Đại tá Lê Thế Mẫu - nguyên Trưởng phòng Thông tin - Khoa học quân sự, Viện Chiến lược quân sự (nay là Viện Chiến lược quốc phòng) - cho rằng, kết quả tại Đối thoại Shangri-La 2014 chứng tỏ chính nghĩa đang đứng về phía Việt Nam (VN) trong cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền thiêng liêng ở biển Đông. Nhưng chính nghĩa của VN đang rất cần được bảo vệ và phải biết bảo vệ.

Đại tá Lê Thế Mẫu

Bóc trần chính sách ngang ngược của Trung Quốc

- Ông đánh giá thế nào về ảnh hưởng của Đối thoại Shangri-La 2014 với an ninh và hợp tác khu vực?

- Kết quả quan trọng nhất của Đối thoại Shangri-La năm nay là đa số các đại biểu đều phản đối hành động ngang ngược và nguy hiểm của Trung Quốc (TQ), đe dọa hòa bình và ổn định trong khu vực. Đồng thời, đa số đại biểu, trước hết là đoàn Nhật Bản và Mỹ, ủng hộ quan điểm của VN là kiềm chế, không sử dụng vũ lực trước các hành động khiêu khích của TQ và chủ trương giải quyết tranh chấp thông qua đàm phán.

- Những phát biểu dẫn đề của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel có ý nghĩa thế nào trong bối cảnh hiện nay? Liệu những phát biểu đó có đủ cứng rắn để kiềm chế TQ trên biển Đông?

- Bài phát biểu của Thủ tướng Abe và Bộ trưởng Hagel có ý nghĩa quan trọng với hai đối tượng là các nước ASEAN, trong đó có VN và TQ. Đối với ASEAN và VN, ý nghĩa đó được thể hiện trên 3 phương diện. Đó là, Nhật Bản ủng hộ các nước ASEAN, trong đó có VN, một cách rõ ràng, dứt khoát; 3 nguyên tắc do Thủ tướng Shinzo Abe đề xuất để giải quyết tranh chấp phù hợp với quan điểm của VN; Nhật Bản sẽ đóng một vai trò "hòa bình tích cực", nghĩa là lớn hơn và chủ động hơn, để duy trì hòa bình trong khu vực. Đối với TQ, Thủ tướng Abe đã bóc trần tính chất nguy hiểm trong chính sách ngang ngược và cường quyền của TQ ở Đông Bắc Á và trên biển Đông, quyết không nhân nhượng với TQ.

Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ thẳng thắn cảnh báo TQ dừng ngay các hành động gây mất ổn định khu vực, chỉ trích hành động hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 tại vùng biển VN. Bài phát biểu của ông Hagel khẳng định, lợi ích của Mỹ phù hợp với lợi ích của các nước ASEAN là hòa bình, an toàn hàng hải và ổn định ở biển Đông. Mỹ kiên quyết phản đối việc bất cứ quốc gia nào hăm doạ, ép buộc hoặc đe doạ bằng vũ lực để tranh đoạt chủ quyền.

Lý lẽ của TQ là theo kiểu "nói lấy được"

- Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội TQ Vương Quán Trung chỉ trích Mỹ bá quyền, nói rằng phát biểu của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel không có căn cứ. Đây là những phản ứng tức thời. Song, ông dự đoán thái độ của TQ sau đối thoại này sẽ như thế nào?

- Nhìn chung, phản ứng, lý lẽ của TQ là theo kiểu "nói lấy được", không dựa trên cơ sở pháp lý và lập luận rõ ràng, minh bạch. Điều này càng phơi bày mưu đồ xâm lấn và sự phi lý của TQ. Hiện nay TQ đang thực hiện "học thuyết an ninh" mới ở Châu Á, theo đó "công việc của các nước Châu Á phải do người Châu Á tự giải quyết, các nước bên ngoài không nên can thiệp".

Họ một mực đòi giải quyết tranh chấp ở biển Đông theo cơ chế song phương giữa họ với VN hay Philippines, trong khi chỉ có thể giải quyết tranh chấp theo cơ chế đa phương, vì biển Đông có liên quan tới lợi ích của rất nhiều nước trong và ngoài khu vực. Do đó, nếu cộng đồng quốc tế không tạo được mặt trận thống nhất phản đối tham vọng bá quyền của TQ ở biển Đông thì họ sẽ thừa cơ lấn tới.

- Những kết quả tại Shangri-La 2014 có ý nghĩa gì đối với VN?

- Kết quả tại Shangri-La 2014 chứng tỏ rằng, chính nghĩa đang đứng về phía VN trong cuộc đấu tranh để bảo vệ chủ quyền thiêng liêng trên biển Đông. Nhưng chính nghĩa của VN đang rất cần được bảo vệ và phải biết bảo vệ.

Đối thoại Shangri-La năm 2014 là diễn đàn hiếm có và rất quan trọng, nơi VN cần tranh thủ lên tiếng mạnh mẽ để bảo vệ sự chính nghĩa của mình và phản bác tham vọng phi nghĩa, phi lý của TQ trên cơ sở nguyên tắc 3 điểm mà Thủ tướng Nhật Bản đề xuất, đó là dựa trên cơ sở pháp lý, không sử dụng vũ lực và giải quyết mâu thuẫn bằng biện pháp đối thoại, hòa bình.

- Xin cảm ơn ông!

TQ thất bại với ý đồ phô trương "sức mạnh mềm"

"Theo dõi toàn bộ diễn biến của Đối thoại Shangri-La 2014, trong đó "điểm nhấn" là bài phát biểu cũng như cách hành xử của Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội TQ Vương Quán Trung, tôi thấy TQ không có bất cứ cơ sở đạo lý hay pháp lý nào để thực hiện tham vọng tranh đoạt chủ quyền ở biển Đông. Ông Vương Quán Trung đã không thể trả lời được các câu hỏi của các chuyên gia về cơ sở pháp lý của "đường 9 đoạn", cũng không thể giải thích được các hành vi của TQ liên quan tới giàn khoan Hải Dương 981. Có thể thấy, TQ đã thất bại trong ý định sử dụng diễn đàn này để phô trương "sức mạnh mềm" của họ. Bản chất của "sức mạnh mềm" phải là những giá trị chân thực có thể cảm hóa người khác, trong khi đó TQ không chỉ hành động hoàn toàn ngược lại những gì họ nói, mà còn mâu thuẫn với luật pháp quốc tế mà Công ước về Luật Biển năm 1982 hay Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông - mà TQ đã ký kết - là những thí dụ".

Theo LĐO