Khẳng định chặng đường vẻ vang 75 năm hình thành, phát triển của Quốc hội Việt Nam

Chiều 6-1, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tổ chức gặp mặt kỷ niệm 75 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên (6/1/1946 – 6/1/2021).

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng cùng các đại biểu dự cuộc gặp mặt.

Tới dự buổi gặp mặt có Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng , Chủ tịch Quốc hội khóa XI, khóa XII; nguyên Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, Chủ tịch Quốc hội khóa IX, khóa X; Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc; Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội khóa XIV Nguyễn Thị Kim Ngân; nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội khóa X, khóa XI Nguyễn Văn An; nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội khóa XIII Nguyễn Sinh Hùng.

Cùng dự buổi gặp mặt có Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng; các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị: Bí thư Trung ương Đảng – Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội khóa XIV Tòng Thị Phóng, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình, Phó Thủ tướng – Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh; các đồng chí Bí thư Trung ương Đảng : Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình.

Dự buổi gặp mặt còn có các đồng chí Phó Chủ tịch Quốc hội, Phó Thủ tướng Chính phủ, các đồng chí nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội và các thế hệ đại biểu Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu tại buổi gặp mặt.

Phát biểu tại buổi gặp mặt, ôn lại ngày này cách đây 75 năm, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh, hưởng ứng Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Ngày mai, là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử, vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà nhân dân ta bắt đầu hưởng dụng quyền dân chủ của mình”, toàn thể nhân dân ta trên mọi miền Tổ quốc, không phân biệt già trẻ, gái trai, dân tộc, tôn giáo đã nô nức đi bỏ phiếu bầu ra Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Đồng chí Nguyễn Thị Kim Ngân khẳng định, kế thừa truyền thống của 13 khóa Quốc hội, với tinh thần đoàn kết, sáng tạo , hành động vì lợi ích của nhân dân, Quốc hội khóa XIV đã đạt được kết quả khá toàn diện trên các lĩnh vực từ lập pháp, giám sát, quyết định vấn đề quan trọng đến ngoại giao nghị viện, đóng góp quan trọng vào những thành tựu lớn có ý nghĩa lịch sử của đất nước trong gần 35 năm đổi mới…

“Những thành tựu to lớn cùng với truyền thống quý báu của chặng đường vẻ vang 75 năm hình thành và phát triển của Quốc hội Việt Nam sẽ tạo nền tảng quan trọng, vững chắc để Quốc hội khóa XV và Quốc hội các khóa tiếp theo tiếp tục kế thừa, phát huy, thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo hiến định, luật định. Đặc biệt là những bài học xuyên suốt, cốt lõi, còn nguyên giá trị, mang tính thời đại về: Sức mạnh đoàn kết; tư tưởng trọng dân, gần dân, thân dân, phát huy tối đa quyền làm chủ của nhân dân; bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng; không ngừng đổi mới, sáng tạo , nắm chắc lý luận, bám sát thực tiễn, “biến nguy thành cơ”…”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nói.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng nhấn mạnh, nhiệm vụ trước mắt và lâu dài của đất nước nói chung và của Quốc hội nói riêng là rất nặng nề, đòi hỏi hoạt động của Quốc hội cần tiếp tục được đổi mới, cải tiến để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả, đóng góp nhiều hơn vào công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và tổ chức thành công cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026.

“Chúng ta tin tưởng rằng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, với sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị, với sự hợp tác, giúp đỡ của bạn bè quốc tế và sự ủng hộ, chia sẻ, giám sát của cử tri, nhân dân cả nước, Quốc hội sẽ tiếp tục phát huy truyền thống hào hùng, không ngừng lớn mạnh, có nhiều đổi mới, thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của đất nước, phấn đấu cùng toàn Đảng, toàn quân, toàn dân thực hiện thắng lợi mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” như tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu và khát vọng về một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng của toàn dân tộc”, đồng chí Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh.

Trong không khí xúc động hồi tưởng lại quá trình xây dựng và trưởng thành của Quốc hội Việt Nam , đồng chí Nguyễn Thị Hoài Thu, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Trưởng ban Dân nguyện và nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đại biểu Quốc hội khóa VI, VII, VIII và đồng chí Bùi Ngọc Thanh, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, đại biểu Quốc hội khóa X đã chia sẻ những kỷ niệm công tác tại Quốc hội qua các thời kỳ, đồng thời bày tỏ niềm tin, kỳ vọng vào sự đổi mới, phát triển của Quốc hội trong thời gian tới để xứng đáng là cơ quan đại diện cho nhân dân, cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước.

Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam - sự kiện chính trị trọng đại trong lịch sử nước nhà

75 năm trôi qua kể từ ngày hội của non sông năm 1946, giá trị lịch sử và ý nghĩa của cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên vẫn còn nguyên vẹn.

Cuộc bầu cử là căn cứ để khẳng định Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa có tính chất hợp pháp, dân chủ - nhà nước của dân, do dân và vì dân.

Quốc dân Đại hội Tân Trào - tiền thân của Quốc hội Việt Nam

Giữa tháng 8/1945, khi chủ nghĩa phát xít tuyên bố đầu hàng các nước Đồng minh không điều kiện và lực lượng cách mạng Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ trong cả nước, Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương đã họp tại Tân Trào (huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang) từ ngày 13 - 15/8/1945 quyết định phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước.

Cách đây 73 năm, ngày 06/01/1946 là ngày đầu tiên người dân Việt Nam được đi bầu cử với tư cách là công dân của một nước độc lập. Trong ảnh: Nhân dân lao động Thủ đô cổ động cho ngày Tổng tuyển cử đầu tiên. Ảnh: Tư liệu

Ngay sau đó, chiều 16/8/1945, tại đình Tân Trào, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng bộ Việt Minh (Việt Nam độc lập Đồng minh hội) đã khai mạc Đại hội Đại biểu quốc dân (còn gọi là Quốc dân Đại hội Tân Trào) với sự tham gia của hơn 60 đại biểu.

Đại hội đã nhất trí tán thành chủ trương phát động Tổng khởi nghĩa của Đảng Cộng sản Đông Dương và Tổng bộ Việt Minh; thông qua 10 chính sách của Việt Minh và hiệu triệu đồng bào tích cực phấn đấu thực hiện, trong đó, mấu chốt đầu tiên là giành lấy chính quyền, xây dựng một nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trên nền tảng hoàn toàn độc lập; thành lập Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.

Đại hội cũng quy định Quốc kỳ là lá cờ đỏ có ngôi sao vàng 5 cánh ở giữa, Quốc ca là bài "Tiến quân ca". Ngày 17/8/1945, đại hội bế mạc trong không khí tổng khởi nghĩa sôi sục.

Đại hội Đại biểu quốc dân đã quy định Quốc kỳ là lá cờ đỏ có ngôi sao vàng 5 cánh ở giữa. (Ảnh Thu Hà)

Cách mạng tháng Tám thắng lợi và đi đến Tổng tuyển cử đầu tiên

Thực hiện Nghị quyết Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, Nhân dân Việt Nam đã nhất tề nổi dậy. Cuộc Tổng khởi nghĩa đã nhanh chóng giành được thắng lợi, chính quyền trong cả nước thuộc về Nhân dân. Ngày 25/8/1945, theo đề nghị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ủy ban Dân tộc giải phóng do Quốc dân Đại hội Tân Trào cử ra được cải tổ thành Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam.

Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), trước hàng chục vạn đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Sáng 19/8/1945, hàng chục vạn người dân ở Hà Nội và các tỉnh lân cận theo các ngả đường kéo về quảng trường Nhà hát lớn Hà Nội dự cuộc mít tinh lớn chưa từng có của quần chúng cách mạng, hưởng ứng cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Ảnh Tư liệu TTXVN

Ngày 3/9/1945, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề nghị Chính phủ "tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. Tất cả công dân trai gái mười tám tuổi đều có quyền ứng cử và bầu cử, không phân biệt giàu, nghèo, tôn giáo, dòng giống...".

Ngày 8/9/1945, Chủ tịch Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh số 14-SL quy định mở cuộc Tổng tuyển cử để bầu Quốc hội. Sắc lệnh ghi rõ: "Chiếu theo Nghị quyết của Quốc dân đại hội ngày 16, 17/8/1945 tại khu giải phóng, ấn định rằng, nước Việt Nam sẽ theo chính thể dân chủ cộng hòa và Chính phủ Nhân dân toàn quốc sẽ do một Quốc dân đại hội bầu theo lối phổ thông đầu phiếu cử lên".

Tiếp theo đó, Chính phủ lâm thời đã ban hành các sắc lệnh quy định các thể lệ cuộc Tổng tuyển cử. Cuộc Tổng tuyển cử lúc đầu được dự kiến là ngày 23/12/1945 nhưng để thực hiện chủ trương thống nhất và hòa giải, có thêm thời gian cho công tác chuẩn bị, nhất là để các ứng cử viên có điều kiện nộp đơn và vận động tranh cử, ngày 18/12/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh hoãn cuộc Tổng tuyển cử đến ngày chủ nhật, 6/1/1946. Chuẩn bị Tổng tuyển cử, các ban bầu cử đã được thành lập tới tận làng xã do UBND các cấp trực tiếp đảm nhiệm.

Ngày 5/1/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu, trong đó có đoạn: "Ngày mai là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử, vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà Nhân dân ta bắt đầu hưởng dụng quyền dân chủ của mình".

Lời kêu gọi đi bầu cử của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Đáp lại lời kêu gọi thiêng liêng của Tổ quốc, toàn thể Nhân dân Việt Nam từ miền xuôi đến miền ngược, từ miền Bắc đến miền Nam, từ nông thôn đến thành thị, không phân biệt gái trai, già trẻ đã dành trọn ngày lịch sử - ngày 6/1/1946: Toàn dân đi bỏ phiếu bầu cử Quốc hội.

Tổng tuyển cử thành công bầu ra Quốc hội Việt Nam đầu tiên

Ngày 6/1/1946, cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên đã diễn ra trong cả nước, kể cả các vùng đang có chiến sự ở Nam Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Ở Hà Nội đã có 91,95% cử tri của 74 khu nội thành và 118 làng ngoại thành đi bỏ phiếu. Kết quả, có 6 trong số 74 ứng cử viên đã trúng cử đại biểu Quốc hội. Chủ tịch Hồ Chí Minh trúng cử với số phiếu cao nhất (98,4%).

Nhân dân Hà Nội bỏ phiếu bầu Quốc hội khóa I. Ảnh tư liệu

Ở các địa phương khác trong cả nước, cuộc Tổng tuyển cử cũng được tiến hành sôi nổi. Tổng số cử tri đi bỏ phiếu đạt tỷ lệ 89%, trừ một số nơi phải bầu bổ sung còn tuyệt đại đa số các địa phương chỉ bầu một lần. Cuộc Tổng tuyển cử đã bầu được 333 đại biểu, trong đó có 57% số đại biểu thuộc các đảng phái khác nhau; 43% số đại biểu không đảng phái; 87% số đại biểu là công nhân, nông dân, chiến sỹ cách mạng; 10 đại biểu nữ và 34 đại biểu dân tộc thiểu số.

Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đại biểu Quốc hội đầu tiên của Hà Nội ra mắt cử tri tháng 2/1946. Ảnh tư liệu

Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của Việt Nam năm 1946 được tiến hành theo những nguyên tắc dân chủ, tiến bộ nhất, đó là: Phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín đã hoàn toàn thắng lợi. Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Thắng lợi đó là một mốc son đánh dấu bước phát triển nhảy vọt đầu tiên về thể chế dân chủ của nước Việt Nam.

Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử đánh dấu bước trưởng thành của Nhà nước cách mạng Việt Nam, mở ra một thời kỳ mới, thời kỳ đất nước ta có một Quốc hội, một Chính phủ thống nhất, một bản Hiến pháp tiến bộ và một hệ thống chính quyền hoàn toàn đầy đủ danh nghĩa về mặt pháp lý để đại diện cho Nhân dân Việt Nam về đối nội và đối ngoại.