Giữa núi rừng Lóng Luông, vùng đất từng gắn với những đường dây vận chuyển ma túy lớn, có một chàng trai người Mông đã kiên cường rẽ lối, chọn con đường gian nan, làm du lịch cộng đồng để phát triển tương lai bền vững.

Anh là Tráng A Chu (xã Vân Hồ, tỉnh Sơn La) với khát vọng "đổi đời" không bằng tiền bất chính, mà bằng mồ hôi, sự kiên trì và tình yêu bản làng.

Lời mời gọi từ ma túy và bước ngoặt cuộc đời

Tôi đến thăm ông chủ homestay nổi tiếng bậc nhất tỉnh Sơn La khi anh đang cùng nhân viên hướng dẫn du khách làm giấy truyền thống của người Mông. Hoàn thành công việc, anh mời tôi đi tham quan khu homestay. Bước trên con đường lát gỗ, A Chu kể lại, nhiều năm trước, khi còn là chàng trai trẻ, anh từng nhiều lần được rủ rê tham gia đường dây vận chuyển ma túy thuê. Chỉ một chuyến đi trót lọt qua biên giới đã có thể kiếm được 20 - 30 triệu đồng. Đó là số tiền rất lớn so với công việc đồng áng nặng nhọc của bà con Mông.

Thế nhưng, A Chu đã chứng kiến không ít người trong bản vướng vào vòng lao lý, gia đình tan nát. Anh hiểu rõ cái giá phải trả cho số "tiền nhanh" ấy. "Không thể đánh đổi tự do, tương lai lấy vài đồng bạc. Tôi tự nhủ phải đi con đường phát triển bền vững và quyết định rẽ sang con đường gian nan hơn là làm homestay và kinh doanh du lịch cộng đồng", A Chu chia sẻ.

Anh Tráng A Chu

Năm 2015, anh cùng vợ vay mượn 30 triệu đồng để đặt cọc mua một căn nhà cũ rộng 120m ở rìa bản Hua Tạt (xã Vân Hồ, tỉnh Sơn La), giá 170 triệu đồng. Căn nhà xập xệ được anh cải tạo thành homestay. Tháng 8/2015, homestay chính thức khai trương. Nhưng lúc ấy khách chẳng mấy ai dám đến. Hua Tạt khi đó vẫn nằm trong "vùng lõi ma túy", du khách e ngại, dân bản thì nghi ngờ. Nhiều người đồn đoán: "A Chu làm homestay để đưa công an về bắt người".

Mỗi lần có khách, anh đều phải đích thân đi cùng để bảo đảm an toàn, xua đi nỗi sợ hãi. Những ngày đầu chỉ lác đác vài đoàn nhân viên công ty du lịch ghé khảo sát và không hồi âm. Thu nhập không đủ trang trải, hai vợ chồng phải xoay xở đủ đường để duy trì hoạt động. "Mất vốn. Đó là thất bại đầu tiên", A Chu nhớ lại.

Thế nhưng, anh chưa bao giờ nghĩ đến chuyện bỏ cuộc, bởi anh nhận ra tiềm năng du lịch ở đây. "Hua Tạt có phong cảnh thiên nhiên thơ mộng với hoa mận, hoa cải mà còn là nơi có những ngôi nhà sàn gỗ độc đáo của người dân tộc Mông. Anh tin rằng, chỉ cần làm thật, giữ gìn bản sắc, rồi sẽ có ngày khách tìm đến", A Chu chia sẻ.

Từ suy nghĩ của mình, A Chu tiếp tục vay vốn, quyết tâm xây dựng khu homestay của mình trở thành "cửa sổ văn hóa Mông" mở ra với bạn bè bốn phương; đặc biệt, là khách du lịch nước ngoài.

A Chu Homestay vinh dự đón Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đến thăm

Với sự phấn đấu vươn lên và những đóng góp cho cộng đồng Tráng A Chu được UBND tỉnh Sơn La, Tỉnh Đoàn Sơn La tặng nhiều bằng khen. Homestay của A Chu được Hiệp hội Du lịch Việt Nam vinh danh là điểm du lịch sinh thái tiêu biểu. Trong khuôn khổ Diễn đàn Du lịch ASEAN, homestay của anh trở thành một trong 15 đơn vị tiêu biểu toàn khu vực, được trao Giải thưởng Du lịch ASEAN 2019. Đặc biệt, năm 2022, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ghé thăm homestay của A Chu trong chuyến công tác Tây Bắc.

Tại đây, du khách được đón tiếp bởi những người Mông trong trang phục truyền thống, cùng trải nghiệm làm nông nghiệp, giã bánh giày, học cách làm giấy dó, vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải lanh. Những đêm lửa trại, bà con tụ tập múa xòe, thổi khèn, hát cùng du khách. Chính sự mộc mạc ấy đã giữ chân khách. Ba năm sau ngày khai trương, A Chu đã trả hết nợ mua nhà. Homestay dần trở thành điểm sáng trên bản đồ du lịch cộng đồng Sơn La.

Gặt hái thành công - lan tỏa cho cộng đồng

Từ một chàng trai tay trắng, A Chu đã trở thành chủ nhân của homestay nổi tiếng bậc nhất Sơn La, thu hút cả khách trong nước lẫn quốc tế. Thành công của anh không chỉ là câu chuyện thoát nghèo cho riêng mình, mà còn là nguồn cảm hứng cho cộng đồng, đặc biệt là thanh niên đồng bào các dân tộc. Điều đặc biệt là A Chu không khép mình trong "chiếc giỏ riêng" của thành công. Dù bận rộn đến đâu, mỗi tuần anh vẫn dành thời gian vượt 30 km tới các điểm du lịch để vận động bà con phát triển kinh tế bằng du lịch cộng đồng, hướng dẫn xây dựng homestay. "Bà con người dân tộc chỉ tin người thật, việc thật", A Chu tâm sự.

Đến với A Chu Homestay du khách được trải nghiệm văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mông

Nhờ sự kiên trì ấy, bà con bắt đầu thay đổi từng chút một: xây nhà vệ sinh, chăn thả gia súc gọn gàng, giữ gìn cảnh quan để đón khách. Những điều tưởng chừng khó thuyết phục đã trở thành hiện thực, bởi anh chính là minh chứng sống động. Không chỉ ở Hua Tạt, nhiều thanh niên từ các địa phương trong tỉnh Sơn La và các tỉnh lân cận Phú Thọ, Thanh Hóa... tìm đến học hỏi kinh nghiệm.

Vàng A Di ở bản Tà Phềnh (xã Tân Yên, tỉnh Sơn La), nhờ sự hướng dẫn của A Chu, A Di đã biết tận dụng vẻ đẹp bãi đá tai mèo và "sống lưng khủng long" hùng vĩ giữa núi rừng Tây Bắc để phát triển du lịch cộng đồng.

Hiện tại, A Di Homestay có 1 phòng cộng đồng, 2 phòng riêng, đủ sức phục vụ khoảng 30 du khách. Sau thời gian kinh doanh, A Di đã đầu tư hơn 600 triệu đồng để nâng cấp không gian theo phong cách truyền thống: tường rào bằng đá, nhà gỗ mộc mạc, bên trong treo các vật dụng sinh hoạt thường ngày của người Mông.

Từ một vùng đất từng gắn với nỗi ám ảnh ma túy, Hua Tạt nay đã khác trở thành trung tâm du lịch của Vân Hồ. Du khách đến đây được hòa vào nụ cười của người bản địa, tiếng khèn Mông vang vọng bên ánh lửa trong màn đêm se lạnh. Điều này minh chứng sống động cho hành trình đổi đời của một chàng trai Mông - người đã dám mơ, dám chọn con đường khó và đủ kiên nhẫn để biến điều không thể thành có thể.