Cảnh báo ‘đỏ’ về trào lưu lạm dụng thuốc bổ: Âm thầm rước họa vào thân
Việc lạm dụng, sử dụng thuốc bổ thường xuyên trong thời gian dài có thể gây tác hại đối với cơ thể và thậm chí là biến chứng khó lường.
Minh họa: INT
Các loại thuốc bổ, vitamin tổng hợp, sản phẩm hỗ trợ bổ sung vi chất được sử dụng đúng cách sẽ mang lại tác dụng tốt cho cơ thể, đặc biệt đối với người có thể trạng yếu, sức đề kháng kém. Tuy nhiên, không ít người nghĩ rằng, cứ thuốc bổ là ai cũng dùng được, dùng khi nào cũng được, càng dùng lắm thì càng bổ nhiều.
Nhập viện vì… thuốc bổ
Thực tế, việc sử dụng thuốc bổ cần tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ. Bởi, việc lạm dụng, sử dụng thuốc bổ thường xuyên trong thời gian dài có thể gây tác hại đối với cơ thể và thậm chí là biến chứng khó lường.
Việc sử dụng thuốc bổ, vitamin tổng hợp không đúng cách không chỉ gây hại cho t.rẻ e.m mà đối với người lớn cũng dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Vĩnh Phúc từng tiếp nhận trường hợp bệnh nhân nữ 40 t.uổi ở thành phố Vĩnh Yên nhập viện cấp cứu với các triệu chứng như đau bụng vùng thượng vị, sốt cao, nôn mửa, da xanh tái.
Qua khai thác t.iền sử bệnh lý, các bác sĩ chẩn đoán, bệnh nhân gặp phải biến chứng nguy hiểm do uống thuốc tăng cân không rõ nguồn gốc trong thời gian dài. Theo các bác sĩ, một số trường hợp sử dụng thuốc tăng cân có chứa hoạt chất Dexamethasone và hoạt chất Prednisolone. Đây là 2 hoạt chất thuộc nhóm giảm đau, chống viêm, có tác dụng kích thích cảm giác ăn ngon miệng.
Tuy nhiên, hoạt chất này có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho người sử dụng như gây tích nước cho cơ thể, đau dạ dày, viêm loét tá tràng, làm giảm canxi trong m.áu, gây loãng xương, đặc biệt gây suy tuyến thượng thận…
Bệnh viện Nhi Trung ương cũng từng tiếp nhận trường hợp trẻ ngộ độc do dùng quá liều vitamin D. Các bác sĩ tại bệnh viện này khuyến cáo, người dân không nên tự ý mua các thực phẩm chức năng, loại vitamin thuốc cho trẻ uống khi chưa có chỉ định hoặc tư vấn của bác sĩ. Khi cần dùng thuốc cho trẻ phải được bác sĩ kê đơn, không lấy thuốc của người lớn hoặc thuốc của trẻ khác cho trẻ dùng.
Đơn thuốc chủ yếu là thuốc bổ của một bệnh nhân ở Hà Nội.
Thấy gì đơn thuốc… đến từ bác sĩ?
Thực tế, việc quảng cáo, tuyên truyền phóng đại về tác dụng của thuốc bổ đã góp phần tạo ra sự lạm dụng của người dân. Từ đó, gây nên những tai biến, thậm chí rất nghiêm trọng do dùng thuốc bổ sai cách.
Video đang HOT
Việc hiểu biết một số nguyên tắc cơ bản trong sử dụng một số loại vitamin cũng như các khoáng chất sẽ góp phần tăng cường việc sử dụng có hiệu quả và phòng ngừa được các tai biến đáng tiếc do lạm dụng thuốc.
Mới đây PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu – Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội chia sẻ về một đơn thuốc được kê cho bệnh nhân gần 80 t.uổi với chẩn đoán “cơn sụp đổ”. PGS Hiếu cho biết, thực ra đó chỉ là một triệu chứng (drop attack) của hội chứng hiếm gặp trên lâm sàng. Bệnh nhân lớn t.uổi nói trên được bác sĩ khám và điều trị kê 5 loại thuốc. Tuy nhiên, trong đó có đến 4 loại thuốc bổ gan, bổ thần kinh và khoáng chất.
“Chúng ta vẫn có thói quen thuốc bổ là không nguy hại, nhưng thực tế cái hại ngay trước mắt đó là “túi t.iền” của những người nghèo. 4 loại thuốc trên chắc chắn đắt hơn 2 loại thuốc tăng tuần hoàn não được kê “xen kẽ” trong đơn là Cavinton và Memoril.
Cái hại thứ hai là uống nhiều thuốc tăng nguy cơ tác dụng phụ và phản ứng chéo giữa các thành phần với nhau. Ngoài ra, do quá nhiều viên thuốc, người bệnh có nguy cơ lẫn lộn đâu là thuốc bổ, đâu là thuốc điều trị thật sự dẫn đến quên thuốc, bỏ thuốc…”, PGS Hiếu cho biết.
Từ trường hợp này, PGS Hiếu cho rằng, việc lạm dụng thuốc đã được cảnh báo nhiều, nhưng xu hướng không giảm. “Bản thân tôi, nếu bệnh nhân thực sự cần (kể cả vấn đề tâm lý), tôi thường chỉ kê tối đa 1 loại và sẽ chọn loại không đắt t.iền và rất thông dụng như Vitamin 3B, Panangin, Tanakan”, ông chia sẻ.
Theo PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, để sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả cần đạt các tiêu chuẩn: Cho hiệu quả điều trị tốt, khả năng khỏi bệnh cao; thuốc có tính an toàn cao, ít có khả năng xuất hiện tác dụng phụ; thuốc tiện dụng, dễ sử dụng, liều lượng phù hợp và người bệnh được sử dụng thuốc với giá thành hợp lý.
Chuyên gia này cũng lưu ý, thuốc bổ thường không có hàm lượng (mg, đơn vị…), còn thuốc chữa bệnh chắc chắn phải có hàm lượng. Ngoài ra, hộp thuốc bổ thường thiết kế bắt mắt, viên thuốc màu sắc xanh, đỏ, tím, vàng… nhưng lại không có hàm lượng in trên viên thuốc. Do vậy, người dùng cần có kiến thức nhất định về loại thuốc mà mình đang sử dụng đúng cách, hiệu quả.
Bộ Y tế từng yêu cầu các cơ sở khám, chữa bệnh rà soát, chấn chỉnh, xử lý kịp thời các hành vi tiêu cực trong kê đơn thuốc, chỉ định các kỹ thuật, dịch vụ y tế để lấy “hoa hồng”.
Tại Điều 7 của Luật Khám, chữa bệnh quy định: Nghiêm cấm việc kê đơn, chỉ định sử dụng thuốc chưa được cấp phép lưu hành theo quy định của pháp luật về dược trong khám bệnh, chữa bệnh; nghiêm cấm kê đơn thuốc, chỉ định thực hiện các dịch vụ kỹ thuật, thiết bị y tế, gợi ý chuyển người bệnh tới cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khác hoặc có hành vi khác nhằm trục lợi.
Luật cũng nêu rõ: Chỉ định sử dụng thuốc khi thật sự cần thiết, đúng mục đích, an toàn, hợp lý và hiệu quả. Việc kê đơn thuốc phải phù hợp với chẩn đoán bệnh, tình trạng bệnh của người bệnh…
Qua đó, bảo đảm quyền lợi cho người bệnh, lấy người bệnh làm trung tâm, bảo đảm chất lượng khám, chữa bệnh, bộ đề nghị các đơn vị trên chỉ đạo, tăng cường kiểm tra, giám sát việc tuân thủ đúng quy định kê đơn thuốc, chỉ định thực hiện các dịch vụ kỹ thuật, thiết bị y tế tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Từ năm 2008, Bộ Y tế đã quy định không được kê thực phẩm chức năng trong đơn thuốc. Nếu vi phạm phải được xử lý theo quy định, viên chức sẽ bị xử lý theo Luật Viên chức, hành nghề tư sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính. Tuy nhiên, thực tế, nhiều công ty lợi dụng sự buông lỏng quản lý của các cơ quan chức năng mà “thổi phồng” quá mức công dụng của sản phẩm trong quảng cáo. Điều này khiến nhiều người tiêu dùng sản phẩm lầm tưởng vào tác dụng của các loại thuốc bổ, thực phẩm chức năng.
Người khỏe mạnh bình thường có cần dùng vitamin tổng hợp không?
Nhiều người coi vitamin tổng hợp như một loại thuốc bổ dùng hằng ngày để cơ thể khỏe mạnh và ngăn ngừa bệnh tật.
Sự thực có đúng như vậy không, có phải mọi người dùng vitamin tổng hợp đều tốt?
1. Vitamin tổng hợp có giúp ngăn ngừa bệnh tật và sống lâu hơn không?
Vitamin tổng hợp là một trong những chất bổ sung có chứa nhiều vitamin và khoáng chất thiết yếu, chúng cũng có thể chứa thêm các loại thảo mộc, men vi sinh và enzyme.
Dùng vitamin tổng hợp có thể giúp bổ sung các chất dinh dưỡng bị thiếu hụt trong chế độ ăn uống; hỗ trợ tăng trưởng và phát triển của trẻ; hỗ trợ sức khỏe xương khớp, mắt, tim mạch, não...
Tuy nhiên, đối với một người khỏe mạnh bình thường việc sử dụng vitamin tổng hợp hằng ngày có thực sự cần thiết không, dùng vitamin tổng hợp có giúp ngăn ngừa bệnh tật và sống lâu hơn không?
Vitamin tổng hợp có thể giúp bổ sung các chất dinh dưỡng bị thiếu hụt.
Vitamin tổng hợp không thay thế được chế độ ăn lành mạnh
Một số chất bổ sung có thể giúp bạn có đủ lượng chất dinh dưỡng cần thiết nếu chế độ ăn uống không đầy đủ và cân bằng các loại thực phẩm bổ dưỡng. Tuy nhiên, thực phẩm bổ sung không thể thay thế được các loại thực phẩm quan trọng trong chế độ ăn uống lành mạnh.
Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, mặc dù việc uống vitamin tổng hợp hàng ngày có thể hữu ích, nhưng điều quan trọng là không lạm dụng vitamin tổng hợp để thay thế chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh.
Khả năng hấp thụ vitamin và khoáng chất từ các chất bổ sung của cơ thể là khác nhau. Một số chất dinh dưỡng được hấp thụ tốt hơn khi có mặt thức ăn, trong khi những chất khác lại cạnh tranh để hấp thụ. Vitamin tổng hợp không phải lúc nào cũng cung cấp chất dinh dưỡng ở dạng sinh khả dụng nhất. Do đó, nguồn dinh dưỡng từ chế độ ăn uống nên là ưu tiên hàng đầu.
Vitamin tổng hợp không giúp ngăn ngừa bệnh tật và sống lâu hơn
Một nghiên cứu mới của các nhà nghiên cứu tại Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ phát hiện ra rằng, việc uống nhiều loại vitamin không giúp sống lâu hơn. Nghiên cứu cho thấy không có sự giảm thiểu t.ử v.ong do ung thư, bệnh tim hoặc bệnh mạch m.áu não do sử dụng nhiều loại vitamin.
Các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ gần 400.000 người lớn ở Hoa Kỳ đồng ý theo dõi trong hơn 20 năm. Những người tham gia nhìn chung đều khỏe mạnh, không có t.iền sử ung thư hoặc các bệnh mạn tính khác.
Ngoài việc không làm giảm nguy cơ t.ử v.ong nói chung, nghiên cứu cũng cho thấy việc sử dụng multivitamin không ảnh hưởng đến t.ử v.ong do ung thư, bệnh tim hoặc bệnh mạch m.áu não. Các chuyên gia cho biết, các yếu tố về lối sống như chế độ ăn uống cân bằng lành mạnh và tập thể dục có lợi cho sức khỏe hơn là thực phẩm bổ sung.
Nên hỏi ý kiến tư vấn của bác sĩ trước khi dùng vitamin tổng hợp.
2. Chuyên gia khuyên thực hiện chế độ dinh dưỡng lành mạnh, cân bằng
BS. Hoàng Ngọc Anh, chuyên khoa dinh dưỡng, phòng khám dinh dưỡng Hà Đông, Hà Nội cho biết, thuốc bổ sung chứa nhiều vitamin và khoáng chất dễ bị lạm dụng. Tuy nhiên, không phải lúc nào thuốc bổ cũng phát huy tác dụng, mà ngược lại các vitamin và khoáng chất có thể khiến một số bệnh nặng hơn.
Các chuyên gia nghiên cứu Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ nhấn mạnh, việc sử dụng vitamin tổng hợp có thể không có tác động tích cực đến sức khỏe tổng thể trừ khi có tình trạng sức khỏe hoặc thiếu hụt cần bổ sung. Trên thực tế, nghiên cứu đã phát hiện ra rằng việc dùng liều cao một số loại thực phẩm bổ sung có thể nguy hiểm. Mọi người nên hướng tới chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng thay vì dựa vào các chất bổ sung.
3. Trường hợp nào thực sự cần thiết dùng vitamin tổng hợp?
Hiện nay việc sử dụng thực phẩm bổ sung ngày càng phổ biến và có rất nhiều người chi t.iền mua vitamin tổng hợp mặc dù thiếu bằng chứng về lợi ích của chúng. Vậy trường hợp nào cần thiết bổ sung vitamin tổng hợp?
Một số người có thể hưởng lợi từ vitamin tổng hợp nếu họ đang mắc phải các tình trạng sức khỏe ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng như:
Các bệnh mạn tính như ung thư và bệnh thận mạn tính có thể làm tăng nhu cầu về một số chất dinh dưỡng nhất định trong khi làm giảm nhu cầu về các chất dinh dưỡng khác.
Các bệnh về đường tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột có thể làm giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng.
Một số loại thuốc có thể dẫn đến mất chất dinh dưỡng dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng.
Nếu thuộc một trong những nhóm này, bạn nên gặp bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để có được tư vấn cụ thể về loại thực phẩm bổ sung cần sử dụng phù hợp với nhu cầu sức khỏe cụ thể của bản thân.
Cần lưu ý nên sử dụng liều đúng theo khuyến nghị của bác sĩ, nếu tự ý dùng nhiều hơn mức cơ thể cần có thể làm tăng nguy cơ mắc các tác dụng phụ.
Ví dụ, bổ sung quá nhiều vitamin A có thể gây triệu chứng đau đầu và tổn thương gan, giảm sức mạnh của xương và gây dị tật bẩm sinh. Thừa sắt gây buồn nôn, nôn mửa, tổn thương gan và các cơ quan khác.
Các chất bổ sung cũng có thể tương tác với một số loại thuốc gây ra nhiều vấn đề, ví dụ như: Vitamin K có thể làm giảm khả năng ngăn ngừa đông m.áu của warfarin. Các chất bổ sung chống oxy hóa như vitamin C và E có thể làm giảm hiệu quả của một số loại hóa trị ung thư...
Nhập viện cấp cứu với cơ thể mọc đầy lông vì nguyên nhân không ngờ Con thường xuyên ốm vặt, cha mẹ tự mua thuốc kháng sinh, kháng viêm không rõ loại về cho bé dùng. Sai lầm này khiến em bé phải nhập viện cấp cứu. Các bác sĩ tại Trung tâm Y tế huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ, vừa cấp cứu một b.é t.rai 6 t.uổi bị viêm hạch bạch huyết cấp tính. Theo gia...