Cuối kỳ, cuối năm GV mới nhận xét, vậy HS điều chỉnh thái độ, điểm số kiểu gì?
Nhận xét để học sinh điều chỉnh ‘thái độ, hành vi’ để cố gắng phấn đấu là trong quá trình học tập chứ để đến cuối kỳ, cuối năm thì nhận xét đâu còn tác dụng gì.
Ngày 29/6 vừa qua, Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đăng tải bài viết “Giáo viên nhận xét học sinh trong sổ điểm cá nhân, phần mềm điện tử cho ai đọc?” của tác giả Nguyên Khang phản ảnh một số bất cập trong việc nhận xét quá trình học tập của học sinh hiện nay. Theo đó, thầy cô nhận xét nhưng cả phụ huynh và học sinh đều không biết giáo viên đã nhận xét gì và nhận xét như thế nào.
Trong khi, mỗi học kỳ, giáo viên phải thực hiện 2 lần nhận xét về quá trình học tập của học trò trên sổ điểm cá nhân và phần mềm điểm điện tử rất công phu và tất nhiên tốn rất nhiều thời gian nhưng mục đích chính chỉ để phục vụ công tác thanh, kiểm tra.
Vậy điều bất cập này do đâu?
ADVERTISEMENT
Những lời nhận xét của giáo viên không đến được với học trò
Đánh giá, xếp loại học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông đang thực hiện theo 3 Thông tư
Theo hướng dẫn hiện hành, bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông trong năm học vừa qua và tới đây sẽ thực hiện đánh giá, xếp loại học tập của học sinh theo 3 Thông tư gồm:
Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT;
Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế đánh giá, xếp loại học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông ban hành kèm theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT (đối với những lớp đang thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2006).
Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT đối với lớp 6 trong năm học 2021-2022 vừa qua và lớp 7, lớp 10 trong năm học 2022-2023 tới đây.
Nếu như trước đây, khi 2 cấp học này thực hiện việc đánh giá, xếp loại học tập của học sinh theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT được quy định rất rõ tại khoản 1, Điều 6 như sau:
” 1. Hình thức đánh giá:
a) Đánh giá bằng nhận xét (ở mức Đạt và Chưa đạt) kết quả học tập (sau đây gọi là đánh giá bằng nhận xét) đối với các môn Âm nhạc, Mỹ thuật, Thể dục.
Video đang HOT
b) Kết hợp giữa đánh giá bằng cho điểm và nhận xét kết quả học tập đối với môn Giáo dục công dân:
- Đánh giá bằng cho điểm kết quả thực hiện các yêu cầu về chuẩn kiến thức, kỹ năng và thái độ đối với từng chủ đề thuộc môn Giáo dục công dân quy định trong chương trình giáo dục phổ thông cấp Trung học cơ sở, cấp Trung học phổ thông do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành;
- Đánh giá bằng nhận xét sự tiến bộ về thái độ, hành vi trong việc rèn luyện đạo đức, lối sống của học sinh theo nội dung môn Giáo dục công dân quy định trong chương trình giáo dục phổ thông cấp Trung học cơ sở, cấp Trung học phổ thông do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành trong mỗi học kỳ, cả năm học.
Kết quả nhận xét sự tiến bộ về thái độ, hành vi trong việc rèn luyện đạo đức, lối sống của học sinh không ghi vào sổ gọi tên và ghi điểm, mà được giáo viên môn Giáo dục công dân theo dõi, đánh giá, ghi trong học bạ và phối hợp với giáo viên chủ nhiệm sau mỗi học kỳ tham khảo khi xếp loại hạnh kiểm.
c) Đánh giá bằng cho điểm đối với các môn học còn lại“.
Như vậy, Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT chỉ yêu cầu môn Giáo dục công dân kết hợp giữa đánh giá bằng điểm số và nhận xét; Môn Âm nhạc, Mỹ thuật, Thể dục là đánh giá bằng nhận xét ở mức Đạt (Đ) và chưa đạt (CĐ); Các môn học còn lại thì đánh giá bằng điểm số theo thang điểm từ 0 đến 10 theo các mức học lực: Kém, Yếu, Trung bình, Khá, Giỏi.
Tuy nhiên, tại Điều 1, Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT đã hướng dẫn sửa đổi điểm b, khoản 1 và điểm a, khoản 2, Điều 6 của Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT như sau:
” b) Kết hợp giữa đánh giá bằng nhận xét và đánh giá bằng điểm số đối với các môn học còn lại:
- Đánh giá bằng nhận xét sự tiến bộ về thái độ, hành vi và kết quả thực hiện các nhiệm vụ học tập của học sinh trong quá trình học tập môn học, hoạt động giáo dục quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.
- Đánh giá bằng điểm số kết quả thực hiện các yêu cầu về chuẩn kiến thức, kĩ năng đối với môn học quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Kết quả đánh giá theo thang điểm 10, nếu sử dụng thang điểm khác thì phải quy đổi về thang điểm 10″.
2. Sửa đổi, bổ sung điểm a, khoản 2, Điều 6 như sau:
“a) Đối với các môn học kết hợp giữa đánh giá bằng nhận xét và đánh giá bằng điểm số: nhận xét sự tiến bộ về thái độ, hành vi, kết quả học tập môn học sau mỗi học kì, cả năm học; tính điểm trung bình môn học và tính điểm trung bình các môn học sau mỗi học kì, cả năm học“.
Điều này cũng đồng nghĩa tất cả các môn học trước đây chỉ đánh giá bằng điểm số sẽ phải thêm phần nhận xét của giáo viên để ” nhận xét sự tiến bộ về thái độ, hành vi, kết quả học tập môn học sau mỗi học kì, cả năm học”.
Đối chiếu Thông tư này, các trường trung học cơ sở, cấp trung học phổ thông đều yêu cầu giáo viên thực hiện thêm bước nhận xét (bằng lời) về quá trình học tập của học trò bên cạnh điểm số.
Điều này cũng được tiếp nối trong Thông tư số 22/2021/TT-BGDĐT khi chương trình giáo dục phổ thông 2018 bắt đầu được áp dụng đối với lớp 6 từ năm học 2021-2022.
Cụ thể, tại điểm b, khoản 3, Điều 5 của Thông tư số 22/2021/TT-BGDĐT hướng dẫn như sau: ” Đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số đối với các môn học trong Chương trình giáo dục phổ thông, trừ các môn học quy định tại điểm a khoản này ; kết quả học tập theo môn học được đánh giá bằng điểm số theo thang điểm 10, nếu sử dụng thang điểm khác thì phải quy đổi về thang điểm 10. Điểm đánh giá là số nguyên hoặc số thập phân được lấy đến chữ số thập phân thứ nhất sau khi làm tròn số“.
Điểm a của khoản này gồm các môn: Giáo dục thể chất, Nghệ thuật, Âm nhạc, Mĩ thuật, Nội dung giáo dục của địa phương, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp; kết quả học tập theo môn học được đánh giá bằng nhận xét theo 01 (một) trong 02 (hai) mức: Đạt, Chưa đạt.
Với cách hướng dẫn như vậy, có trường hiện đang yêu cầu giáo viên đánh giá bằng cả điểm và nhận xét. Ngay cả những môn chỉ yêu cầu đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng nhận xét (Đạt hoặc Chưa đạt) cũng phải có lời nhận xét bằng lời văn trong sổ điểm cá nhân và phần mềm điểm điện tử.
Làm sao để những lời nhận xét của giáo viên đến được với học trò và phụ huynh?
Năm học 2021-2022 vừa qua, chỉ có lớp 6 là thực hiện việc đánh giá, xếp loại học sinh theo Thông tư số 22/2021/TT-BGDĐT.
Còn các khối lớp 7,8,9,10,11,12 đang thực hiện việc đánh giá, xếp loại học lực của học sinh theo Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT.
Tuy nhiên, khi đọc hướng dẫn sửa đổi ở khoản 2, Điều 1 của Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT, người viết nhận thấy có những chỗ chưa thực sự phù hợp bởi lẽ Thông tư yêu cầu:
“Đối với các môn học kết hợp giữa đánh giá bằng nhận xét và đánh giá bằng điểm số: nhận xét sự tiến bộ về thái độ, hành vi, kết quả học tập môn học sau mỗi học kì, cả năm học; tính điểm trung bình môn học và tính điểm trung bình các môn học sau mỗi học kì, cả năm học“.
Thiết nghĩ, việc đánh giá, nhận xét để học sinh điều chỉnh “thái độ, hành vi” cố gắng phấn đấu trong quá trình học tập chứ để đến cuối kỳ, cuối năm thì đâu còn tác dụng gì nữa.
Chưa kể việc nhận xét của giáo viên lại không đến được với học trò và phụ huynh, rõ ràng đây là điều đáng rất suy ngẫm hiện nay.
Khi cha mẹ giật mình…
Chỉ cần gõ dòng chữ 'học sinh tự tử vì áp lực' trên thanh tìm kiếm mạng xã hội sẽ có gần 800.000 kết quả được đưa ra trong chưa đầy 1 giây, khiến nhiều phụ huynh giật mình.
Họ đâu biết đang vô tình đặt áp lực lên vai con trẻ bằng những kỳ vọng về điểm số, thành tích.
Cha mẹ đặt quá nhiều kỳ vọng khiến trẻ bị áp lực.
Phần lớn phụ huynh cho rằng "học thì có gì mà vất vả"
K là một học sinh lớp 9 với sức học trung bình ở các môn. Nguyện vọng của K là tiếp tục lên cấp 3 tại hệ thống trường dân lập mà em đang theo học từ mẫu giáo đến nay. Vào năm lớp 9, K đã nhiều lần bày tỏ với bố mẹ nguyện vọng đó và khi thấy bố mẹ im lặng, em tin tưởng rằng bố mẹ hiểu và ủng hộ mình. Nhưng điều K không ngờ tới là bố mẹ em muốn em đăng ký cấp 3 ở những ngôi trường tốp đầu của Hà Nội với lý do "cả đại gia đình làm giáo viên thì không thể có đứa con/cháu học dốt, học cấp 3 trường tư được. Sau 9 năm học là phải thi, học mà không thi thì học để làm gì (vì nếu K tiếp tục lên cấp 3 ở trường dân lập sẽ không phải tham gia kỳ thi vào lớp 10 - PV)".
Quyết định như thế nên bố mẹ K đã đăng ký cho con vào một loạt các trường tốp đầu khiến em rất lo lắng, áp lực. Chỉ trong một tuần mà em gầy rộc đi vì lo khi biết sức học của mình không thể nào đáp ứng kỳ vọng của cha mẹ. Còn giáo viên chủ nhiệm của em thì bất ngờ với quyết định của phụ huynh dù rằng trước đó, cô cũng đã dành nhiều thời gian trao đổi để phụ huynh hiểu về lực học của con nhằm giúp phụ huynh cân đối nguyện vọng cho phù hợp. Chứng kiến sự áp lực của học trò, giáo viên chủ nhiệm quyết định phải trao đổi với bố mẹ K lần nữa, dù rằng cô hoàn toàn có thể bị mang tiếng, thậm chí là bị phản ánh trên truyền thông là "bắt ép, định hướng cưỡng bức với phụ huynh và học sinh" như vài trường hợp trước đó đã xảy ra...
Năm nào cũng vậy, khi những kỳ thi chuyển cấp đến gần thì câu chuyện như của K lại diễn ra âm thầm trong các gia đình, các lớp học và các học sinh. Chỉ có phụ huynh, giáo viên và bản thân các em là người trong cuộc, nhưng tréo ngoe ở chỗ những người trong cuộc này đôi khi lại không đi cùng nhau trên một con đường về quan điểm. Chính vì thế nên mới có những vụ việc đau lòng xảy ra khi ngày 1/4 vừa qua nam sinh trường chuyên trèo qua ban công căn hộ ở tầng 28 rồi nhảy xuống, trước đó một ngày nữ sinh lớp 8 cũng đã treo cổ tự tử, để lại thư tuyệt mệnh rằng mình sắp đi xa vì áp lực học hành...
Theo một nghiên cứu của Quỹ Nhi đồng Liên Hợp quốc tại Việt Nam, áp lực học tập là một trong những nguyên nhân chính khiến trẻ em Việt Nam rối loạn về sức khỏe tâm thần. Hiện tượng những đứa trẻ bị trầm cảm, lo âu, rối loạn cảm xúc vì học đang có chiều hướng tăng.
Nhìn vào lịch học của nhiều học sinh từ cấp tiểu học tới THPT, nhiều người phải lắc đầu bởi bố mẹ đi làm 8 tiếng/ngày, nhưng con cái đi học nhiều hơn 8 tiếng/ngày. Mọi thứ từ ăn đến ngủ đều phải tranh thủ, bởi lịch học đang chờ những em học sinh này không chỉ có ở trường. Thế nhưng phần lớn phụ huynh lại cho rằng "học thì có gì mà vất vả, có mỗi việc ăn và học cũng làm không xong...". Do đó, cũng không khó hiểu khi hiện nay trên mạng xã hội tồn tại một hội nhóm có tên: "Cộng đồng những người bị trầm cảm, rối loạn lo âu, muốn tự tử" với số lượng người tham gia lên đến con số vài chục nghìn.
Những bài đăng trong nhóm này thường mang tính tiêu cực, chia sẻ những áp lực hiện tại đang mắc và ý định kết thúc cuộc đời, phần lớn các em bày tỏ việc mình bị áp lực vì học hành điểm số và kỳ vọng của bố mẹ như tài khoản có tên Alma Trần chia sẻ: "Bố mẹ đang đặt nặng vấn đề về điểm số, em không thể nói chuyện được với họ vì cứ nói ra là bị chửi. Họ nói rằng học hành thì có gì mệt đâu, đi làm còn vất vả hơn nhiều lần...".
Đừng giật mình khi đã quá muộn
Khi những sự việc đau lòng xảy ra, nhiều phụ huynh mới giật mình hối hận vì chưa kịp quan tâm sâu sắc hơn tới con em mình. Thế nhưng, điều đó đã thực sự quá muộn. Câu hỏi đặt ra là thay vì chữa bệnh, tại sao chúng ta không phòng bệnh? Và chúng ta cần phòng bệnh như thế nào?
Trao đổi với truyền thông trước hai sự việc đáng tiếc diễn ra vào đầu tháng 4 vừa qua, cô Nguyễn Hồng Nhung, giáo viên Trường THCS Marie Curie (Hà Nội) cho biết: "Từng nhiều năm làm chủ nhiệm lớp, có thời gian trò chuyện rất nhiều với học sinh, tôi cho rằng điều quan trọng nhất để giúp trẻ vị thành niên thoát khỏi tình trạng trầm cảm hoặc hành vi tự tử là cha mẹ lắng nghe con đúng cách. Cha mẹ nên trở thành người bạn của con, tiếp cận trẻ một cách nhẹ nhàng, bình đẳng. Tìm hiểu những vấn đề mà con gặp phải, cố gắng đứng dưới góc nhìn của con để suy xét, tìm hiểu cảm nhận của con. Thay vì áp đặt suy nghĩ của bản thân lên con, cha mẹ cần kiên nhẫn nghe con giãi bày, trao đổi ý kiến để con cảm thấy tâm tư, suy nghĩ của mình được tôn trọng thực sự. Khi ấy trẻ sẽ tin tưởng cha mẹ và dễ dàng tâm sự với cha mẹ hơn".
Còn theo chia sẻ của PGS.TS Lê Thị Bích Hồng, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa - Văn nghệ, Ban Tuyên giáo Trung ương tại một hội thảo thì nguyên nhân điển hình của hầu hết các vụ tự sát học đường là phụ huynh và người thân trong gia đình coi nhẹ những tâm sự, băn khoăn, lo lắng của trẻ. "Từng có rất nhiều năm làm cố vấn tâm lý tại Tổng đài 1088 - "Nhịp cầu tư vấn" và cố vấn tâm lý cho đường dây tư vấn và hỗ trợ trẻ em miễn phí "Phím số diệu kỳ - 1800 1567" - dịch vụ tư vấn và hỗ trợ trẻ em của Cục Bảo vệ, chăm sóc trẻ, nay là Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111, tôi nhận thấy rằng, trẻ em trong xã hội hiện đại gặp rất nhiều vướng mắc về tâm lý. Nếu như người lớn không kịp thời nắm bắt thì sẽ gây hậu quả khôn lường. Ngay lúc này, chúng ta nên dừng phán xét, cần hành động ngay. Cha mẹ cần gần gũi con hơn, tạo mối gắn kết bền chặt hơn, không tạo áp lực cho con, không so sánh con với các bạn khác, phải lắng nghe, tôn trọng con. Đặc biệt, điều chúng ta đang thiếu nhất hiện nay chính là các lớp học tâm lý dành cho người lớn để cả phụ huynh, giáo viên kịp thời phát hiện ra vấn đề của những đứa trẻ xung quanh mình, nhờ đó kịp thời thể hiện sự quan tâm, tìm giải pháp điều trị tâm lý chuyên nghiệp, phù hợp" - PGS.TS Lê Thị Bích Hồng chia sẻ.
Đồng quan điểm, Tiến sĩ, Bác sĩ Trần Thị Hồng Thu - Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương cho rằng, nguyên nhân của những hành động dại dột của trẻ đó là do trẻ có bệnh trầm cảm, tâm thần từ lâu nhưng không được bố mẹ phát hiện kịp thời. Trước giờ người ta cứ coi bệnh tâm thần là một bệnh của kẻ điên nhưng thực ra bệnh tâm thần là đề cập đến một loạt các tình trạng sức khỏe tâm thần như rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn ảnh hưởng đến tâm trạng, suy nghĩ và hành vi của một người... Nhiều đứa trẻ bị trầm cảm bệnh tiến triển nặng nhưng không được bố mẹ đưa đi khám vì ngại ngần, xấu hổ. Nếu đi khám sớm bệnh viện sẽ xác định được tình trạng để có phương pháp điều trị thích hợp, có thể dùng thuốc hoặc điều trị tâm lý.
"Các phụ huynh cần phải biết chăm sóc đến sức khỏe tinh thần của con, đừng có nghĩ con cái khỏe mạnh là không phải lo. Nhiều khi con ngại giao tiếp, vác "mặt nạ" để cố tỏ ra bình thường nhưng về nhà bố mẹ cần quan tâm xem con cái có gì bất thường. Bây giờ thông tin đầy rẫy trên mạng, không có lí do gì mà cha mẹ không tìm hiểu được. Những triệu chứng của căn bệnh tâm thần như mất ngủ, mệt mỏi, bồn chồn, lo lắng, kết quả học tập giảm sút không phải do con kém thông minh mà do mất tập trung không thể học và hiểu bài. Những điều này cha mẹ cần phải quan tâm sát sao đến con cái" - Tiến sĩ, Bác sĩ Trần Thị Hồng Thu khuyên.
Đại học Harvard từng thực hiện một nghiên cứu kéo dài 75 năm được gọi là "Nghiên cứu yêu thương" bắt đầu từ năm 1938 và theo sát cuộc sống của 724 người tham gia. Cuối cùng, nghiên cứu kết luận rằng sự phát triển trí tuệ của trẻ ảnh hưởng rất nhiều bởi môi trường giáo dục gia đình. Theo đó, 4 kiểu gia đình sau có thể khiến trẻ học tập kém đi. Đó là: gia đình không chú ý thói quen sinh hoạt của trẻ; gia đình không rèn luyện khả năng làm việc nhà của trẻ; gia đình không giúp con nuôi dưỡng thói quen đọc sách; và gia đình không thể hiện tình yêu thương với con cái.
Cần biết rằng không phải vô cớ mà Đại học Harvard lại bỏ công thực hiện một nghiên cứu kéo dài tận 75 năm như vậy, bởi không riêng gì văn hóa Á Đông mà nhiều bậc cha mẹ trên thế giới cũng thường xuyên áp đặt con cái và không giỏi thể hiện tình yêu với con. Cha mẹ nghĩ rằng để con cái trở nên tốt hơn họ sẽ phải nghiêm khắc và "keo kiệt" với chính lời khen của mình. Thậm chí nhiều người còn nói ra những lời xúc phạm hy vọng trẻ "biết xấu hổ mà dũng cảm vươn lên". Tuy nhiên, những gì họ làm chỉ là ngày càng nới rộng khoảng cách với con cái. Thậm chí có nhiều trẻ lầm tưởng cha mẹ chỉ quan tâm tới điểm số mà không màng tới suy nghĩ của chúng. Điều này rất dễ dẫn đến hậu quả khó lường.
Năm 2022, điểm số xếp hạng ĐH của Việt Nam bị giảm 0,8%, trong khi thế giới tăng Điểm số xếp hạng đại học của Việt Nam trên bảng xếp hạng quốc tế đã giảm 0,8%, trong khi điểm trung bình của thế giới cao hơn và tăng 1.6%. Ngày 28/3, Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng việt Nam và Tổ chức Times Higher Education đồng tổ chức Hội thảo trực tuyến về Quốc tế hóa giáo dục đại...
