Chưa an tâm với suất ăn chế biến sẵn

Mặc dù số vụ ngộ độc thực phẩm từ các bếp ăn tập thể tại các tỉnh thành khu vực phía Nam đã giảm trong những năm gần đây, nhưng nguy cơ ngộ độc từ loại hình này vẫn còn hiện hữu, nhất là với các phần ăn chế biến sẵn.

Một vụ công nhân bị ngộ độc thực phẩm tập thể phải điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á. Ảnh: THÀNH SƠN

Nguy cơ vẫn rình rập

Tại Đồng Nai, báo cáo của Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) tỉnh cho thấy, giai đoạn 2016-2019 xảy ra 13 vụ ngộ độc thực phẩm tại bếp ăn tập thể và tại các cơ sở nấu suất ăn công nghiệp, làm 701 người mắc. Nguyên nhân chính gây nên ngộ độc thực phẩm là do việc kiểm soát nguồn nguyên liệu đầu vào chưa được chặt chẽ, giá trị mỗi suất ăn thấp (chỉ 11.000 – 14.000 đồng/suất). Bên cạnh đó, cơ sở vật chất của các bếp ăn tập thể, cơ sở cung cấp suất ăn vẫn còn nhiều hạn chế.

Đơn cử tháng 3 vừa qua, sau bữa cơm trưa, 149 công nhân của Công ty TNHH Starite International Việt Nam (tên gọi khác là Công ty Kỳ Lợi, đóng tại Khu công nghiệp Bàu Xéo, huyện Trảng Bom) có triệu chứng ói, đau bụng, mệt mỏi, phải đưa đi cấp cứu tại Trung tâm Y tế huyện Trảng Bom và Bệnh viện Đại học Y Dược Shing Mark.

Ông Nguyễn Văn Hữu, Chi cục trưởng Chi cục ATVSTP tỉnh Đồng Nai, cho biết theo điều tra của cơ quan chức năng, Công ty Kỳ Lợi hợp đồng với Công ty TNHH Thiên Hồng Phúc để nấu ăn tại công ty cho công nhân. Buổi trưa xảy ra vụ ngộ độc thực phẩm, có 750 công nhân đã ăn các món chay như nấm xào cải ngọt, khổ qua nhồi nấm mèo. Sau khi lấy mẫu thực phẩm để làm xét nghiệm, cơ quan chức năng xác định nguyên nhân dẫn đến ngộ độc là do thực phẩm bị nhiễm vi sinh vật.

TPHCM cũng là điểm tập trung số lượng lớn bếp ăn tập thể khác của khu vực phía Nam với hơn 4.000 bếp ăn tập thể, trong đó có 279 bếp ăn tại các khu công nghiệp – khu chế xuất với quy mô phục vụ hàng trăm ngàn suất/ngày. Qua công tác kiểm tra, giám sát hoạt động bếp ăn tập thể tại các khu chế xuất – khu công nghiệp của Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP cho thấy, đa số các công ty ký hợp đồng cung cấp dịch vụ suất ăn công nghiệp từ bên ngoài.

Ông Lê Minh Hải, Phó trưởng Ban Quản lý an toàn thực phẩm TPHCM, cho biết từ năm 2015 đến 2019, trên địa bàn thành phố đã xảy ra 22 vụ ngộ độc thực phẩm trong trường học với 196 người mắc. Nguyên nhân là trong quá trình chế biến, vận chuyển suất ăn đã bị vi sinh vật xâm nhập gây ngộ độc. Đây là nguy cơ mất an toàn thực phẩm, vì các cơ sở chế biến suất ăn sẵn ở xa các bếp ăn tập thể, thời gian vận chuyển thức ăn chín từ nơi chế biến đến nơi phục vụ khá dài, phương tiện vận chuyển không bảo đảm, có thể ảnh hưởng tới chất lượng thực phẩm, thậm chí gây hư hỏng, nhất là trong điều kiện thời tiết thay đổi thất thường.

Nỗi lo chung

Thông tin từ Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết, trong giai đoạn 2015-2019, số vụ ngộ độc thực phẩm trung bình/năm, số người mắc, số người nhập viện và tử vong trung bình/năm đều giảm so với trước đó (2010-2014). Tính chung 2010-2019, cả nước ghi nhận 1.556 vụ ngộ độc thực phẩm với hơn 47.400 người mắc; trong đó, có 149 vụ xảy ra tại các bếp ăn tập thể trong khu chế xuất – khu công nghiệp với 10.847 người mắc, 9.889 người nhập viện. Trung bình mỗi năm xảy ra 15 vụ với 1.135 người mắc và 1.084 người nhập viện. Riêng năm 2020, tính đến ngày 31-5, toàn quốc đã ghi nhận 48 vụ ngộ độc thực phẩm làm hơn 870 người mắc, 824 người nhập viện điều trị và 22 người tử vong.

Đáng chú ý, tình hình ngộ độc thực phẩm tại bếp ăn tập thể trong khu chế xuất, khu công nghiệp có xu hướng giảm cả về số vụ, số mắc và nhập viện; các vụ ngộ độc xảy ra nhiều nhất ở khu vực Đông Nam bộ và Bắc bộ, tiếp đến là ĐBSCL (đặc biệt là giai đoạn 2015-2019).

Theo PGS-TS Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, mối nguy lớn nhất gây ra ngộ độc tập thể chính là từ các suất ăn chế biến sẵn. Qua kiểm tra, khảo sát, khoảng 70% số vụ ngộ độc thực phẩm là do sử dụng suất ăn từ nơi khác vận chuyển đến. Thêm vào đó, nhiều cơ sở cung cấp suất ăn sẵn sử dụng các nguyên liệu, thực phẩm “trôi nổi”, không rõ nguồn gốc. Những cơ sở này đa số có quy mô nhỏ, điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện, dụng cụ chế biến, bảo quản thực phẩm… rất thủ công.

Để ngăn chặn xảy ra ngộ độc thực phẩm, PGS-TS Nguyễn Thanh Phong yêu cầu các địa phương bố trí cán bộ đặc trách, nắm chắc các cơ sở, xây dựng kế hoạch kiểm soát phù hợp đối với từng khu chế xuất, khu công nghiệp, từng bếp ăn tập thể. Cùng với đó là nghiên cứu đề xuất chính sách can thiệp về giá thành tối thiểu, khuyến cáo về định mức dinh dưỡng của một suất ăn sẵn cho công nhân. Doanh nghiệp chịu trách nhiệm bảo đảm an toàn thực phẩm cho đơn vị, phải ký cam kết với y tế địa phương, ban quản lý khu chế xuất, khu công nghiệp.

“Một trong những biện pháp quan trọng để ngăn chặn các vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra là tăng cường thanh tra, kiểm tra bếp ăn tập thể tại khu công nghiệp – khu chế xuất, nhằm phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm. Đình chỉ hoạt động, xử lý nghiêm và thông báo công khai đối với các cơ sở cung cấp suất ăn sẵn, cơ sở chế biến thực phẩm vi phạm”, PGS-TS Nguyễn Thanh Phong nhấn mạnh.