Cựu giám đốc ngân hàng liên quan vụ vỡ nợ 1.350 tỉ đồng tại 6 quỹ tín dụng ra sao?

Bị cáo Trần Quốc Tuấn, cựu Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Đồng Nai, đã buông lỏng công tác thanh tra, giám sát; can thiệp kết quả thanh tra; không thực hiện thanh tra theo chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước để 6 quỹ tín dụng nhân dân vỡ nợ, mất khả năng chi trả, gây thiệt hại 1.350 tỉ đồng.

TAND tỉnh Đồng Nai đã 2 lần mở phiên tòa (25.10 và 8.11) sơ thẩm xét xử 2 bị cáo là cựu lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh Đồng Nai, gồm: Trần Quốc Tuấn (62 tuổi, cựu Giám đốc) và Võ Khắc Hiển (55 tuổi, cựu Phó giám đốc, kiêm Chánh thanh tra, giám sát NHNN chi nhánh Đồng Nai).

Bị cáo Trần Quốc Tuấn tại phiên tòa ngày 25.10. Ảnh LÊ LÂM

Tuy nhiên, cả 2 lần đều phải hoãn xử: lần 1 do bị cáo Hiển vắng mặt (bị tai biến, cấp cứu tại bệnh viện), lần 2 do kiểm sát viên của Viện KSND tỉnh Đồng Nai đi công tác đột xuất không thể tham dự phiên tòa.

Hai bị cáo Tuấn và Hiển bị xét xử về tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, để 6 quỹ tín dụng nhân dân (TDND) gồm Tân Tiến, Quảng Tiến, Thái Bình, Dầu Giây, Thanh Bình và Gia Kiệm vỡ nợ, mất khả năng chi trả, gây thiệt hại hơn 1.350 tỉ đồng (xảy ra từ năm 2014 – 2017). Trong đó, vai trò của bị cáo Tuấn thể hiện “đậm nét” hơn.

Sửa kết luận thanh tra

Theo cáo trạng, bị cáo Tuấn đã buông lỏng công tác thanh tra, giám sát, ngoài ra còn can thiệp kết quả thanh tra, không thực hiện thanh tra theo chỉ đạo của NHNN, chấp thuận dự kiến bầu Chủ tịch HĐQT Quỹ TDND Thanh Bình khi chưa đủ điều kiện… để 6 quỹ TDND vỡ nợ, mất khả năng chi trả, gây thiệt hại hơn 1.350 tỉ đồng.

Tòa nhà trước đây là trụ sở Quỹ TDND Tân Tiến, đang bỏ hoang nhiều năm qua

Cụ thể, tại Quỹ TDND Thanh Bình, năm 2017 qua thanh tra, đoàn thanh tra của NHNN chi nhánh Đồng Nai nhận thấy số dư trên sổ sách là 193 tỉ đồng, nhưng thực tế chỉ khoảng 50 tỉ đồng gửi lòng vòng tại các quỹ tín dụng để đối phó; đồng thời phát hiện 98 hồ sơ tín dụng có dấu hiệu hồ sơ khống. Vì vậy, đoàn thanh tra xin thêm thời gian xác minh kiểm tra nhưng bị cáo Tuấn không đồng ý.

Ngoài ra, đoàn thanh tra còn xác định Quỹ TDND Thanh Bình có nhiều vi phạm hành chính, tuy nhiên bị cáo Tuấn đã bỏ qua hết các lỗi vi phạm nghiêm trọng, chỉ cho phép xử phạt 3 hành vi với số tiền 23 triệu đồng. Sau đó, bị cáo Tuấn còn sửa kết luận thanh tra.

“Mặc dù kết luận Quỹ TDND Thanh Bình có “nguy cơ mất khả năng chi trả” nhưng Tuấn chỉ áp dụng hình thức “tăng cường giám sát thường xuyên” mà không áp dụng hình thức kiểm soát đặc biệt để xử lý sai phạm và bỏ qua các lỗi nêu trên, dẫn đến tháng 11.2017 Quỹ TDND Thanh Bình vỡ nợ, gây thiệt hại hơn 275 tỉ đồng”, trích cáo trạng.

Liên tục bao che cho quỹ tín dụng nhân dân Tân Tiến

Trong số 6 quỹ TDND bị vỡ nợ, Quỹ TDND Tân Tiến gây thiệt hại nặng nhất với tổng số tiền gần 810 tỉ đồng. Theo cáo trạng, từ năm 2014 – 2017, bị cáo Tuấn tìm nhiều lý do để không ký quyết định thanh tra Quỹ TDND Tân Tiến. Thậm chí báo cáo năm 2016 đã chỉ ra dấu hiệu mất an toàn của Quỹ TDND Tân Tiến, đầu năm 2017 NHNN có chỉ đạo thanh tra Quỹ TDND Tân Tiến, nhưng bị cáo Tuấn vẫn không ký quyết định thanh tra mà chỉ yêu cầu cấp dưới xuống “nắm tình hình”.

Sau khi được báo cáo và biết Quỹ TDND Tân Tiến có một số vi phạm nghiêm trọng như “khả năng quản trị, điều hành còn hạn chế; công tác kiểm soát thiếu chặt chẽ; chưa có biện pháp cụ thể nhằm tránh hiện tượng cho vay sai đối tượng, sai mục đích, lập hồ sơ tín dụng giả, vay hộ, vay ké…”, nhưng bị cáo Tuấn chỉ đạo không thanh tra Quỹ TDND Tân Tiến, thay vào đó bị cáo Tuấn ký văn bản số 06/ĐNA6.m (đóng dấu mật) ngày 28.7.2017 yêu cầu Quỹ TDND Tân Tiến chấn chỉnh, khắc phục các sai phạm.

“Việc Trần Quốc Tuấn không ký quyết định thanh tra Quỹ TDND Tân Tiến trong năm 2014 – 2017 dẫn đến hậu quả ngày 23.11.2017 Quỹ TDND Tân Tiến mất khả năng chi trả, vỡ nợ, gây thiệt hại 809,8 tỉ đồng”, cáo trạng thể hiện.

Cũng từ 2014 – 2017, bị cáo Tuấn không tiến hành thanh tra Quỹ TDND Quảng Tiến, để giám đốc quỹ này rút tiền chiếm đoạt, gây thiệt hại gần 131 tỉ đồng.

Các quỹ tín dụng nhân dân chiếm đoạt hơn 1.350 tỉ đồng ra sao?

Vì sự buông lỏng công tác thanh tra, giám sát của cựu Giám đốc và cựu Phó giám đốc NHNN chi nhánh Đồng Nai, 6 quỹ TDND đã có “điều kiện” để chiếm đoạt tiền gửi của người dân, bằng các thủ đoạn sau: huy động tiền gửi với lãi suất cao và chi trả lãi suất tín dụng ngoài hợp đồng trái quy định; lập khống hồ sơ tín dụng để hợp thức hóa hồ sơ, lập các báo cáo kiểm soát định kỳ sai sự thật; lập 2 hệ thống sổ sách kế toán để ngoài phần lớn vốn huy động tiền gửi của khách hàng, làm giả hồ sơ vay vốn, nâng khống hạn mức cho vay, chi lương khống, hợp thức hóa hồ sơ để rút tiền huy động do khách hàng gửi tiết kiệm từ quỹ TDND, lấy tiền huy động của khách hàng gửi tiết kiệm tại các NH thương mại nhưng đứng tên cá nhân với mục đích thực hiện việc rút tiền ra các quỹ tín dụng để không bị cơ quan chức năng phát hiện, chiếm đoạt sử dụng vào mục đích cá nhân.

Lãnh đạo các quỹ TDND trên cũng đã bị khởi tố, bắt giam và đưa ra xét xử từ năm 2019. Trong đó, riêng Văn Văn Nghĩa (48 tuổi) là chủ 3 quỹ TDND gồm: Tân Tiến, Thanh Bình và Dầu Giây. Từ năm 2011 – 2016, được sự cho phép của NHNN chi nhánh Đồng Nai, Văn Văn Nghĩa thành lập Quỹ TDND Tân Tiến, rồi mua lại Quỹ TDND Thanh Bình và Dầu Giây. Nghĩa đã chiếm đoạt, làm thất thoát tổng số tiền hơn 1.100 tỉ đồng tại 3 quỹ TDND này. Tháng 11.2019, TAND tỉnh Đồng Nai xét xử và tuyên phạt Nghĩa 19 năm tù về lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, đồng thời buộc Nghĩa bồi thường tổng số tiền hơn 1.100 tỉ đồng cho các bị hại.

Tháng 9.2019, TAND tỉnh Đồng Nai xét xử và tuyên phạt Nguyễn Tiến Lãm (46 tuổi, ngụ TP.Biên Hòa, Giám đốc Quỹ TDND Quảng Tiến) 15 năm tù về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, buộc Lãm bồi thường hơn 126 tỉ đồng tiền chiếm đoạt.

Tháng 7.2023, TAND tỉnh Đồng Nai xét xử và tuyên phạt 6 bị cáo về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản tại Quỹ TDND Gia Kiệm với mức từ 10 – 13 năm tù, buộc 6 bị cáo bồi thường tổng số tiền hơn 22,8 tỉ đồng.

Đối với Quỹ TDND Thái Bình, cáo trạng cho biết đã gây thiệt hại 53 tỉ đồng. Cáo trạng nhận định: “Vi phạm tại Quỹ TDND Thái Bình là khởi đầu cho hàng loạt sai phạm về tín dụng, là tiền đề cho hàng loạt vi phạm tiếp theo của 5 quỹ TDND trên địa bàn Đồng Nai”. Thế nhưng năm 2017, NHNN cho biết Vũ Công Liêm, Giám đốc Quỹ TDND Thái Bình, đã bỏ trốn. Tháng 2.2018, Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Đồng Nai ra quyết định truy nã Liêm.

Đổi tội danh cựu Giám đốc NHNN chi nhánh Đồng Nai

Theo cáo trạng, ngày 4.9.2020, Trần Quốc Tuấn bị Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đồng Nai khởi tố về tội “lợi dụng chức vụ, quyền hạn khi thi hành công vụ”, quy định tại khoản 3 điều 365 bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

Ngày 22.5.2023, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đồng Nai ra quyết định thay đổi quyết định khởi tố bị can đối với Trần Quốc Tuấn từ tội “lợi dụng chức vụ, quyền hạn khi thi hành công vụ” sang tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” quy định tại điều 285, bộ luật Hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009.