Hướng dẫn giám sát và phòng, chống bệnh bạch hầu

Bệnh bạch hầu là bệnh nhiễm khuẩn , nhiễm độc cấp tính do vi khuẩn bạch hầu gây nên, lây lan nhanh và đang có diễn biến phức tạp. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, cũng có thể ở người lớn.

Trước diễn biến mới của bệnh này trong thời gian gần đây, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 3593/QĐ-BYT ngày 18-8-2020 “Hướng dẫn giám sát và phòng, chống bệnh bạch hầu ”.

Tiêm vắc xin là biện pháp hiệu quả nhất để phòng, chống bệnh bạch hầu .

Tiêm vắc xin – biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, tiêm vắc xin phòng bệnh bạch hầu là biện pháp phòng bệnh quan trọng và hiệu quả nhất, đặc biệt là thực hiện tốt việc tiêm vắc xin bạch hầu trong Chương trình tiêm chủng mở rộng .

Đối với trẻ em dưới 1 tuổi bắt đầu được tiêm chủng, cần tiêm 3 mũi cơ bản và 3 mũi nhắc lại đến năm 15 tuổi.

Đối với trẻ em trên 1 tuổi và người lớn chưa được tiêm chủng trước đây hoặc không nhớ tiền sử tiêm chủng thì tiêm 3 mũi vắc xin cơ bản và 2 mũi vắc xin nhắc lại.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng lưu ý các biện pháp phòng bệnh bạch hầu . Cụ thể, người dân cần chủ động tiêm vắc xin bạch hầu đầy đủ, đúng lịch theo quy định; thường xuyên rửa tay bằng xà phòng; che miệng khi ho hoặc hắt hơi; giữ vệ sinh thân thể, mũi, họng hằng ngày; hạn chế tiếp xúc với người mắc, nghi ngờ mắc bệnh; thực hiện tốt vệ sinh nhà ở, nhà trẻ, lớp học thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng; bảo đảm vệ sinh ăn uống, ăn chín, uống sôi, bát đũa sạch sẽ.

Khi có dấu hiệu mắc bệnh, nghi ngờ mắc bệnh, người dân phải thông báo ngay cho cơ quan y tế để được cách ly, khám, xét nghiệm và điều trị kịp thời. Người dân trong ổ dịch cần chấp hành nghiêm túc việc uống thuốc kháng sinh dự phòng và tiêm vắc xin phòng bệnh theo chỉ định và yêu cầu của cơ quan y tế.

Tiến hành các biện pháp phòng, chống dịch sớm

Bộ Y tế yêu cầu tiến hành các biện pháp chống dịch càng sớm càng tốt, trong vòng 24 giờ kể từ khi phát hiện ca nghi ngờ đầu tiên. Tất cả trường hợp nghi ngờ hoặc có thể mắc bệnh phải được đeo khẩu trang và cách ly ngay tại cơ sở y tế; được điều trị đặc hiệu ngay kể cả khi chưa có kết quả xét nghiệm. Ca bệnh nghi ngờ cần phải cách ly riêng biệt với ca bệnh xác định.

Nếu dịch xảy ra trong trường học thì tất cả học sinh có biểu hiện sốt, đau họng hoặc có các triệu chứng khác nghi ngờ mắc bệnh đều phải nghỉ học và đưa tới cơ sở y tế để quản lý, điều trị và lấy mẫu xét nghiệm.

Các địa phương cần lập danh sách người tiếp xúc gần với ca bệnh, tổ chức cách ly tại nhà và theo dõi tình trạng sức khỏe trong vòng 14 ngày kể từ khi tiếp xúc lần cuối với ca bệnh, hướng dẫn người tiếp xúc gần tự theo dõi sức khỏe , khi có triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh phải thông báo ngay cho cán bộ y tế; tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm người tiếp xúc gần để xét nghiệm.

Bên cạnh đó, tại khu vực có ổ dịch như nhà bệnh nhân và các hộ liền kề xung quanh; nhà trẻ, lớp học, cơ quan, đơn vị cần được khử trùng và xử lý môi trường. Đồ dùng của bệnh nhân hoặc gia đình có ổ dịch cần được sấy, luộc hoặc phơi dưới ánh nắng mặt trời. Các hộ gia đình thực hiện thông khí. Hạn chế các sự kiện tập trung đông người trong khu vực ổ dịch.

Bộ Y tế cũng hướng dẫn dùng kháng sinh dự phòng cho tất cả người tiếp xúc gần và những người có liên quan dịch tễ trong ổ dịch càng sớm càng tốt. Các địa phương tổ chức tiêm vắc xin chống dịch trong ổ dịch và các khu vực lân cận càng sớm càng tốt; tùy theo kết quả điều tra dịch tễ và đặc điểm từng ổ dịch để quyết định phạm vi, đối tượng, lứa tuổi, loại vắc xin phù hợp.

Phòng bệnh bạch hầu: Hiệu quả nhất là tiêm vắc xin

Nhằm tăng tỷ lệ miễn dịch phòng bệnh bạch hầu và uốn ván trong cộng đồng, chủ động phòng ngừa dịch bệnh, giảm tỷ lệ tử vong, Bộ Y tế đã phê duyệt kế hoạch tiêm bổ sung vắc xin uốn ván - bạch hầu (vắc xin Td) năm 2020 - 2021 cho trẻ 7 tuổi tại cộng đồng và trẻ học lớp 2 ở 35 tỉnh, thành phố, trong đó có Khánh Hòa.

Tại tỉnh Khánh Hòa, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã tham mưu Sở Y tế ban hành kế hoạch triển khai chiến dịch tiêm chủng bổ sung và chỉ đạo các đơn vị xây dựng kế hoạch thực hiện. Đợt này, trên toàn tỉnh có hơn 21.150 trẻ sẽ được tiêm bổ sung một mũi vắc xin Td. Thời gian triển khai tiêm dự kiến trong quý IV/2020 và đầu năm 2021. Nguồn vắc xin do Dự án tiêm chủng mở rộng quốc gia cung cấp. Các đơn vị đang tổ chức tập huấn, điều tra đối tượng, truyền thông, in ấn biểu mẫu...

Tập huấn cho cán bộ y tế về phòng, chống bệnh bạch hầu.

Bệnh bạch hầu là bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm độc cấp tính do vi khuẩn bạch hầu gây nên. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, tuy nhiên cũng có thể gặp ở người lớn nếu không có miễn dịch. Người bệnh và người lành mang vi khuẩn vừa là ổ chứa, vừa là nguồn truyền bệnh. Đối với người bệnh, thời kỳ mắc và lây bệnh có thể kéo dài khoảng 2 tuần hoặc ngắn hơn. Người lành mang vi khuẩn bạch hầu có thể kéo dài từ vài ngày đến 3 - 4 tuần. Bệnh bạch hầu lây truyền qua đường hô hấp hoặc qua tiếp xúc trực tiếp với các dịch tiết từ bệnh nhân hoặc người lành mang trùng khi ho, hắt hơi; tốc độ lây lan vi khuẩn bạch hầu rất nhanh, có thể xâm nhập qua da. Biểu hiện bệnh có thể từ nhẹ đến nặng, người bệnh thường có giả mạc màu trắng ở tuyến hầu họng, thanh quản, mũi, có thể xuất hiện ở da, kết mạc mắt hoặc bộ phận sinh dục. Trường hợp nặng có thể gây biến chứng và tử vong.

Trẻ em thường được tiêm phòng bệnh bạch hầu từ khi mới sinh nên bệnh rất hiếm gặp. Tuy nhiên, ở những địa phương có tỷ lệ tiêm chủng vắc xin bạch hầu thấp thì bệnh vẫn có thể lây lan. Theo đó, những trường hợp có nguy cơ cao mắc bệnh bạch hầu gồm người không được tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch; đi du lịch đến một đất nước không tiêm chủng vắc xin bạch hầu; bị các rối loạn miễn dịch (như nhiễm HIV/AIDS); sống trong điều kiện môi trường không vệ sinh hoặc quá đông đúc, chật hẹp...

Bệnh bạch hầu có thể dự phòng được bằng tiêm vắc xin đủ liều và đúng lịch. Khi phát hiện sớm, bệnh được điều trị khỏi bằng kháng sinh. Trước đây, bệnh lưu hành khá phổ biến, từ khi vắc xin phòng bệnh bạch hầu được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, bệnh đã được khống chế và chỉ ghi nhận một vài trường hợp lẻ tẻ, thường xảy ra ở các khu vực vùng sâu, vùng xa nơi có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Hiện nay, bệnh bạch hầu chưa được loại trừ ở nước ta, do đó, người dân vẫn có thể mắc bệnh nếu chưa tiêm vắc xin phòng bệnh đầy đủ và tiếp xúc với mầm bệnh.

Để chủ động phòng, chống bệnh bạch hầu, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân cần đưa trẻ đi tiêm chủng vắc xin Td phối hợp phòng bệnh bạch hầu đủ mũi tiêm và đúng lịch. Cụ thể: Mũi thứ nhất tiêm khi trẻ 2 tháng tuổi; mũi thứ hai sau mũi thứ nhất 1 tháng; mũi thứ ba sau mũi thứ hai 1 tháng. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng; che miệng khi ho hoặc hắt hơi; giữ vệ sinh thân thể, mũi, họng hàng ngày; hạn chế tiếp xúc với người mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh. Đảm bảo nhà ở, nhà trẻ, lớp học thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng. Khi có dấu hiệu mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh bạch hầu, trẻ phải được cách ly và đưa đến cơ sở y tế để được khám, điều trị kịp thời. Người dân trong ổ dịch cần thực hiện nghiêm túc việc uống thuốc phòng và tiêm vắc xin phòng bệnh theo chỉ định và yêu cầu của cơ quan y tế.