Đánh thức không gian di sản Nam Thăng Long Hà Nội

Trên bản đồ Thăng Long – Hà Nội ngàn năm văn hiến, phía Nam kinh thành là một miền đất trầm tích, nơi những dòng sông uốn lượn qua bao làng nghề, ngôi đình , bến nước.

Ở đó, mỗi mái nhà, mỗi con đường như đều phảng phất hơi thở của di sản , của bàn tay cần mẫn, chắt chiu giữ lửa làng nghề trong mùi sơn ta, men rượu và những gam màu lụa ẩn hiện trong từng sản phẩm.

Du khách tham quan sản phẩm sơn mài Hạ Thái (Hà Nội). Ảnh N.T.H

Tháng 4/2024, Hà Nội ra mắt tour “Khám phá con đường di sản Nam Thăng Long” với các điểm dừng chân trong ngày qua Thanh Oai – Mỹ Đức – Ứng Hòa, kết nối các điểm tham quan, đình Nội Bình Đà, làng tăm hương Quảng Phú Cầu, làng dệt lụa Phùng Xá. Các điểm đến giữ chân du khách, đưa đến làn gió mới trong các tour trải nghiệm làng nghề. Sau hơn 1 năm triển khai, tháng 10/2025, Hà Nội tiếp tục công bố sản phẩm du lịch ngoại thành mới là “Con đường Di sản Nam Thăng Long, Hà Nội – Tinh hoa làng nghề Việt”. Một lộ trình mới đi qua các xã Hồng Vân, Đại Thanh, Ngọc Hồi, Chuyên Mỹ, kết nối những làng nghề trăm tuổi với quá khứ và hiện tại, đánh thức ký ức văn hóa đang ẩn sâu trong từng nếp làng ven đô.

Trong hành trình ấy, làng Hạ Thái nổi tiếng với nghề sơn mài, làng Cựu có kiến trúc biệt thự cổ và nghề may truyền thống, làng Ngâu xưa nay có nghề nấu rượu hoa cúc chi, còn làng Phúc Am có nghề làm đồ thờ phục vụ tín ngưỡng dân gian. Trong dấu chân trở về miền đất ven đô, mỗi du khách được trải nghiệm văn hóa làng nghề, tour tâm linh – di tích, trải nghiệm nông nghiệp – ẩm thực hay sự kiện tôn vinh nghề truyền thống.

Tại xã Hồng Vân, du khách được tận tay trải nghiệm từng công đoạn sơn màu làng nghề sợ màu Hạ Thái – một trong 7 điểm du lịch làng nghề được TP công nhận. Mỗi trải nghiệm như được chạm tay vào di sản, nơi giá trị văn hóa làng nghề được đánh thức. Hình ảnh người nghệ nhân ngồi bên khay sơn, tỉ mỉ từng nét mài sơn, từng lớp phủ, từng nét chạm như gửi gắm trong đó linh hồn của đất phù sa sông Hồng – thứ tạo nên độ sâu và sắc bóng mà sơn công nghiệp không thể có.

Rời Hạ Thái, con đường di sản đưa du khách đến với làng Ngâu (xã Đại Thanh), nơi đây vẫn giữa nghề nấu rượu hoa cúc chi vàng óng. Rượu làng Ngâu từng là “mỹ tửu tiến vua”, nay được hồi sinh qua mô hình hợp tác xã. Chén rượu trong vắt, hương cúc nhẹ như gió thu, cay nồng mà ngọt hậu, như chính tâm tình của người làng.

Đến làng Cựu hay làng Phúc Am, dễ dàng bắt gặp những người thợ miệt mài giữ nghề may âu phục và nghề làm đồ thờ dân gian. Dọc sông Nhuệ, sông Hồng, sông Đáy, dòng chảy di sản vẫn cứ nối tiếp nhau tạo thành một “dải văn hiến” trầm lắng và đầy sức sống.

Những năm gần đây, bên cạnh Hồ Gươm, phố cổ hay Văn Miếu – Quốc Tử Giám, xu hướng du lịch của nhiều du khách thường lựa chọn về ngoại thành Hà Nội với tour “Con đường Di sản Nam Thăng Long”. Chính việc được đối thoại với những nghệ nhân làng nghề, thợ giỏi Thủ đô, nghe tiếng thở của đất, cảm nhận mùi hương của nghề đã mở ra biên độ cảm xúc mới của không gian du lịch ven đô, nhẹ nhàng, bình dị, thân thuộc trái ngược với nhịp sống hối hả của đô thị hiện đại.