Khô họng sau khi thức dậy là bệnh gì? Những điều cần biết về chứng khô họng sau khi thức dậy

Khô họng sau khi thức dậy là tình trạng phổ biến. Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng khô họng sau khi thức dậy như do thói quen ngủ há miệng hay do bệnh lý như viêm amidan , cảm lạnh ,..

Các bác sĩ chuyên khoa Tai – Mũi – Họng cho biết, khô họng sau khi thức dậy là một triệu chứng chứ không phải tên một bệnh lý.

Khô họng sau khi thức dậy được biểu hiện thông qua việc bị giảm tiết nước bọt ở trong khoang miệng. Lúc này bạn sẽ cảm thấy khó chịu ở cổ họng, miệng khô và thậm chí là đau rát. Mặc dù đây chỉ là một triệu chứng khá nhỏ và có nhiều người sẽ gặp phải. Tuy nhiên vẫn cần phải quan sát và chú ý khi có những dấu hiệu bất thường khác kèm theo.

1. Nguyên nhân gây khô họng sau khi thức dậy là gì?

Có nhiều nguyên nhân gây khô họng sau khi thức dậy , có thể bắt nguồn từ một số thói quen xấu khi ngủ hoặc có nguyên nhân do bệnh lý gây ra. Cụ thể như sau:

- Thói quen mở miệng khi ngủ

Đây là lý do phổ biến gây khô họng sau khi thức dậy mà nhiều người không để ý tới. Nguyên nhân này được giải thích là do không khí bên ngoài tác động vào vùng khoang miệng gây khô nước bọt từ đó dẫn tới khô họng.

Há miệng khi ngủ có thể khiến bạn bị khô họng sau khi thức dậy (Ảnh: Internet)

Nghiêm trọng hơn, nếu bật điều hòa hay quạt gió thổi thẳng vào người thì thói quen này có thể khiến bạn bị viêm họng.

Cơ thể bị mất nước

Đây là một nguyên nhân dễ hiểu dẫn tới tình trạng khô và đau họng. Khi bạn không uống đủ nước, cơ thể bị mất nước dẫn tới không tiết ra đủ lượng nước bọt như bình thường. Từ đó gây ra khô họng sau khi thức dậy.

Bị cảm cúm

Cảm cúm là bệnh lý đường hô hấp phổ biến, nhất là vào mùa khô hanh, khi vi sinh vật gây bệnh có điều kiện phát triển mạnh mẽ hơn, nguy cơ gây bệnh cũng cao hơn.

Một trong những biểu hiện của cảm cúm do siêu vi khuẩn chính là khô họng.

Bị dị ứng hay sốt

Khi hệ miễn dịch của cơ thể có sự phản ứng quá mức với các tác nhân vô hại thông thường có thể gây ra dị ứng . Dị ứng có thể gây ra những biểu hiện như đau họng hay họng bị khô rát.

Cảm lạnh

Cảm lạnh là một bệnh nhiễm trùng có biểu hiện là khô và ngứa họng. Nhiều người hiểu lầm rằng thời tiết lạnh chính là nguyên nhân gây ra bệnh cúm, cảm. Nhưng thực tế lại không phải vậy. Bạn chỉ bị bệnh khi dính phải virus cảm cúm.

Vào mùa đông, mọi người thường dễ bị bệnh cảm lạnh hơn vì đây là thời điểm chủng loại virus này phát triển mạnh mẽ nhất. Nhất là từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau.

Cảm lạnh là một bệnh nhiễm trùng có biểu hiện là khô và ngứa họng (Ảnh: Internet)

Viêm họng

Viêm họng do liên cầu khuẩn là một dạng nhiễm trùng họng do vi khuẩn gây ra. Khi bị vi khuẩn này xâm nhập, họng của người bệnh sẽ bị đau nghiệm trọng. Tuy nhiên, đôi khi khô họng cũng là một dấu hiệu của dạng nhiễm trùng cổ họng này.

Viêm amidan

Viêm amidan là một dạng viêm nhiễm đường hô hấp phổ biến có thể xảy ra ở mọi đối tượng khác nhau. Khi bị viêm amidan , ngoài dấu hiệu amidan bị sưng đỏ và mủ trắng thì họng có thể bị khô, rát kèm theo khó nuốt.

Mọi người thường gọi viêm amiđan là amiđan. Viêm amiđan có thể do một trong hai loại vi khuẩn hoặc virus gây ra. Viêm amiđan có thể là nguyên nhân khiến bạn bị họng khô.

Bệnh bạch cầu đơn nhân (Mononucleosis)

Mononucleosis là căn bệnh do siêu vi khuẩn gây ra. Bệnh bạch cầu đơn nhân này có thể lây truyền từ người này sang người khác qua đường nước bọt. Dấu hiệu phổ biến của bệnh bạch cầu đơn nhân chính là khô cổ họng.

2. Khô cổ họng có nguy hiểm không?

Trên thực tế, khô miệng hay khô họng có thể gây ra một số bất tiện trong sinh hoạt và những biến chứng răng miệng khác. Cụ thể như sau:

- Có tác động tiêu cực tới tâm lý người bệnh, gặp khó khăn trong giao tiếp và ăn uống

Người bị khô họng có những tác động tiêu cực tới vị giác (Ảnh: Internet)

- Thay đổi vị giác

- Tăng nguy cơ bị nhiễm trùng răng miệng

- Đẩy nhanh quá trình thoái hóa răng. Điều này có thể gây ra hôi miệng, sâu răng hay những dạng viêm nhiễm khác của khoang miệng.

3. Cách phòng tránh khô họng sau khi thức dậy

Để tránh cho việc miệng, khô họng sau khi thức dậy bạn có thể lưu ý một số vấn đề sau:

- Bổ sung đầy đủ nước cho cơ thể

Tùy vào thể trạng khác nhau của từng người và mức độ hoạt động mà bạn nên có công thức bổ sung lượng nước cho phù hợp.

Khi uống nước, nên chia thành nhiều lần uống, không nên chỉ uống nước khi thấy khát. Tốt nhất, hãy giữ độ ẩm trong miệng một cách hợp lý. Nước quá nóng hay quá lạnh cũng không tốt cho sức khỏe khoang miệng.

- Kích thích tuyến nước bọt tiết ra bằng cách nhai kẹo cao su (gum) không đường hay những loại kẹo mút không đường.

Nếu bị khô họng, bạn có thể thử nhai kẹo cao su hoặc kẹo mút không đường để kích thích tuyến nước bọt (Ảnh: Internet)

- Hạn chế uống rượu, bia, đồ uống có chứa caffein hay hút thuốc lá , do những thành phần này có thể làm tăng cảm giác khô miệng, khô họng.

- Hạn chế sử dụng các loại nước có nồng độ cồn cao

Nguyên nhân là do cồn có thể khiến miệng trở nên khô hơn. Bởi vậy mà bạn nên súc miệng bằng nước muối sinh lý 0,9% để làm sạch khoang miệng cũng như hạn chế viêm nhiễm hiệu quả.

- Nếu bị ngạt mũi nên có các biện pháp điều trị tận gốc, không nên lạm dụng việc thở bằng miệng bởi có thể gây mất độ ẩm dẫn tới khô miệng.

- Tăng độ ẩm trong phòng ngủ

Để giảm việc bị khô họng sau khi thức dậy, nhất là đối với những người có thói quen sử dụng quạt hay điều hòa thì việc tăng độ ẩm cho phòng ngủ là điều cần thiết.

Khi viêm họng, không nên tự ý dùng kháng sinh

Thời tiết hiện đang trong thời kỳ giao mùa, là thời điểm các bệnh lý đường hô hấp tăng cao ở cả người lớn và trẻ em. Trong đó, viêm họng là căn bệnh rất phổ biến.

Hầu hết các trường hợp, bệnh nhân đều tự ra hiệu thuốc mua kháng sinh về uống, trong tình trạng không quá nghiêm trọng.

Đây có phải là phương pháp điều trị đúng đối với một căn bệnh có thể tự khỏi, và cũng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng?

Viêm họng nhiều thể và cách sử dụng kháng sinh khác nhau

Viêm họng là một dạng viêm nhiễm niêm mạc đường hô hấp trên, thuộc vùng hầu họng. Bệnh có nhiều thể khác nhau như viêm họng thể cấp, thể mạn, viêm họng hạt, viêm họng do nhiễm liên cầu khuẩn, do bạch hầu..., nhưng đều đặc trưng bởi triệu chứng phổ biến là đau họng, đặc biệt là khi nuốt.

Ngoài ra, còn có thể kèm theo nóng rát, ngứa họng, sốt, đau đầu, ù tai, sưng hạch, sổ mũi, ho, đờm đặc và khàn giọng. Viêm họng có thể tự khỏi sau khoảng vài ngày, nếu người bệnh có sức đề kháng tốt, tùy vào nguyên nhân gây bệnh; hoặc tiến triển nặng hơn, xảy ra các biến chứng viêm amidan, viêm xoang, viêm tai giữa, viêm phế quản...

Viêm họng được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, phổ biến là do nhiễm trùng (vi khuẩn, virus hay rất hiếm là vi nấm), số ít không do nhiễm trùng (do các dị ứng nguyên, dị ứng thời tiết, bệnh trào ngược dạ dày, hóa chất, khói thuốc lá, các chất ô nhiễm trong không khí...).

Trong đó, viêm họng do nhiễm virus, vi khuẩn có thể diễn biến ở thể cấp, lây nhiễm cho người khác, nhất là với các đối tượng như trẻ nhỏ, người cao tuổi, người suy giảm miễn dịch. Viêm họng cũng có thể là triệu chứng của nhiều bệnh khác mà phổ biến là cảm cúm.

Điều trị viêm họng phụ thuộc vào căn nguyên gây bệnh, dùng thuốc kháng sinh chỉ có tác dụng trong trường hợp viêm họng do nhiễm vi khuẩn. Thế nhưng, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, virus là thủ phạm trong khoảng 80% trường hợp viêm họng ở cả người lớn và trẻ em. Vì vậy, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám lâm sàng, thực hiện các xét nghiệm xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh, để có phác đồ điều trị thích hợp.

Tự ý sử dụng kháng sinh trong điều trị viêm họng là không đúng trong đa số trường hợp, vì kháng sinh chỉ tiêu diệt được vi khuẩn nhạy cảm với nó và hoàn toàn không có tác động trên virus.

Thói quen khi bị viêm họng là sử dụng kháng sinh, hay việc nhà thuốc cho kháng sinh vào liều thuốc khi người bệnh khai có triệu chứng đau họng là thực trạng lạm dụng kháng sinh phổ biến. Điều này không những không mang lại hiệu quả điều trị, mà còn gây nên tình trạng đề kháng kháng sinh cùng với các tác dụng không mong muốn của thuốc như tiêu chảy, gây bất lợi cho người bệnh.

Ngay cả khi viêm họng đúng là do nhiễm khuẩn, cần thực hiện các xét nghiệm theo chỉ định của bác sĩ để định danh loại vi khuẩn, cũng như loại kháng sinh, mà vi khuẩn đó nhạy cảm (theo kháng sinh đồ), để lựa chọn loại kháng sinh tối ưu nhất, sử dụng đủ liều, thì mới đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.

Nguy hiểm của việc tự ý dùng kháng sinh

Kháng sinh là những hợp chất có tác dụng tiêu diệt hoặc ức chế đối tượng vi sinh vật gây bệnh là vi khuẩn. Chỉ nên sử dụng khi bác sĩ xác định viêm họng có sự nhiễm khuẩn.

Sử dụng kháng sinh hiệu quả là một vấn đề không đơn giản, ngay cả với bác sĩ. Tự tiện sử dụng kháng sinh có thể gây ra các hậu quả khôn lường, đặc biệt với trẻ em là đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều nhất, vì các lý do sau:

- Đề kháng kháng sinh: Đây là vấn đề được quan tâm hàng đầu của các chuyên gia y tế trên toàn thế giới, vì tình trạng đề kháng ngày càng nghiêm trọng do dùng kháng sinh bừa bãi. Tức là kháng sinh dần trở nên không có tác dụng đối với loại vi khuẩn nhất định mà trước đây nó có khả năng tiêu diệt. Đã có những chủng vi khuẩn hô hấp đề kháng hầu hết các loại kháng sinh.

- Trì hoãn " thời gian vàng" điều trị bằng kháng sinh phù hợp: Viêm họng do nhiễm liên cầu khuẩn (Streptococcus beta nhóm A) thường xảy ra ở trẻ em nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm cầu thận cấp, sốt thấp khớp, viêm màng trong tim...

- Sử dụng kháng sinh không đúng cách, không đúng liều, không đủ liều làm bệnh diễn tiến nặng hơn: Mỗi loại kháng sinh phải dùng đủ liều trong ngày, đủ thời gian để đảm bảo vi khuẩn không còn khả năng gây bệnh. Khi vừa thấy triệu chứng thuyên giảm, nhiều người dừng sử dụng thuốc khi vi khuẩn chưa bị tiêu diệt, tạo điều kiện vi khuẩn thích ứng thuốc, phát triển mạnh mẽ trở lại và khó tiêu diệt hơn.

- Tác dụng không mong muốn của kháng sinh: Trước hết là đối với hệ tiêu hóa, kháng sinh tiêu diệt lợi khuẩn, gây tiêu chảy, làm bệnh nhân suy kiệt. Đối với những trường hợp viêm họng mạn tính, bệnh nhân tự ý sử dụng kháng sinh kéo dài sẽ gây độc trên gan, thận, hệ tim mạch... Các nhóm kháng sinh như tetracycline, chloramphenicol, quinolone là những kháng sinh chống chỉ định. Được sử dụng rất cẩn trọng ở đối tượng trẻ em, tùy thuộc vào độ tuổi, cân nặng; vì những độc tính trên hệ tạo máu, xương, sụn... của trẻ.

Viêm họng đối với các nguyên nhân không phải do nhiễm khuẩn, kể cả do virus, thì chủ yếu chỉ điều trị triệu chứng (dùng thuốc hạ sốt, thuốc kháng viêm, tan đờm, thuốc ho, thuốc kháng histamine...). Nâng cao sức đề kháng và tăng cường giữ vệ sinh, sát khuẩn tại chỗ vùng hầu họng để tránh bội nhiễm.

Bệnh nhân viêm họng cần phải làm gì?

Bệnh nhân nên đến bệnh viện nếu đau họng kéo dài nhiều ngày và có các dấu hiệu sau: sốt cao liên tục 39-40 độ, khó thở, cứng cổ, sưng đau vùng cổ và có hạch cứng dưới hàm; có máu trong nước bọt và đờm, có vệt trắng trong họng, phát ban.

Tuy nhiên, viêm họng nếu không phải do nhiễm liên cầu khuẩn thì thường không quá nguy hiểm. Bệnh nhân có thể áp dụng các biện pháp sau để giảm tình trạng bệnh, nếu bệnh nhẹ:

- Giữ ấm cơ thể và tắm nước ấm.

- Súc miệng và súc họng (giữ cho dung dịch nước muối xuống sâu trong cổ họng nhất mà không nuốt) bằng nước muối sinh lý thường xuyên, cách khoảng 1-2 giờ.

- Dùng hỗn hợp nước trà, mật ong, nước chanh, gừng, có tác dụng giảm ho và giữ sạch họng. Tăng cường đề kháng bằng cách dùng nước hoa quả. Uống đủ nước, không uống đá lạnh.

- Hạn chế tiếp xúc với người khác để tránh lây nhiễm.

- Không hút thuốc lá, hạn chế tối đa các gia vị cay, nồng; rượu bia, chất kích thích.