Đằng sau chiến dịch ‘đòi lại đền thờ’ ở Ấn Độ

Ít nhất 5 người đã thiệt mạng và nhiều người khác bị thương hồi tuần trước trong các cuộc đụng độ do một cuộc khảo sát xem nhà thờ Hồi giáo Shahi Jama Masjid có được xây dựng trên địa điểm từng là ngôi đền Hindu ở tiểu bang Uttar Pradesh, miền Bắc Ấn Độ hay không.

Nhà thờ Hồi giáo trên đỉnh đồi ở thành phố Sambhal từ lâu đã bị những nhóm người theo đạo Hindu tuyên bố rằng được xây dựng trên tàn tích của ngôi đền Harihar vào năm 1529. Vào tháng 11-2024, một tòa án địa phương đã ra lệnh khảo sát địa điểm này sau khi một giáo sĩ Hindu làm đơn kiến nghị.

Ít nhất 5 người thiệt mạng liên quan đến tranh chấp quanh nhà thờ ở thành phố Sambhal, bang Uttar Pradesh, miền Bắc Ấn Độ

Trước động thái này, gần 1.000 tín đồ đạo Hồi đã tập trung bên ngoài nhà thờ để ngăn cản các nhân viên từ Cục Khảo cổ học Ấn Độ (ASI) của chính phủ tới điều tra, làm rõ sự việc. Một ủy ban điều tra tư pháp hiện đang điều tra các tình tiết xung quanh vụ bạo lực.

Căng thẳng tôn giáo gia tăng

Đạo luật về Địa điểm Thờ cúng năm 1991 của Ấn Độ đã được thông qua để bảo tồn bản chất thế tục và ngăn ngừa xung đột cộng đồng. Mục đích của đạo luật này là công nhận nguyên trạng các địa điểm thờ cúng như thời điểm ngày 15-8-1947, Ngày Độc lập của Ấn Độ.

Mặc dù khuôn khổ pháp lý này được đưa ra để bảo vệ các địa điểm tôn giáo khỏi tranh chấp dựa trên các khiếu nại lịch sử, nhưng tòa án ngày càng nhận được nhiều đơn kiến nghị có liên quan.

Trong vài năm qua, những người theo chủ nghĩa dân tộc Hindu đã lên tiếng cho rằng nhiều nhà thờ Hồi giáo trên khắp Ấn Độ ban đầu là những ngôi đền Hindu bị phá hủy.

Hiện đang xảy ra một “cuộc chiến pháp lý” xung quanh nhà thờ Hồi giáo Gyanvapi có niên đại hàng thế kỷ ở Varanasi, một trong những thành phố linh thiêng nhất của Ấn Độ giáo.

Tương tự như vậy, khu phức hợp Bhojshala-Kamal Maula thế kỷ 13 ở miền Trung Madhya Pradesh đã trở thành địa điểm mới nhất cho một cuộc khảo sát khoa học của ASI.

Hành động này diễn ra sau phán quyết của Tòa án tối cao Madhya Pradesh, trong đó yêu cầu ASI tiến hành khảo sát cơ sở vì khu phức hợp này đang bị người Hindu và người Hồi giáo phản đối.

Hay Qutub Minar, một tháp nhỏ thế kỷ 13 và là Di sản Thế giới của UNESCO ở New Delhi cũng là một chủ đề tranh cãi.

Giữa lúc xảy ra vụ việc ở Sambhal, một nhóm người theo đạo Hindu ở tiểu bang Rajasthan ở phía Tây Bắc nước này đã đệ đơn lên tòa án, cho rằng Ajmer Sharif Dargah, địa điểm linh thiêng của người Hồi giáo Sufi, được xây dựng một ngôi đền Hindu.

Đằng sau là động cơ chính trị?

Năm ngoái, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã khánh thành đền Ram ở Ayodhya, một khu vực linh thiêng đối với người theo đạo Hindu, được xây dựng trên địa điểm của nhà thờ Hồi giáo Babri. Nhà thờ Hồi giáo này đã bị những người theo đạo Hindu cực đoan phá hủy vào năm 1992.

Lực lượng chức năng bảo vệ hiện trường nhà thờ Hồi giáo Shahi Jama Masjid đang xảy ra tranh chấp

Trường hợp ngôi đền ở Ayodhya được coi là lời kêu gọi của người theo đạo Hindu về việc phá bỏ ngày càng nhiều nhà thờ Hồi giáo trên khắp đất nước để nhường chỗ cho các ngôi đền Hindu.

Các đảng phái đối lập cho rằng có động cơ chính trị đằng sau các tranh chấp này, thay vì các cuộc điều tra lịch sử thực sự.

Ông Shazia Ilmi, người phát ngôn quốc gia của đảng cầm quyền Đảng Nhân dân Ấn Độ (BJP) cho rằng, việc khơi dậy các tranh chấp giữa đền thờ và nhà thờ Hồi giáo đi ngược lại với kế hoạch “Phát triển Ấn Độ 2047″ – một cam kết đưa Ấn Độ trở thành nền kinh tế phát triển toàn diện vào đúng kỷ niệm 100 năm độc lập.

“Chúng ta không thể quay lại quá khứ mà phải bước tiếp để có sự hòa hợp và phát triển. Ví như đền thờ Ajmer hiện đang đón tiếp hàng nghìn tín đồ đến thăm mỗi ngày, bất kể tôn giáo nào”, ông Ilmi cho biết.