Đặc phái viên Tổng thống Mỹ Steve Witkoff, kiến trúc sư thỏa thuận hòa bình Gaza, đã bí mật điện đàm với trợ lý thân cận của Tổng thống Nga Vladimir Putin để vận động Moskva cùng xây dựng kế hoạch hòa bình cho Ukraine.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Trợ lý tổng thống Yury Ushakov tham dự một cuộc họp tại Điện Kremlin ở Moscow vào ngày 18/11. Ảnh: Điện Kremlin

Tháng trước, Đặc phái viên Tổng thống Mỹ Steve Witkoff, sau khi đạt được thắng lợi từ thỏa thuận hòa bình Gaza, đã ngay lập tức có cuộc điện đàm với một quan chức cấp cao của Điện Kremlin, đề xuất hai bên cùng hợp tác về một kế hoạch tương tự cho Ukraine.

Theo tài liệu ghi âm mà Bloomberg thu thập được, trong cuộc điện đàm kéo dài hơn 5 phút vào ngày 14/10, Đặc phái viên Witkoff đã tư vấn cho Yuri Ushakov, trợ lý chính sách đối ngoại hàng đầu của Tổng thống Nga Vladimir Putin, về cách nhà lãnh đạo Nga nên đề cập vấn đề này với Tổng thống Donald Trump. Hướng dẫn của ông bao gồm các đề xuất về việc sắp xếp một cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo trước chuyến thăm Nhà Trắng của Tổng thống Volodymyr Zelensky vào cuối tuần đó và sử dụng thỏa thuận Gaza như một cách để tiếp cận vấn đề.

"Chúng tôi đã đưa ra một kế hoạch 20 điểm của Tổng thống Trump, đó là 20 điểm cho hòa bình và tôi nghĩ có lẽ chúng tôi cũng sẽ làm điều tương tự với các ông", Đặc phái viên Witkoff nói với ông Ushakov.

Người phát ngôn Nhà Trắng Anna Kelly xác nhận đã nhận được yêu cầu bình luận song không đưa ra bất kỳ câu trả lời nào ngay lập tức về thông tin trên. Về phần mình, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng giữ im lặng.

Cuộc trò chuyện đầu tiên giữa cố vấn hai nước Mỹ và Nga đã phần nào tiết lộ các chiến thuật gần đây của Đặc phái viên Witkoff trong việc đàm phán với Nga và những gì dường như là nguồn gốc của đề xuất hòa bình 28 điểm được đưa ra vào đầu tháng này. Mỹ tuyên bố Ukraine cần chấp nhận đề xuất mà nước này đưa ra để làm cơ sở cho một thỏa thuận.

Trong tháng 11, Tổng thống Putin bày tỏ ông tin rằng kế hoạch của Mỹ có thể được sử dụng làm cơ sở cho một giải pháp hòa bình. Ông nói với các quan chức cấp cao tại một cuộc họp của Hội đồng An ninh Nga rằng kế hoạch 28 điểm vẫn chưa được thảo luận chi tiết với Mỹ, nhưng Moskva đã nhận được một bản sao của văn bản này.

Vào thời điểm cuộc gọi giữa hai quan chức Witkoff - Ushakov diễn ra, Tổng thống Trump đang tận hưởng thành công của nỗ lực chấm dứt chiến tranh ở Gaza. Một ngày trước đó, ông đã trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên phát biểu trước Quốc hội Knesset của Israel kể từ năm 2008 sau khi đảm bảo việc trả tự do cho 20 con tin còn sống cuối cùng do Hamas bắt giữ.

Tuy nhiên, thái độ khi đó của Tổng thống Trump đối với nhà lãnh đạo Nga dường như có phần đảo chiều. Khi chuẩn bị cho cuộc gặp với Tổng thống Zelensky vào ngày 17/10, ông thậm chí cân nhắc việc cung cấp cho Ukraine tên lửa Tomahawk tầm xa hơn, thảo luận về các lệnh trừng phạt mới đối với Nga và bày tỏ sự thất vọng của mình với Moskva.

Về phần mình, trong cuộc gọi với ông Ushakov, Đặc phái viên Witkoff nói với người đồng cấp Nga rằng ông rất tôn trọng Tổng thống Putin và ông đã nói với ông Trump rằng ông tin rằng Nga luôn mong muốn một thỏa thuận hòa bình. Đặc phái viên Mỹ đã đề cập đến chuyến thăm sắp tới của Tổng thống Zelensky và gợi ý rằng Tổng thống Putin có thể nói chuyện với Tổng thống Trump trước cuộc gặp đó.

Đặc phái viên Witkoff cũng đề nghị Tổng thống Putin chúc mừng ông Trump về thỏa thuận hòa bình ở Gaza, nói rằng Nga đã ủng hộ thỏa thuận này và rằng ông tôn trọng tổng thống như một người yêu chuộng hòa bình.

Sau cuộc điện đàm hai ngày, lãnh đạo hai nước đã tổ chức điện đàm. Cuộc trò chuyện kéo dài 2 tiếng rưỡi được miêu tả là "rất hiệu quả" và thậm chí hai bên còn đề cập tới kế hoạch thượng đỉnh tại Budapest.

Sau cuộc gọi với quan chức Nga, Đặc phái viên Witkoff đã gặp Kirill Dmitriev, một cố vấn cấp cao khác của Điện Kremlin, tại Miami. Theo báo Axios, ông Dmitriev nói rằng ông đã ở Miami ba ngày kể từ ngày 24/10.

Theo một bản ghi âm khác mà Bloomberg có được, vào ngày 29/10, ông Dmitriev và ông Ushakov đã nói chuyện qua điện thoại bằng tiếng Nga và tranh luận về việc Moskva nên thúc đẩy các yêu cầu của mình mạnh mẽ đến mức nào trong bất kỳ đề xuất hòa bình nào.

Trong khi hai phụ tá của Tổng thống Putin cân nhắc các lựa chọn khác nhau, trợ lý Ushakov lập luận rằng họ nên yêu cầu "mức tối đa" trong các bản đệ trình lên Nhà Trắng.

Kể từ khi kế hoạch hòa bình được Mỹ công bố, phía Ukraine đã chịu áp lực nặng nề buộc phải chấp nhận đề xuất mà ông Witkoff soạn thảo với sự giúp đỡ của các đối tác Điện Kremlin. Các quan chức Mỹ đã đe dọa sẽ cắt đứt hỗ trợ tình báo quan trọng cho quân đội Ukraine nếu Tổng thống Zelensky từ chối chấp nhận đề xuất này. Cho đến nay, Kiev đã giành được một số nhượng bộ và thuyết phục Mỹ giảm tốc độ sau cuộc hội đàm với Ngoại trưởng Marco Rubio ngày 23/11.