Chưa thấy ai lên tiếng nhận trách nhiệm về sự cố sách Tiếng Việt 1 Cánh Diều!

Một sự cố lớn như vậy xảy ra trên diện rộng của ngành Giáo dục nhưng đến nay vẫn chưa thấy một ai nhận trách nhiệm, chưa thấy một lời nhận lỗi…!

Năm học 2020-2021 là năm đầu tiên Bộ Giáo dục đưa chương trình, sách giáo khoa mới vào giảng dạy ở lớp 1 nên những kỳ vọng vào chương trình mới của toàn xã hội là rất lớn.

Trong 5 bộ sách giáo khoa lớp 1 được Bộ phê duyệt thì bộ sách Cánh Diều được nhiều địa phương, trường học lựa chọn bởi đây là bộ sách xã hội hóa đầu tiên.

Điều đặc biệt là bộ sách này có sự tham gia của những tác giả này luôn được xem là những người giàu kinh nghiệm viết sách giáo khoa .

Thế nhưng, chỉ sau 5 tuần giảng dạy thì sách Tiếng Việt lớp 1 (Cánh Diều) phải điều chỉnh những nội dung không phù hợp. Vậy, trách nhiệm thuộc về ai? Ai là người nhận trách nhiệm về sự cố này thì đến giờ này vẫn chưa thấy ai lên tiếng!

Chưa thấy ai nhận trách nhiệm về sự cố sách Tiếng Việt (Cánh Diều) – (Ảnh: sachcanhdieu.com)

Sách giáo khoa Cánh Diều đã chiếm ưu thế trước thềm năm học mới

Để chuẩn bị cho việc đưa Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 vào giảng dạy ở lớp 1 của năm học 2020-2021 thì có thời điểm sách Cánh Diều đã chiếm ưu thế so với 4 bộ sách giáo khoa còn lại.

Bởi vì sách Cánh Diều được đánh giá là bộ sách giáo khoa có chất lượng chuyên môn cao vì nhìn vào danh sách các Tổng chủ biên, Chủ biên và tác giả đều là những người giàu kinh nghiệm viết sách giáo khoa, nhiều người đã từng là đồng chủ biên, tác giả sách giáo khoa năm 2000.

Điều nổi bật hơn cả là bộ sách Cánh Diều đã quy tụ gần hết các Tổng chủ biên, Chủ biên chương trình tổng thể, chương trình môn học hoặc là những thành viên trong Ban soạn thảo Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018.

Đặc biệt, trong các buổi giới thiệu sách giáo khoa mới thì thầy Nguyễn Minh Thuyết- Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông 2018 và cũng là Tổng chủ biên sách Tiếng Việt (Cánh Diều) đã có những chia sẻ rất hay.

Theo thầy Thuyết thì bộ sách vừa kế thừa vừa đổi mới so với sách giáo khoa hiện hành nên các thầy cô, các trường vừa thấy dễ thực hiện, vừa thấy được triển vọng nâng cao chất lượng giáo dục của môn học.

Thậm chí, thầy Thuyết còn cho rằng sách giáo khoa lớp 1 không cần tập huấn mà giáo viên sẽ dạy được ngay. Nhưng, những lời nói và thực tế khi giảng dạy thì đã không có sự đồng nhất với nhau.

Khi đưa vào giảng dạy ở các trường học thì nhiều người đã lên tiếng về việc sách giáo khoa Tiếng Việt vẫn rất nặng vì yêu cầu, mục tiêu đề ra quá cao. Một số ngữ liệu, từ ngữ trong các bài học không phù hợp.

Vậy nên, Bộ Giáo dục đã yêu cầu điều chỉnh một số nội dung trong sách Tiếng Việt lớp 1 và thầy Nguyễn Minh Thuyết cũng đã lên tiếng sẽ sửa chữa những bài không phù hợp đã được dư luận góp ý.

Từ một bộ sách giáo khoa được đặt nhiều kỳ vọng nhưng mới 5 tuần học trôi qua thì sách giáo khoa Tiếng Việt do thầy Nguyễn Minh Thuyết làm Tổng chủ biên đã để xảy ra sự cố.

Việc điều chỉnh những nội dung trong một số bài học ở sách Tiếng Việt lớp 1 (Cánh Diều) sẽ ảnh hưởng đến hàng trăm ngàn học sinh và giáo viên ở nhiều địa phương và trường học trên cả nước.

Nhiều dấu hỏi được đặt ra về trách nhiệm của những người liên quan đến sự cố này nhưng đến nay vẫn đang được để ngỏ.

Chưa thấy ai lên tiếng nhận trách nhiệm về sai sót trong sách Tiếng Việt (Cánh Diều)

Sau khi Bộ có văn bản chính thức yêu cầu điều chỉnh những nội dung chưa phù hợp trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1 thì nhiều nhà khoa học, nhà giáo…đã lên tiếng là nên dừng việc triển khai sách Cánh Diều.

Nhưng có lẽ việc dừng triển khai sách Tiếng Việt lớp 1 lúc này phải nói là rất khó bởi nó sẽ làm gián đoạn việc dạy và học ở các nhà trường trên một diện rộng.

Hơn nữa, các nhà xuất bản sẽ không bao giờ muốn điều này vì không chỉ sách giáo khoa mà nó còn kéo theo sách bổ trợ, sách giáo viên nữa nên chắc chắn Bộ cũng sẽ không chỉ đạo dừng hoặc thu hồi bộ sách này.

Vấn đề còn lại là lãnh đạo Bộ Giáo dục cùng với Nhà xuất bản Đại học Sư phạm, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh và Công ty Đầu tư Xuất bản – Thiết bị giáo dục Việt Nam (VEPIC) sẽ đưa ra giải pháp nào cho phù hợp nhất trong bối cảnh hiện nay mà thôi.

Tuy nhiên, lựa chọn phương án nào trong thời điểm hiện nay cũng là điều rất khó khăn đối với lãnh đạo Bộ Giáo dục và các nhà xuất bản.

Một bên là lợi nhuận của các đơn vị xuất bản, một bên là quyền lợi của học sinh, phụ huynh và ngay cả với giáo viên ở nhiều trường học…

Chính vì thế, chúng tôi tin Bộ và các đơn vị biên soạn, phát hành sách Tiếng Việt lớp 1 sẽ chọn phương án điều chỉnh những nội dung mà dư luận lên tiếng, sau đó có thể sẽ gửi email hoặc in thành những quyển mỏng để đưa về các trường học.

Cách làm này dù nó sẽ có nhiều khó khăn, bất cập trong quá trình dạy và học của cả thầy và trò nhưng nó sẽ đỡ tốn kém nhất, tránh thiệt hại tối đa cho các nhà xuất bản.

Vì thế, rất khó để các đơn vị này thu hồi sách đang giảng dạy để phát miễn phí sách mới cho học sinh bởi nó sẽ phát sinh thêm rất nhiều chi phí, con số lên đến hàng trăm tỉ đồng chứ không phải ít- mà điều này thì đương nhiên là các nhà xuất bản không muốn bởi nó tốn kém vô cùng.

Giá như, có một người nào đó nhận trách nhiệm…hay một lời xin lỗi trên website sachcanhdieu.com thì dư luận cũng dễ dàng thông cảm…

Nhưng, trên website sachcanhdieu.com của Công ty Đầu tư Xuất bản – Thiết bị giáo dục Việt Nam hiện nay vẫn chưa có thông báo, đề cập nào về sự cố này…mà chỉ vẫn hiện hữu những bài viết ca ngợi về bộ sách này thôi.

Một sự cố lớn như vậy xảy ra trên diện rộng của ngành Giáo dục nhưng vẫn chưa thấy một ai nhận trách nhiệm, chưa thấy một lời nhận lỗi từ lãnh đạo Bộ, các đơn vị chủ quản, các tác giả sách Cánh Diều và cả các thành viên trong Hội đồng thẩm định sách Tiếng Việt nữa!

Chẳng lẽ, sự việc này lại rơi vào cõi thinh không hay sao ?

Tiếng Việt 1 Cánh diều có nhiều bài tập đọc trúc trắc, học sinh khó đọc

Hàng loạt bài tập đọc trong sách Tiếng Việt 1 - bộ Cánh Diều có nhiều từ là thanh trắc âm vực cao khiến học sinh đọc trúc trắc, méo mồm nhưng vẫn không ra tiếng.

Một số phụ huynh có con đang học lớp 1 phản ánh, họ gặp rất nhiều khó khăn khi dạy con đọc thành tiếng một số bài tập ở sách Tiếng Việt 1 - bộ Cánh Diều .

Bộ sách này của nhóm tác giả Nguyễn Minh Thuyết (Tổng Chủ biên kiêm Chủ biên) - Hoàng Hòa Bình - Nguyễn Thị Ly Kha - Lê Hữu Tỉnh biên soạn và được Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh ấn hành (2020).

Chị Mai Loan (Hà Nội) có con đang học lớp 1 cho biết, khi chị dạy cho con tập đọc một số bài trong sách giáo khoa Tiếng Việt 1 - Bộ Cánh Diều thì cảm thấy nó trúc trắc, trục trặc - mà như lời con nói là "méo cả mồm".

"Nội dung thì như những câu chuyện tầm phào, vu vơ, không hề đem đến cho người đọc xúc cảm về cái đẹp ngôn từ cũng như nội dung", chị Loan phân tích thêm.

Còn chị Hồng Diễm (Cao Bằng) nói rằng, mới vào đầu năm mà học sinh lớp 1 phải đọc những câu như "cá đẻ ở hồ, gà đẻ ở bờ đê" - líu cả lưỡi, rồi còn bắt trẻ nối chữ với hình ảnh.

"Tôi thật sự khó hiểu. Sách dạy trẻ đọc cả "lồ ô" trong khi người lớn chắc gì biết loại cây này", chị Diễm nói thêm.

Cùng cảnh ngộ, chị Trần Tỉnh (Gia Lai) chia sẻ, chị đã dạy cho con Bài số 21 có đoạn văn về bé Bi trong bài "Bé Li giúp mẹ", có câu "Bé nhè" khiến học sinh 6 tuổi không hiểu được từ "nhè" có nghĩa gì.

"Bản thân tôi cũng không biết diễn đạt nghĩa của từ "nhè" thế nào cho con dễ hiểu nên đành phải tra từ điển", chị Tỉnh nói thêm.

Tham khảo bản sách điện tử Tiếng Việt 1 - bộ Cánh Diều , chúng tôi nhận thấy, hàng loạt bài tập đọc trong cuốn sách này đúng là khó đọc với học sinh lớp 1 như phụ huynh phản ánh là hoàn toàn chính xác.

Có thể liệt kê một số bài tập đọc như sau:

Bài "Bể cá" (trang 31): "Ba Hà để bể cá ở hè. Bể có cá, có cò, le le. Cò ở bể cá là cò đá. Le le là le le gỗ";

Bài "Bé kể" (trang 35): "Bà bế bé Lê. Bé bi bô: "Dì... giò...". Đó là bé kể: Dì Kế giã giò. Cỗ có giò, có gà, có cả giá đỗ".

Bài "Nhà cô Nhã" (trang 39): "Nhà cô Nhã ở bờ hồ. Hồ nhỏ, nhà nho nhỏ. Hồ có cá mè, ba ba. Nhà có na, nho, khế".

Bài "Bi nghỉ hè" (trang 43): "Nghỉ hè, Bi ở nhà bà. Nhà bà có gà, có nghé. Ổ gà be bé. Gà có ngô. Nhà nghé nho nhỏ. Nghé có cỏ, có mía".

Bài "Nhà dì" (trang 45): "Nhà dì Nga có pi a nô. Cả nhà Bi đi phố, ghé nhà dì, nghe pi a nô. Dì Nga pha cà phê. Bố mẹ có cà phê. Bi có phở. Bé Li có na".

Bài "Đi nhà trẻ" (trang 55): "Chị Trà cho bé Chi đi nhà trẻ. Qua chợ, chị chỉ cho bé cá trê, cá mè... Ở nhà trẻ, Chi nhớ mẹ. Chị Trà dỗ: "Bé nhè thì cô chê đó". Bé nghe chị".

Bài "Bé Lê" (trang 73): "Bé Lê mê ti vi. Ti vi có sâm cầm. Bé chỉ: "Cò... cò...". Ti vi có cá mập. Bé la: "Sợ!". Má bế bé, vỗ về: "Cá mập ở ti vi mà". Má ấm quá, bé chả sợ nữa".

Một số ví dụ về bài tập đọc trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1 trong bộ Cánh Diều. (Ảnh do tác giả cung cấp)

Chúng tôi hiểu rằng, các tác giả sách muốn học sinh lớp 1 nhận biết được "âm" đã học trong "tiếng", ví dụ, âm "gi" trong "giá đỗ", âm "ph" trong "pha cà phê"...

Thế nhưng, do lắp ghép các từ, ngữ một cách cơ học nên đoạn văn trở thành xơ cứng, lủng củng làm cho học sinh rất khó đọc, thậm chí ấp a ấp úng, vấp chỗ nọ, sai chỗ kia.

Chưa kể, nhiều câu văn trong các bài tập đọc có hàng loạt từ là thanh trắc âm vực cao được sắp xếp cạnh nhau khiến học sinh phải đọc lẹo lưỡi, méo mồm.

Chẳng hạn như bài Bé kể (trang 35): "Bà bế bé Lê. Bé bi bô: "Dì... giò...". Đó là bé kể: Dì Kế giã giò. Cỗ có giò, có gà, có cả giá đỗ".

Đoạn văn này có 4 câu - 26 chữ, nhưng hết 15 chữ mang thanh trắc âm vực cao (ở các thanh hỏi, ngã, nặng, sắc) nên học sinh không thể đọc suôn sẻ - kể cả người lớn cũng vậy.

Chưa kể, những bài tập đọc như thế này rõ ràng đã làm mất đi vẻ đẹp của tiếng Việt và điều đáng nói hơn là học sinh cảm thấy sợ học tiếng mẹ đẻ ngay từ thuở đến trường cũng làm cho người lớn rất đáng trăn trở.

Chúng ta có cả kho tàng ca dao, tục ngữ, thành ngữ, truyện dân gian (cổ tích, truyền thuyết, thần thoại...) đã ăn sâu vào cảm thức người Việt tự ngàn đời nay, nếu được đưa vào sách giáo khoa lớp 1 thì học sinh sẽ tiếp thu bài dễ dàng hơn rất nhiều.

Tiếc thay, qua những lần phản biện sách, những người cầm cân nảy mực và kể cả thầy cô giáo được quyền lựa chọn sách vẫn chưa có tiếng nói góp ý xác đáng...

Ngày 3/10/2020, Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết nói với Báo Vietnamnet rằng, mục tiêu chính của chương trình Tiếng Việt lớp 1 từ xưa đến nay vẫn là dạy học sinh biết đọc, biết viết.

"Muốn đạt được mục tiêu đó thì dù theo chương trình nào cũng phải học đủ 29 chữ cái và khoảng 140 vần.

Chương trình mới không thể thêm chữ nào hay vần nào vào môn Tiếng Việt nên không thể nói rằng nặng hơn chương trình cũ" (theo Vietnamnet.vn)

Chúng tôi khẳng định rằng, cho dù chương trình mới của sách Tiếng Việt 1 - bộ Cánh Diều không hề thêm chữ hay vần nào - theo như lời Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, thì với cách biên soạn những bài tập đọc như đã dẫn rõ ràng là thiếu khoa học, kể cả phản sư phạm.

Và nếu học sinh 6 tuổi không được học chữ trước thì các em khó lòng tiếp thu bài ở lớp - cho dù môn Tiếng Việt 1 đã tăng lên 12 tiết/tuần so với chương trình cũ, là một thực tế nhãn tiền.

Tài liệu tham khảo:

[1] //sachcanhdieu.com/product/tieng-viet-1-tap-mot/

[2] https://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/goc-phu-huynh/chuong-trinh-sgk-lop-1-moi-nang-la-do-chua-biet-cach-day-678265.html?fbclid=IwAR12oxAfcnNTsqZW5w3ttpNyX__zqinj70kXhGjUujgV4gOCofbkOCE04LA

* Văn phong và nội dung bài viết thể hiện quan điểm của tác giả.