Châu Âu đang ở trong vùng xám giữa chiến tranh và hòa bình?

Từ Đức đến Bỉ, hàng loạt vụ xâm nhập bí ẩn cho thấy chiến thuật chiến tranh hỗn hợp đang lan rộng.

Châu Âu lo ngại “vùng xám” sẽ biến thành xung đột thực sự.

Binh sĩ thuộc Lữ đoàn Podkarpackie số 3 của Ba Lan tham gia cuộc tập trận ở Nowa Deba, ngày 18/9/2025. Ảnh: PAP/TTXVN

Theo Wall Street Journal ngày 11/11, trong một tuyên bố gây chú ý gần đây, Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã đưa ra một nhận định đáng suy ngẫm về tình hình an ninh của lục địa châu Âu: “Chúng ta không ở trong tình trạng chiến tranh” với Nga, “nhưng chúng ta cũng không còn hòa bình nữa”. Tuyên bố này đã gói gọn một cách sắc nét tình trạng hiện tại của châu Âu – một vùng xám mơ hồ nằm giữa xung đột công khai và hòa bình ổn định.

Các nhà lãnh đạo châu Âu đang ngày càng lo ngại về một loạt các cuộc tấn công gây rối đang gia tăng, bao gồm các hoạt động phá hoại, tấn công mạng, chiến dịch thông tin sai lệch và đặc biệt là sự xuất hiện bí ẩn của các thiết bị bay không người lái (UAV). Những hành động này, thường được gọi là chiến tranh hỗn hợp hoặc xung đột vùng xám, diễn ra trong bối cảnh xung đột Nga – Ukraine.

Trong những tuần gần đây, việc các UAV xuất hiện một cách bí ẩn trên bầu trời sân bay và các cơ sở trọng yếu đã trở thành tâm điểm chú ý. Tuy nhiên, đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm mà các nhà lãnh đạo châu Âu cáo buộc Nga đang nhắm vào lục địa này vì sự ủng hộ dành cho Ukraine, điều Moskva đã phủ nhận.

Dữ liệu gây sốc tại Đức

Theo thống kê chưa từng được công bố của chính quyền Đức, riêng nước này đã ghi nhận trung bình ba vụ xâm nhập bằng UAV mỗi ngày vào các cơ sở quân sự, cơ sở công nghiệp quốc phòng và các điểm cơ sở hạ tầng quan trọng.

Cục Cảnh sát Hình sự Liên bang Đức (BKA) đã ghi nhận hàng nghìn vụ việc liên quan đến UAV trong năm nay. Một phát ngôn viên của Bộ Nội vụ Đức tiết lộ với Wall Street Journal rằng tổng số vụ xâm nhập trong năm nay là “con số lên đến bốn chữ số” tính đến tháng 9, một con số cao kỷ lục kể từ ít nhất năm 2019. Những này đã khiến hai sân bay lớn nhất của Đức, Frankfurt và Munich, phải đóng cửa vào tháng trước.

Các quan chức an ninh cho biết, những chiếc UAV đó đa dạng về loại hình, từ máy bay thương mại cỡ đồ chơi đến những đội hình bay gần lên tới 15 chiếc.

Mối lo ngại lan rộng

Các vụ xâm nhập trên diễn ra sau một loạt sự cố hàng hải mơ hồ vào năm ngoái, liên quan đến các tàu thương mại đã cắt hoặc làm hư hại cáp và đường ống ngầm trên các tuyến đường thủy châu Âu. NATO đã phải triển khai chiến dịch giám sát Baltic Sentry vào tháng 1 năm nay.

Tại Bỉ, sau khi UAV xuất hiện gần các căn cứ quân sự và sân bay, Bộ trưởng Quốc phòng Theo Francken cho biết một số UAV đã “cố tình lập bản đồ cơ sở hạ tầng” tại các căn cứ quân sự, đồng thời nhận định đó là “hoạt động gián điệp , có khả năng được thực hiện bởi những người điều khiển chuyên nghiệp”. Đức đã phải cử đơn vị đến hỗ trợ Bỉ và Đan Mạch để ngăn chặn các cuộc xâm nhập.

Khó khăn trong phòng thủ và phân chia trách nhiệm

Cho đến nay, các chính phủ trên khắp châu Âu phần lớn vẫn chưa thể làm được gì nhiều trước những hành động này. Hầu hết các vụ xâm nhập bằng UAV đều không được giải quyết, và chỉ có một số ít UAV bị bắn hạ hoặc người điều khiển bị bắt giữ.

Một trong những thách thức lớn nhất là về mặt kỹ thuật và pháp lý. Moritz Brger, phi công kiêm quan chức tại Liên đoàn Bay của Đức, chỉ ra rằng các vật thể cứng như UAV, ngay cả ở tốc độ cất cánh hoặc hạ cánh tương đối thấp, có thể xuyên thủng kính chắn gió buồng lái hoặc bình nhiên liệu máy bay chở khách. Tuy nhiên, việc phát hiện các vật thể bay thấp, di chuyển chậm và không hiển thị trên radar là rất khó khăn, đòi hỏi nhiều lớp cảm biến tốn kém.

Thêm vào đó là sự phân chia trách nhiệm không rõ ràng. Christian Mlling, Giám đốc Edina, một dự án nghiên cứu về an ninh tương lai của châu Âu do Hội đồng Đối ngoại Đức tài trợ một phần, nhận định: “Có vẻ như hiện tại, nhà nước không kiểm soát được không phận của mình, và đó là một tình huống rất bấp bênh. Chúng ta cần khẩn trương thay đổi nhận thức này”.

Ở Đức, trách nhiệm phòng thủ UAV bị chia sẻ giữa quân đội (khu vực quân sự), Cảnh sát Liên bang (sân bay) và cảnh sát tiểu bang (bên ngoài ranh giới đó), dẫn đến sự thiếu đồng bộ và hiệu quả trong việc đối phó.