“Huyết mạch” đối với Quân đội Ukraine

Giới chuyên gia dùng cụm từ này để miêu tả gói viện trợ mới trị giá 61 tỷ USD của Mỹ dành cho Ukraine bởi Kiev đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt vũ khí và đạn dược nghiêm trọng.

Tuy nhiên, gói viện trợ mới này sẽ không bao gồm mọi thứ mà Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã yêu cầu, trong bối cảnh quân đội nước này đang nỗ lực giữ vững các vị trí sau hơn 2 năm xung đột .

Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 26/4 đã công bố một gói hỗ trợ quân sự mới cho Ukraine trị giá 6 tỷ USD, như một phần của Sáng kiến Hỗ trợ An ninh Ukraine (USAI), sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden ký ban hành đạo luật viện trợ gần 61 tỷ USD cho Ukraine. Gói này bao gồm tên lửa bổ sung cho hệ thống phòng không Patriot, đạn pháo, thiết bị bay không người lái và các thiết bị khác. Khoản viện trợ này đánh dấu gói vũ khí lớn nhất của Washington dành cho Kiev kể từ khi xung đột với Nga nổ ra vào năm 2022.

Phương Tây đang gây áp lực để các nước thành viên cung cấp hệ thống phòng không Patriot cho Ukraine.

“Đây là gói hỗ trợ an ninh lớn nhất mà chúng tôi cam kết cho đến nay. Nó sẽ bao gồm các thiết bị đánh chặn quan trọng dành cho hệ thống phòng không Patriot và NASAMS của Ukraine, nhiều hệ thống chống thiết bị bay không người lái và thiết bị hỗ trợ, một lượng đáng kể đạn pháo, tên lửa không đối đất cũng như các trang thiết bị phục vụ bảo trì và bảo dưỡng”, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin nói. Lầu Năm Góc đã ca ngợi thương vụ vũ khí khổng lồ này là một thành tựu “lịch sử”. Vũ khí sẽ được cung cấp thông qua USAI, nghĩa là chúng sẽ được mua từ các nhà sản xuất vũ khí bằng cách sử dụng quỹ viện trợ mới được cấp phép thay vì lấy từ kho vũ khí hiện có của Mỹ.

Thượng nghị sĩ Mark Warner, Chủ tịch Ủy ban đặc biệt về tình báo Mỹ, cho biết khoản viện trợ này cho Ukraine có thể “được chuyển vào cuối tuần”. Điều này có thể ngay lập tức giúp củng cố chiến tuyến của Ukraine, nơi các lực lượng cần nhanh chóng ngăn chặn máy bay không người lái, máy bay chiến đấu và máy bay ném bom của Nga, đồng thời ngăn Moscow giành quyền kiểm soát thêm lãnh thổ. Mặc dù vậy, một quan chức Mỹ nói rằng, có thể phải mất hơn một tuần để vũ khí do Mỹ cung cấp tới được khu vực tiền tuyến.

Giới chức Ukraine dường như hoài nghi về việc Mỹ có thể giao vũ khí một cách nhanh chóng và đều đặn trong những tháng tới hay không. “Khi nhận được vũ khí, chúng tôi sẽ có cơ hội tiến lên phía trước để bảo vệ Ukraine. Tuy nhiên, điều đó phụ thuộc vào việc chúng tôi nhận được khoản viện trợ này trong bao lâu”, Tổng thống Volodymyr Zelensky nói.

Ukraine và các đồng minh châu Âu đã “thở phào nhẹ nhõm” sau khi Mỹ thông qua gói viện trợ nêu trên, song, quyết định của Washington được giới phân tích đánh giá là sẽ không thể xua tan suy nghĩ rằng, phương Tây đang làm “quá muộn” để hỗ trợ Kiev, cho những gì rất có thể xảy ra khi Nga dự kiến sẽ tiến hành một cuộc tấn công quy mô lớn trong những tháng tới, nếu không muốn nói là vài tuần. Giám đốc Viện Nghiên cứu An ninh Liên minh châu Âu (EUISS) Steven Evert nhận định rằng: “Quyết định của Quốc hội Mỹ cuối cùng có thể thông qua dự luật hỗ trợ Ukraine, nhưng điều này đến muộn, rất muộn”. Theo ông, hiện giờ các quốc gia thành viên EU cần phải thực hiện phần việc của mình bằng cách cung cấp các hệ thống phòng không mà Ukraine rất cần”. Đồng quan điểm trên, Ngoại trưởng Thụy Điển Tobias Billstrom lưu ý: “Bây giờ cũng là lúc cần nhớ rằng, EU hiện phải tăng cường sản xuất vũ khí, đạn dược và vật tư để hỗ trợ Ukraine về lâu dài”. Các quan chức quân sự phương Tây thừa nhận rằng, khi xem xét tình hình chiến trường hiện tại tồi tệ của Ukraine và những bước tiến ngày càng tăng mà lực lượng Nga đã đạt được trong những tháng gần đây, viện trợ mới có thể không thể thay đổi hoàn toàn triển vọng của Kiev. Họ tin rằng, trong kịch bản tốt nhất, gói viện trợ mới có thể giúp Ukraine chống lại các cuộc tấn công liên tục của Nga và duy trì khả năng phòng thủ. Một số chuyên gia cũng cho rằng, Moscow bây giờ có thể tăng cường các cuộc tấn công trước khi có thêm viện trợ của phương Tây đến chiến trường Ukraine. Tuy nhiên, tình trạng thiếu đạn dược và phòng không trầm trọng cùng với tình trạng thiếu nhân lực ngày càng tăng của Ukraine sẽ đòi hỏi nhiều nguồn lực và thời gian hơn để khắc phục.

Bất chấp việc vận động hành lang tích cực, một số thành viên EU tỏ ra không muốn chuyển giao hệ thống Patriot (do Mỹ sản xuất) của họ cho Ukraine. Do đó, các quốc gia thành viên EU ngày càng chịu áp lực phải cung cấp cho Ukraine các hệ thống phòng không tiên tiến cần thiết khẩn cấp, nhưng các nỗ lực đang bị sa lầy vì sự do dự trong việc di chuyển các thiết bị quan trọng cho các kế hoạch phòng thủ khu vực. Sáu quốc gia thành viên EU hiện đang vận hành các hệ thống Patriot gồm Đức, Hy Lạp, Hà Lan, Ba Lan, Romania và Tây Ban Nha. Nhiều nước trong số họ cho biết không thể gửi hệ thống này tới Ukraine vì chúng vẫn là một phần trong kế hoạch phòng thủ quốc gia hoặc NATO của họ. Theo các nhà ngoại giao EU, Ba Lan, nước sở hữu hai hệ thống Patriot, và Romania sẽ gặp ít áp lực hơn trong việc cung cấp chúng cho Ukraine vì chúng cần thiết cho kế hoạch bảo vệ lãnh thổ của chính các quốc gia này. Tuy nhiên, 4 quốc gia thành viên EU còn lại phải đối mặt với thách thức lớn khi xem xét chuyển giao cho Kiev.

Các nhà ngoại giao EU cho biết, Hy Lạp sở hữu số lượng hệ thống Patriot lớn nhất và cả hệ thống S-300 (tên lửa phòng không) mà Kiev quan tâm, vì đây là hệ thống mà các lực lượng vũ trang Ukraine quen thuộc hơn. Năm 2022, Hy Lạp đã đề nghị cung cấp hệ thống tên lửa đất đối không S-300 của mình cho Ukraine để đổi lấy hệ thống Patriot, hệ thống mà Athens coi là quan trọng với an ninh liên quan đến căng thẳng với Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên NATO.

Nhưng người phát ngôn Chính phủ Hy Lạp Pavlos Marinakis nói với các phóng viên trong tuần này: “Chúng tôi đã cung cấp hỗ trợ cho Ukraine và người dân nước này. Tuy nhiên, cần phải nhấn mạnh rằng sẽ không có hành động nào được thực hiện (liên quan đến chuyển giao Patriot) vì có thể gây nguy hiểm đến khả năng răn đe hoặc phòng không của chúng tôi”.

Trong khi đó, Tây Ban Nha sở hữu 4 hệ thống Patriot, trong đó 3 hệ thống được sử dụng để bảo vệ sườn phía Nam của NATO và một hệ thống hiện đang triển khai ở biên giới Thổ Nhĩ Kỳ với Syria. Khi được các phóng viên hỏi về khả năng hỗ trợ Patriot cho Ukraine, Ngoại trưởng Tây Ban Nha José Manuel Albares ám chỉ Madrid có thể tăng cường phòng không cho Ukraine, nhưng tránh trả lời trực tiếp.

Về phần mình, Ngoại trưởng Hà Lan Hanke Bruins Slot thông báo nước này đang xem xét “mọi khả năng”, nhưng cảnh báo rằng việc làm cạn kiệt kho dự trữ vũ khí, trang thiết bị quốc phòng hiện tại của Hà Lan sẽ là “khó khăn”. Một nhà ngoại giao EU chỉ trích: “Có những quốc gia EU chưa cần ngay đến hệ thống phòng không nhưng vẫn bảo vệ chúng một cách khó hiểu trong khi Ukraine đang rất cần chúng”.