Mỹ có kế hoạch bán cho Ả rập Xê út máy bay chiến đấu F-35 kém tiên tiến hơn so với phiên bản do Israel vận hành, nhằm đảm bảo lợi thế quân sự của Tel Aviv.

Một máy bay chiến đấu F-35 trình diễn tại Triển lãm hàng không ở Dubai, Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất, ngày 17/11 (Ảnh: Reuters).

Các quan chức và chuyên gia quốc phòng Mỹ ngày 19/11 cho biết lô máy bay chiến đấu F-35 mà Mỹ dự định bán cho Ả rập Xê út sẽ không hiện đại bằng các tiêm kích F-35 do Israel vận hành. Điều này phù hợp với luật pháp của Mỹ nhằm đảm bảo lợi thế quân sự của Israel trong khu vực.

Tuần này, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố thương vụ bán F-35 cho Ả rập Xê út, nhưng các quan chức cho biết máy bay của Ả rập Xê út sẽ thiếu các tính năng vượt trội so với phi đội của Israel, bao gồm hệ thống vũ khí tiên tiến và thiết bị tác chiến điện tử.

Israel được hưởng các quyền hạn đặc biệt để cải tiến máy bay F-35 của nước này, bao gồm khả năng tích hợp các hệ thống vũ khí của Israel và bổ sung khả năng gây nhiễu radar cùng các nâng cấp khác mà không cần sự chấp thuận của Mỹ.

Tuy nhiên, Không quân Israel vẫn phản đối kế hoạch bán F-35 của Mỹ cho Ả rập Xê út, cảnh báo hành động này sẽ làm suy yếu ưu thế trên không của Israel trong khu vực.

Theo ông Douglas Birkey, giám đốc điều hành Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Mitchell, ngay cả khi Ả rập Xê út có được các máy bay F-35, nước này cũng khó có thể nhận được tên lửa đối không chiến thuật liên quân (JATM) AIM-260, tên lửa không đối không thế hệ mới đang được phát triển cho máy bay thế hệ thứ 5.

Tầm bắn xa của JATM là công nghệ tên lửa nhạy cảm nhất liên quan đến nền tảng F-35. Tên lửa này có thể sẽ được chào bán cho Israel.

F-35 được tùy chỉnh theo từng quốc gia và phi công. Mỹ sở hữu những phiên bản mạnh nhất, trong khi các quốc gia khác chỉ nhận được những máy bay chiến đấu yếu hơn.

Với gói phần mềm được cấp phép cho máy bay, Mỹ có thể đảm bảo việc F-35 của Ả rập Xê út kém hơn về mặt công nghệ so với phiên bản của Israel.

Ngoài những khác biệt về năng lực, Israel vẫn duy trì lợi thế về số lượng, họ đã vận hành 2 phi đội F-35 và đang đặt hàng phi đội thứ 3. Ả rập Xê út sẽ chỉ được giới hạn ở 2 phi đội và sẽ chưa được giao trong vài năm tới.

Israel đã vận hành F-35 trong khoảng 8 năm, mang lại cho họ kinh nghiệm đáng kể trong việc tìm hiểu các hệ thống và năng lực của máy bay.

Các quan chức Mỹ cho biết sẽ cần một cuộc đánh giá chính thức về lợi thế quân sự trước khi hoàn tất thương vụ.

Bất kỳ thương vụ nào với Ả rập Xê út thường phải được Quốc hội Mỹ phê chuẩn. Một quan chức cho rằng sự ủng hộ mạnh mẽ tại Đồi Capitol dành cho Israel có thể cản trở việc phê chuẩn thương vụ bán máy bay chiến đấu cho Ả rập Xê út.

Các quan chức cũng lưu ý rằng Israel đang tìm cách đưa Ả rập Xê út vào Hiệp định Abraham để thúc đẩy bình thường hóa khu vực và tránh làm căng thẳng mối quan hệ với Tổng thống Trump.

Thương vụ này sẽ đưa Ả rập Xê út ngang hàng với Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất, những quốc gia cũng đã được chào hàng F-35. Tuy nhiên, các thỏa thuận này đang bị đình trệ do những vấn đề về lịch trình chuyển giao, năng lực máy bay và lo ngại về việc Trung Quốc có thể tiếp cận công nghệ.