Đấu trí trên không: Nga – Ukraine chơi trò “mèo vờn chuột” với bom lượn

Ukraine đã đối phó được với bom lượn Nga trong thời gian ngắn trước khi Moscow tiếp tục cải tiến, tạo ra thế giằng co giữa 2 bên với loại vũ khí có sức công phá mạnh mẽ.

Vụ tấn công chính xác của bom lượn Nga (Ảnh: Top War).

Ít nhất 2 đoạn video đang lan truyền trên mạng xã hội cho thấy bom FAB-500PD của Nga, được trang bị bộ cánh lượn và dẫn đường UMPK, đã đánh trúng mục tiêu với độ chính xác rất cao.

Một trong các đoạn video ghi lại cảnh 4 quả bom FAB-500PD đồng loạt tấn công một kho đạn dược ở tỉnh Kherson. Độ chính xác của đòn đánh được thể hiện rõ qua các vụ nổ thứ cấp xảy ra ngay sau các cú va chạm ban đầu. Hình ảnh cho thấy các quả bom rơi sát nhau trong bán kính sát thương, giúp vô hiệu hóa hoàn toàn mục tiêu.

Theo kênh Telegram Fighterbomber có liên hệ với quân đội Nga, Moscow đã đưa vào sử dụng một phiên bản nâng cấp của bộ cánh lượn và dẫn đường UMPK, tích hợp mô-đun định vị vệ tinh Kometa thế hệ mới, nhằm khắc phục các điểm yếu từng bị phát hiện ở phiên bản Kometa-M trước đó.

Hồi tháng 2, các báo cáo từ nhiều nguồn tin đáng tin cậy cho biết Nga đã đánh mất một trong những ưu thế lớn trên chiến trường: khả năng tấn công chính xác bằng bom lượn UMPK.

Ngày 25/2, kênh Fighterbomber từng thừa nhận rằng các máy bay ném bom tuyến đầu của Nga vẫn tiếp tục sử dụng bom dẫn đường UMPK với tần suất cao như trước, nhưng độ chính xác đã giảm sút đáng kể. Nguyên nhân chủ yếu là do hệ thống dẫn đường vệ tinh bị suy yếu vì hoạt động gây nhiễu điện tử ngày càng mạnh mẽ từ phía Ukraine.

Khi UMPK lần đầu được triển khai đầu năm 2023, các quả bom này sử dụng mô-đun định vị Kometa có khả năng chống gây nhiễu tốt. Khi đó, các kênh truyền thông xã hội Nga, bao gồm cả tài khoản chính thức của Bộ Quốc phòng Nga trên Telegram, thường xuyên đăng tải video cho thấy bom UMPK đánh trúng mục tiêu với độ chính xác cao.

Việc tích hợp bộ dẫn đường UMPK đã nâng cao đáng kể khả năng tấn công chính xác của Không quân Nga bằng cách tận dụng kho bom không dẫn đường thời Liên Xô, biến chúng thành vũ khí chính xác với chi phí thấp.

Ban đầu, Ukraine không có biện pháp hữu hiệu nào để đối phó với loại bom này. Thời gian lượn của bom quá ngắn khiến hầu hết các hệ thống phòng không hiện có không thể theo dõi và đánh chặn hiệu quả.

Người phát ngôn Không quân Ukraine, Yuriy Ihnat, nhiều lần thừa nhận mức độ nguy hiểm của bom UMPK, cho rằng chúng làm gián đoạn nghiêm trọng hệ thống phòng thủ của Ukraine.

Chi phí sản xuất thấp của dòng bom FAB, kết hợp với kho dự trữ khổng lồ từ thời Liên Xô, cho phép Nga triển khai hàng trăm quả bom UMPK mỗi tuần vào thời kỳ cao điểm, tạo ra mối đe dọa thường trực đối với lực lượng và cơ sở hạ tầng của Ukraine.

Kể từ đó, Ukraine đã phát triển các trạm tác chiến điện tử di động và cơ động có khả năng làm suy giảm độ chính xác của mô-đun dẫn đường Kometa trên bom UMPK.

Các hệ thống này được triển khai dày đặc dọc tuyến đầu, gây nhiễu hệ thống định vị vệ tinh không chỉ với bom UMPK mà còn với nhiều loại đạn dược khác của Nga, khiến hiệu quả của chúng bị giảm rõ rệt.

Ngày 26/2, Forbes đưa tin rằng Ukraine đã có khả năng gây nhiễu hiệu quả bom lượn của Nga trên toàn tuyến mặt trận, vô hiệu hóa một trong những lợi thế then chốt của Moskva.

Tuy nhiên, 2 đoạn video gần đây ghi lại cảnh bom FAB-500 được dẫn đường bằng UMPK cho thấy Nga đã thích nghi với tình hình mới. Theo kênh Fighterbomber, kể từ ngày 15/4, quân đội Nga đã thực hiện hàng loạt cuộc tấn công bằng bom UMPK dọc tuyến đầu.

Trong tất cả các vụ tấn công được ghi nhận, độ chính xác đều được đánh giá cao bởi các nguồn tin từ chiến trường.

Không chỉ gia tăng tần suất tấn công, mỗi đòn đánh hiện nay còn trở nên sát thương hơn. Quân đội Nga đang áp dụng chiến thuật phóng loạt 2-4 quả bom mỗi lần, vừa tăng cường sức công phá, vừa làm phức tạp hoạt động gây nhiễu của Ukraine.

Việc Nga sử dụng rộng rãi loại bom UMPK nâng cấp cho thấy Moscow không chỉ có đủ kho dự trữ mà còn sở hữu năng lực sản xuất mạnh mẽ, có khả năng chế tạo hàng trăm bộ UMPK mỗi ngày để duy trì triển khai quy mô lớn.

Tác chiến điện tử là cuộc rượt đuổi không ngừng giữa bên tấn công và bên phòng thủ, được ví như “trò mèo vờn chuột”.

Dù Nga hiện đang tạm thời giành lại ưu thế, cán cân này có thể sẽ tiếp tục thay đổi. Ukraine sẽ cần thời gian để nghiên cứu và tìm cách đối phó với mô-đun Kometa nâng cấp.

Đây là lần thứ 2 Nga nâng cấp mô-đun Kometa kể từ khi mở chiến dịch quân sự đặc biệt.

Một số báo cáo chưa được kiểm chứng cho rằng mô-đun Kometa-M mới được trang bị từ 12 đến 16 ăng-ten, giúp thiết bị phân biệt tốt hơn giữa tín hiệu định vị thật và tín hiệu gây nhiễu. Việc tăng số lượng đầu thu cho phép hệ thống chống nhiễu hiệu quả hơn gấp “hàng nghìn lần” so với các hệ thống GPS thông thường.

Trước đó, việc độ chính xác của bom lượn suy giảm được cho là nguyên nhân khiến đà tiến công của Nga bị chững lại trên nhiều mặt trận từ tháng 2. Giờ đây, hiệu quả trở lại của bom UMPK có thể giúp Nga thay đổi cục diện chiến trường theo hướng có lợi.