Cuộc điều tra về North Stream đang chia rẽ châu Âu vì Ukraine

Kết luận của Đức quy trách nhiệm vụ nổ Nord Stream cho Ukraine đang làm dấy lên tranh cãi chính trị, gây căng thẳng ngoại giao và thử thách sự ủng hộ dành cho Kiev trên toàn châu Âu.

Hình ảnh do Lực lượng phòng vệ bờ biển Thụy Điển cung cấp ngày 28/9/2022 cho thấy hiện tượng rò rỉ khí gas từ đường ống dẫn khí Dòng chảy phương Bắc 1. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Wall Street Journal ngày 11/11, cuộc điều tra kéo dài ba năm của cảnh sát Đức về vụ phá hoại đường ống khí đốt Nord Stream (Dòng chảy phương Bắc) – vụ đánh bom lớn nhất trong lịch sử hiện đại – hiện đang đe dọa làm lung lay sự ủng hộ dành cho Ukraine. Kết quả điều tra của Đức, quy trách nhiệm cho một đơn vị quân đội tinh nhuệ của Ukraine, đang tạo ra sự chia rẽ rõ rệt và căng thẳng ngoại giao trên khắp châu Âu.

Kết luận điều tra: Đơn vị đặc nhiệm Ukraine bị quy trách nhiệm

Trong 3 năm qua, một đội điều tra tinh nhuệ đã tập trung tại trụ sở Cảnh sát Liên bang Đức ở Potsdam, gần Berlin, để ghép nối các manh mối về kẻ đứng sau vụ nổ xảy ra vào tháng 9/2022. Vụ đánh bom đã khiến cuộc tranh luận về năng lượng Nga trở nên vô nghĩa, khi một lượng lớn khí mê-tan, vụ xả khí nhà kính nhân tạo lớn nhất từng được ghi nhận, tràn vào biển Baltic.

Ban đầu, một số quan chức Mỹ và Đức đã cáo buộc Nga đứng sau các vụ nổ, trong khi Điện Kremlin lại tuyên bố Mỹ và Anh đứng sau vụ tấn công. Tuy nhiên, cảnh sát Đức, công tố viên và những người hiểu rõ sự phức tạp của vụ án đã đưa ra những gì họ cho là bức tranh rõ ràng: Một đơn vị quân đội tinh nhuệ của Ukraine đã thực hiện các cuộc tấn công dưới sự giám sát trực tiếp của vị chỉ huy tối cao của Ukraine lúc bấy giờ, Tướng Valeriy Zaluzhniy.

Quá trình điều tra đã được tiến hành một cách tỉ mỉ. Bằng cách theo dõi các công ty cho thuê thuyền, điện thoại và biển số xe, nhóm điều tra Potsdam đã tạo tiền đề để chính quyền Đức ban hành lệnh bắt giữ 3 binh sĩ thuộc đơn vị quân đội đặc nhiệm Ukraine và 4 thợ lặn biển sâu kỳ cựu. Mục tiêu của những kẻ phá hoại được cho là nhằm cắt đứt cả nguồn thu từ dầu mỏ của Nga lẫn mối quan hệ kinh tế với Đức.

Bằng chứng quyết định đến từ một bức ảnh đen trắng mờ nhạt do một camera tốc độ của Đức chụp, cho thấy khuôn mặt của một thợ lặn biển sâu người Ukraine, người đã được xác định danh tính bằng phần mềm nhận dạng khuôn mặt thương mại.

Sự chia rẽ ở châu Âu

Những nỗ lực điều tra của Đức không được đón nhận đồng đều. Tại Ba Lan: Chính phủ nước này đã từ chối dẫn độ một trong những nghi phạm về Đức để xét xử. Thay vào đó, họ coi ông này là “anh hùng” vì đã phá hủy một nguồn thu quan trọng của Nga. Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk đã chế giễu cuộc điều tra, nói rằng: “Vấn đề không phải là đường ống bị nổ tung. Vấn đề là nó đã được xây dựng”.

Với Italy và Đức: Cuộc điều tra đang tập trung vào một nghi phạm khác, Serhii K., một cựu chiến binh thuộc cơ quan an ninh SBU Ukraine, người được tìm thấy ở Italy. Các thám tử Đức đã lần theo dấu vết của Serhii K. thông qua dữ liệu từ hệ thống thu phí đường bộ và thông tin đặt phòng khách sạn. Lực lượng cảnh sát Carabinieri của Italy đã bắt giữ ông này. Luật sư của nghi phạm lập luận rằng bất cứ ai cho nổ tung Nord Stream đều đang hành động như một phần của chiến dịch quân sự nhằm “bảo vệ Ukraine” và do đó được miễn trừ truy tố. Các thẩm phán Italy dự kiến sẽ quyết định việc dẫn độ nghi phạm người Ukraine này sang Đức vào tháng 12 tới.

Về tình hình trong nước Đức: Đảng đối lập AfD đã lợi dụng sự phẫn nộ của công chúng về việc các vụ đánh bom khiến giá năng lượng tăng cao mà không có dấu hiệu giảm bớt. Hiện đảng này đang vận động cắt giảm viện trợ cho Kiev, tạo áp lực chính trị lên Thủ tướng Đức Friedrich Merz.

Việc dẫn độ Serhii K. có thể là một điều may rủi. Bất kỳ phiên điều trần pháp lý nào dường như chắc chắn sẽ làm gia tăng căng thẳng trong quan hệ giữa Ukraine và Đức, quốc gia là nhà tài trợ tài chính lớn nhất của Kiev và là nhà cung cấp các hệ thống phòng không được săn đón nhất.

Các quan chức cấp cao châu Âu cho rằng, hậu quả ngoại giao của vụ đánh bom có thể dễ dàng hơn đối với Đức nếu các thám tử không xây dựng một vụ án chống lại Ukraine. Tuy nhiên, đối với nhóm điều tra Đức, họ cảm thấy cuộc điều tra của mình sẽ đi đến hồi kết tại một tòa án Đức.

Tóm lại, vụ đánh bom đã làm nổi bật những vấn đề phức tạp xung quanh đường ống Nord Stream. Trước cuộc xung đột, Đức và một số quốc gia khác phụ thuộc rất nhiều vào nhiên liệu giá rẻ của Nga, gây ra tranh cãi với các quốc gia khác về việc có nên đóng cửa đường ống để cắt đứt nguồn thu ngoại tệ mạnh cho Moskva hay không. Vụ đánh bom đã kết thúc cuộc tranh luận đó, nhưng nó lại mở ra một cuộc khủng hoảng ngoại giao mới, nơi kết quả điều tra đang đối đầu trực tiếp với sự ủng hộ chiến lược cho Ukraine.