Brazil đấu giá quyền khai thác dầu mỏ vài tháng trước khi tổ chức COP30

Chính phủ Brazil chuẩn bị tổ chức đấu giá quyền thăm dò dầu khí trên diện tích 146.000 km, bất chấp phản đối từ các nhóm môi trường và cộng đồng bản địa, chỉ vài tháng trước khi nước này đăng cai Hội nghị Thượng đỉnh Khí hậu Liên hợp quốc COP30 .

Giàn khoan dầu của Công ty dầu khí quốc gia Brazil Petrobras ở ngoài khơi Santos Basin thuộc Rio de Janeiro, Brazil. Ảnh minh họa: REUTERS/TTXVN

Theo tờ The Guardian ngày 13/6, Cơ quan quản lý dầu mỏ Brazil (ANP) sẽ đấu giá 172 lô dầu khí, phần lớn nằm ngoài khơi, với tổng diện tích lên tới 56.000 dặm vuông – tương đương gấp đôi diện tích Scotland. Trong đó, có 47 lô thuộc lưu vực sông Amazon , gần khu vực cửa sông nhạy cảm về sinh thái – nơi các công ty dầu mỏ kỳ vọng sẽ trở thành một “miền đất hứa” cho hoạt động khai thác năng lượng hóa thạch.

Đây được xem là bước đi quan trọng trong tham vọng của Brazil nhằm trở thành quốc gia sản xuất dầu lớn thứ tư thế giới , mục tiêu được Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva ủng hộ với lập luận rằng nguồn thu từ dầu mỏ sẽ góp phần phát triển kinh tế và hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng. Tuy nhiên, động thái này vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các tổ chức bảo vệ môi trường, công tố viên liên bang, công đoàn công nhân dầu khí và các nhóm xã hội dân sự, với lý do các đánh giá môi trường chưa đầy đủ, xâm phạm quyền của người bản địa và mâu thuẫn với cam kết khí hậu của quốc gia.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, việc mở thêm các mỏ dầu khí mới không phù hợp với nỗ lực toàn cầu nhằm đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Viện ClimaInfo của Brazil ước tính, nếu toàn bộ 172 lô được đưa vào sản xuất, lượng khí thải có thể vượt quá 11 tỷ tấn CO2 tương đương – ngang với tổng phát thải trong hơn sáu năm của ngành nông nghiệp Brazil, hoặc 5% lượng khí thải toàn cầu mà nhân loại còn có thể thải ra nếu muốn giữ nhiệt độ trái đất không tăng quá 1,5C. Riêng các lô ở lưu vực Amazon có thể thải ra tới 4,7 tỷ tấn CO2.

Bà Nicole Figueiredo de Oliveira, Giám đốc điều hành tổ chức Instituto Internacional Arayara – đơn vị đã đệ năm vụ kiện phản đối cuộc đấu giá, cảnh báo rằng kế hoạch này “gây ra những đe dọa thực sự nghiêm trọng tới đa dạng sinh học, cộng đồng và khí hậu”.

Nhiều lô thăm dò được rao bán dựa trên các báo cáo đánh giá môi trường đã cũ hoặc sắp hết hiệu lực. Một số khu vực còn chồng lấn với lãnh thổ bản địa hay khu bảo tồn, bao gồm các khu vực biển xung quanh đảo Fernando de Noronha – được xem là thiên đường sinh thái. Tổ chức Arayara cũng chỉ trích ANP thiếu minh bạch trong đánh giá phạm vi phát thải nhà kính và khả năng sản xuất dầu khí tại các lô này.

Lưu vực Amazon hiện là tâm điểm tranh cãi về tương lai của ngành dầu khí Brazil. Tập đoàn Petrobras do nhà nước kiểm soát đã mất nhiều năm để tìm cách xin giấy phép khoan thăm dò tại đây. Tổng thống Lula được cho là đã gây sức ép với cơ quan môi trường Ibama để cấp phép, dù chưa có đồng thuận rõ ràng.

Nhiều cộng đồng bản địa tại khu vực dự kiến bị ảnh hưởng cho biết họ chưa được tham vấn đúng quy trình. Ông Edmilson Oliveira, đại diện nhóm lãnh đạo bản địa khu vực bờ biển phía Bắc Brazil, cho biết: “Chúng tôi, những người bản địa, đang bị đẩy ra ngoài cuộc. Không ai nhìn thấy hay lắng nghe chúng tôi”.

Tổ chức Nossas – một trong những đơn vị kêu gọi hủy bỏ cuộc đấu giá – cũng lên tiếng cảnh báo về nguy cơ khí hậu. Ông Lucas Louback, Giám đốc vận động của Nossas, cho biết: “Hàng nghìn người đã nói không với việc khai thác dầu ở lưu vực Amazon. Chính phủ Brazil cần lắng nghe. Việc đặt cược vào dầu mỏ ngay trước thềm Cop30 là một nghịch lý rõ ràng”.

Ông cảnh báo thêm rằng rừng Amazon đang tiệm cận “điểm tới hạn” và nếu tiếp tục bám vào mô hình phát triển dựa trên nhiên liệu hóa thạch, Brazil cùng thế giới sẽ tiến gần hơn tới bờ vực sụp đổ khí hậu.