Điệp viên hai mang huyền thoại của Liên Xô qua đời

George Blake , điệp viên Anh làm việc cho Liên Xô, qua đời ở tuổi 98 và được Putin ca ngợi là “người đàn ông huyền thoại”.

Cựu điệp viên Anh George Blake qua đời ở Moskva hôm 26/12 và được an táng tại đây hôm 30/12 với nghi thức dành cho anh hùng dân tộc của Nga.

“Đại tá Blake là một người chuyên nghiệp tuyệt vời với lòng quả cảm đặc biệt. Ông đã có những đóng góp vô giá nhằm bảo đảm thế cân bằng chiến lược và bảo vệ hòa bình thế giới . Chúng ta sẽ luôn ghi nhớ những kỷ niệm ấm áp về người đàn ông huyền thoại này”, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết trong thông cáo sau khi điệp viên hai mang này qua đời .

George Blake tại căn hộ riêng ở Moskva năm 2006. Ảnh: AP .

Blake sinh ra và lớn lên tại Hà Lan, trước khi gia đình ông sơ tán đến Anh trong Thế chiến II. Ông gia nhập lực lượng tình báo Anh và được triển khai đến Hàn Quốc năm 1950. Blake và nhiều người phương Tây bị quân đội Triều Tiên bắt trên lãnh thổ Hàn Quốc .

Trong nhiều cuộc phỏng vấn sau này, Blake nói rằng việc chứng kiến Mỹ ném bom thành phố và làng mạc Triều Tiên khiến ông cảm thấy mình đang ở sai chiến tuyến. Ông sau đó tình nguyện cung cấp thông tin tình báo cho Ủy ban An ninh Quốc gia Liên Xô (KGB). Ông khẳng định làm vậy không phải vì tiền hay bị ép buộc, mà tin vào lý tưởng của Liên Xô.

“Tôi tin rằng mình đang đóng góp một phần nhỏ nhằm xây dựng xã hội mới, nơi có bình đẳng và công bằng xã hội , không còn chiến tranh hay xung đột quốc gia. Đó là giấc mơ của tôi”, Blake nói trong một cuộc phỏng vấn năm 1999.

Blake được Triều Tiên trả tự do sau ba năm và trở về Anh, được chào đón như người hùng. Ông tiếp tục làm việc cho tình báo Anh và đóng tại thủ đô Berlin của Đức, nơi Blake tuồn lượng lớn thông tin mật cho đặc vụ KGB, trong đó gồm danh tính hàng trăm điệp viên Anh.

Blake cũng chuyển cho Moskva thông tin về Đường hầm Berlin, nỗ lực bất thành nhằm nghe trộm các tuyến liên lạc của quân đội Liên Xô tại Đông Berlin.

Trong thời gian làm việc tại Đức, ông kết hôn và có ba con.

Vai trò điệp viên hai mang của Blake bị phát hiện vào năm 1961. Ông bị đưa về Anh và kết án 42 năm tù, nhưng vượt ngục chỉ sau 5 năm. Các bạn tù giúp ông chế thang dây từ đồ đan len, sau đó điệp viên này phá cửa sổ và dùng thang thoát ra ngoài.

Blake thời trẻ. Ảnh: Wikipedia .

Blake đào thoát đến Moskva , sử dụng danh tính mới là Georgiy Ivanovich Bleyk. Chính phủ Liên Xô phong quân hàm đại tá KGB, cấp khoản lương hưu và một căn hộ tại Moskva cho ông. Một quan chức tình báo mô tả Blake là hình mẫu của điệp viên.

Cựu điệp viên Anh cưới một người phụ nữ khác và có thêm một đứa con, do người vợ đầu đã ly dị khi Blake ở trong tù. Ba người con đầu sau này cũng tới thăm ông ở Moskva và hàn gắn quan hệ.

Blake khẳng định ông không bao giờ phản bội nước Anh. “Để phản bội thì trước tiên bạn phải thuộc về họ. Tôi chưa bao giờ thuộc về nước Anh”, ông nói.

Trải nghiệm ngoại giao thời Liên Xô của Tổng thống đắc cử Mỹ Biden

Năm 1988, vào cuối thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Thượng nghị sĩ Joe Biden đến thăm Liên Xô đàm phán về kiểm soát vũ khí. Ở thời điểm đó, ông Biden cảm thấy khá thoải mái và mời một vị khách đặc biệt vào phòng họp, đó là cậu con trai tuổi thiếu niên của ông.

Ông Joe Bien (phải) trong cuộc họp với đại diện Liên Xô Andrei Gromyko và con trai Hunter Biden (giữa) năm 1988. Ảnh: TASS

Người phiên dịch của phía Liên Xô tham dự sự kiện năm đó - ông Victor Prokofiev cho biết Thượng nghị sĩ Biden đã đề nghị để con trai Hunter Biden được ngồi cùng bàn họp bởi cậu quan tâm đến ngoại giao và các vấn đề quốc tế.

Và từ đó đã ra đời bức ảnh Hunter Biden ngồi cùng bàn với cha và lãnh đạo đoàn chủ tịch Liên Xô tối cao Andrei Gromyko. Ông Prokofiev nhận định điều này vô cùng bất thường, đặc biệt với một người Liên Xô như ông.

Khi bước vào Nhà Trắng trong tháng 1/2021, Tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ mang theo cả kinh nghiệm ngoại giao nửa thế kỷ của ông. Cựu Thượng nghị sĩ Bill Bradley, người từng thăm Moskva năm 1979, chia sẻ: "Ông Joe Biden hiểu về Liên Xô, Nga và có kinh nghiệm đối với Tổng thống Vladimir Putin. Ông ấy hiểu điều gì là có thể và điều gì là không".

Chuyên gia đối ngoại Sergey Karaganov nhận định với tờ Guardian (Anh): "Nếu chúng ta có ngài Biden của thập niên 70 và 80 thế kỷ trước tại Nhà Trắng thì mọi người sẽ không lo lắng".

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn năm 1979, ông Biden từng nói: "Tôi cho rằng triển vọng quan hệ Mỹ-Liên Xô là tốt đẹp". Đoạn video về cuộc phỏng vấn này trở nên nổi tiếng tại Nga trong thời gian gần đây, sau khi ông Biden được truyền thông tuyên bố là người chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 3/11.

Mối quan hệ Nhà Trắng-Điện Kremlin rơi vào tình trạng "đóng băng sâu" vào năm 1980 do Liên Xô đưa binh sĩ đến Afghanistan. Mãi đến năm 1984, ông Biden mới quay trở lại Moskva và lần này đồng hành cùng thượng nghị sĩ William Cohen để truyền tải thông điệp của Tổng thống Mỹ khi đó Ronald Reagan về "phương pháp mới kiểm soát vũ khí".

Rồi đến năm 1988, ông Biden quay trở lại Moskva cùng con trai và đoàn đại biểu Mỹ để thảo luận về hiệp định lực lượng hạt nhân quốc tế.