Biến chủng mới của SARS-CoV-2: Vắc xin có còn là “lời giải” cho đại dịch?

Việc Vương quốc Anh ghi nhận biến chủng mới của virus SARS -CoV-2 đang trở thành mối quan tâm lớn của thế giới . Nhiều người lo ngại đây sẽ là thách thức lớn trong cuộc chiến với đại dịch Covid-19 .

Biến chủng SARS -CoV-2 còn nhiều bí ẩn chưa được giải mã

Theo TS.BS Vũ Minh Điền , Phó Giám đốc Trung tâm phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương ( Hà Nội ), việc virus SARS -CoV-2 biến chủng là vấn đề không hề mới. Bởi bản chất của virus trong quá trình phát triển và sinh sôi sẽ liên tục biến đổi.

Virus SARS -CoV-2

“Virus nào tồn tại lâu sẽ có biến chủng. SARS-CoV-2 cũng tương tự như virus cúm mùa, liên tục thay cũ đổi mới. Càng thế hệ sau thì sẽ càng có sự thay đổi về kiểu gen, không thể hoàn toàn giống với thế hệ trước được”, BS Điền phân tích.

Theo chuyên gia này, kể từ virus SARS -CoV-2 gốc được ghi nhận ở Vũ Hán ( Trung Quốc ) vào năm ngoái, đến nay thế giới đã ghi nhận hơn 100 biến chủng của loại virus lây qua đường hô hấp này.

TS.BS Vũ Minh Điền , Phó Giám đốc Trung tâm phòng chống dịch, Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương ( Hà Nội )

Tuy nhiên, BS Điền nhấn mạnh chúng ta không thể chủ quan với biến chủng mới của virus SARS -CoV-2, bởi có nhiều thông tin quan trọng vẫn chưa thể giải mã.

Theo chuyên gia này, có 2 vấn đề chính cần quan tâm về biến chủng mới của virus SARS-CoV-2 đó là: độc lực và khả năng lây lan so với chủng cũ.

“Theo thông tin được công bố thì khả năng lây lan của chủng virus mới tăng lên so với chủng cũ. Tuy nhiên, vẫn chưa có bằng chứng cho thấy có sự gia tăng độc lực”, BS Điền cho hay.

Đồng quan điểm, TS Lê Văn Duyệt, Phó Trưởng khoa Vi sinh và sinh học phân tử, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, nhận định: “Bản chất của virus có khả năng biến đổi rất nhanh. Ngay tại Việt Nam cũng đã ghi nhận nhiều chủng SARS-CoV-2. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ biến chủng được ghi nhận ở Anh đã trở nên phổ biến, khi ghi nhận trên 1000 người nhiễm biến chủng này”.

TS Lê Văn Duyệt, Phó Trưởng khoa Vi sinh và sinh học phân tử, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương

Cũng theo chuyên gia này, các biến chủng của virus SARS-CoV-2 đến nay vẫn không ảnh hưởng nhiều đến công tác xét nghiệm. Các chuyên gia vẫn liên tục cập nhật thiết kế bộ kit xét nghiệm đặc hiệu cho các biến chủng mới. Do đó, tính chính xác của xét nghiệm vẫn được đảm bảo.

Tại Hội nghị trực tuyến tăng cường công tác phòng chống dịch Covid-19 , do Bộ Y tế tổ chức vào ngày 23/12, GS.TS Nguyễn Thanh Long, Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết, biến chủng mới của SARS-CoV-2 hiện đang được Bộ Y tế theo dõi chặt.

GS.TS Nguyễn Thanh Long, Bộ trưởng Bộ Y tế. Ảnh: Trần Minh

“Đây là một biến chủng của virus corona , làm tăng khả năng bám dính của virus với tế bào vật chủ. Theo ước tính, biến chủng có khả năng làm tăng tốc độ lây truyền lên tới 70% – đây là điều hết sức quan ngại. Đợt địch Covid-19 tại Đà Nẵng trong tháng 7-8 Việt Nam cũng đã phát hiện ra đột biến làm tăng lây nhiễm nhưng không như đợt này”, Bộ trưởng Long nói.

Biến chủng virus mới có phải là thách thức với vắc xin?

Một trong những vấn đề đáng lo ngại nhất của việc SARS-CoV-2 liên tục biến chủng, chính là khả năng bảo vệ của vắc xin, thứ vẫn được kỳ vọng là “chìa khóa” chấm dứt đại dịch Covid-19 .

Giới khoa học cảnh báo rằng, chủng SARS-CoV-2 mới có khả năng sinh ra biến thể đột biến gen cao bất thường và nảy sinh nguy cơ “trốn thoát vắc xin”, ám chỉ việc mầm bệnh có thể “nhờn” vắc xin trong tương lai và các chuyên gia cần chuẩn bị phản ứng trước sự thay đổi của virus.

Vắc xin Nanocovax do Công ty Nanogen phát triển

Theo BS Điền, hiệu quả bảo vệ của vắc xin trước các biến chủng mới phụ thuộc nhiều vào loại kháng nguyên, mà nhà sản xuất đã sử dụng để phát triển vắc xin.

“Nếu kháng nguyên đại diện cho hầu hết các chủng virus SARS-CoV-2, nó sẽ có độ phủ lớn, và có thể bảo vệ cho con người trước nhiều chủng khác nhau”, BS Điền phân tích.

Về vấn đề này, theo ông Hồ Nhân – Tổng Giám đốc Công ty Nanogen, đơn vị phát triển Nanocovax: Loại vắc xin Covid-19 đầu tiên của Việt Nam bước vào giai đoạn thử nghiệm lâm sàng, ngay từ khi bắt đầu nghiên cứu vắc xin, Nanogen đã tính đến việc SARS-CoV-2 liên tục biến đổi. Do đó, nhóm nghiên cứu đã mất rất nhiều thời gian chỉnh sửa lại các đoạn gen, để vắc xin có hiệu quả bảo vệ tốt nhất.

Ông Hồ Nhân – Tổng Giám đốc Công ty Nanogen

“Nanogen đã lựa chọn một chủng virus thông dụng nhất để nghiên cứu và đưa vào sản xuất, nên sau này SARS-CoV-2 có biến chủng thì vắc xin vẫn tạo ra kháng nguyên để thích ứng”, ông Nhân khẳng định.

Dù vậy ông Nhân cho biết, vắc xin Covid-19 tương tự như vắc xin ngừa cúm, có hiệu quả bảo vệ trên 6 tháng và phải tiêm nhắc lại hàng năm.

5 bệnh nhân COVID-19 ở Quảng Nam đã đi những đâu trước khi được cách ly?

Bộ Y tế cho hay, theo thông tin Ban Chỉ đạo Phòng chống dịch tỉnh Quảng Nam, trong số 5 bệnh nhân ở Quảng Nam được công bố chiều ngày 30/7, có 3 người liên quan đến ca bệnh 428; 2 người còn lại cũng từng ra Bệnh viện Đà Nẵng chăm người ốm.

Ảnh: Như Ý

Trường hợp 1

Bệnh nhân 460 (BN 460) (nữ, 49 tuổi, ở Đại Nghĩa, H.Đại Lộc) chăm chồng tại Khoa Hồi sức tích cực - Bệnh viện Đà Nẵng từ ngày 18.6 đến 20.7. Ngày 21.7, BN đưa chồng về Bệnh viện đa khoa Khu vực Miền Núi phía bắc Quảng Nam chăm sóc tiếp. Trong quá trình chăm sóc chồng, BN thường xuyên về nhà ăn tối, tắm rửa rồi đi lại.

Ngày 23.7, BN đau đầu, mệt, đau họng có mua thuốc uống nhưng không khỏi. Ngày 25.7, BN đến tiệm tạp hóa gần nha đồ, ngoài ra chỉ chăm chồng tại khoa và không đi đâu. Ngày 28.7, BN được cách ly y tế tại Bệnh viện đa khoa Khu vực Miền núi phía Bắc Quảng Nam.

Trường hợp 2

Bệnh nhân 461 (BN 461_ (nữ, 45 tuổi, ở P.Sơn Phong, TP.Hội An) đến khoa Hồi sức tích cực chống độc - Bệnh viện Đà Nẵng vào ngày 13.7 để chăm mẹ bị ốm. Tối 13.7, BN về ngủ tại nhà bà con ở Đường Phan Khang (Phường Hoà An, Q.Cẩm Lệ, TP.Đà Nẵng).

Ngày 14.7, BN tiếp tục đến bệnh viện để chăm mẹ. Ngày 15.7, mẹ BN mất nên về làm đám tang tại nhà ở gần chợ Lại Nghi (TX.Điện Bàn, Quảng Nam), di chuyển bằng xe của bệnh viện. Từ ngày 15.7 đến 22.7, BN ở nhà lo đám tang cho mẹ, có qua chợ Lai Nghi để mua đồ.

Ngày 22.7, BN tự đi xe xuống chùa Bảo Thắng sau đó về lại nhà. Sau đó BN đi chợ Lai Nghi mua hàng, trong suốt thời gian đi chợ đều có đeo khẩu trang. Ngày 23.7, BN về lại chùa Bảo Thắng và sinh hoạt ở chùa đến ngày 26.7. Ngày 26.7, BN nhờ người quen chở về nhà, sau đó có dấu hiệu mệt mỏi. Ngày 27.7, BN nhờ người em đưa đến Bệnh viện đa khoa TP.Hội An khám và được cách ly tại bệnh viện.

Ngày 27.7, BN nhập viện với triệu chứng sốt nhẹ, ho, được người nhà đưa đến Bệnh viện đa khoa TP.Hội An. Hiện tại bệnh nhân không ho, hạ sốt.

Trường hợp 3

Bệnh nhân 462 (BN 462) (nam, 53 tuổi, ở P.Minh An, TP.Hội An) làm nghề lái thuyền làm dịch vụ, BN sống cùng vợ và con trai, ít tiếp xúc với hàng xóm xung quanh.

Trưa 24.7, BN đi xe buýt ( không nhớ số xe) ra nuôi bố là BN 428 tại khoa Nội - Tiết niệu, Bệnh viện Đa khoa Đà Nẵng. Trưa 25.7, BN đi xe buýt (không nhớ số xe )trở về nhà tại 87 Ngô Quyền (P.Minh An), tại đây có tiếp xúc với 2 người cùng nhà là vợ và con trai út.

Ngày 26.7, BN sang thăm nhà con trai lớn tại Cẩm Kim - Hội An, tại đây có tiếp xúc với 3 người (con trai lớn, con dâu và cháu 2 tháng tuổi). Chiều 27.7, BN bán nước mía cho chị Tâm gần nhà (quầy nước mía của vợ bán, bệnh nhân chỉ phụ bán cho 1 người và sau hôm đó quầy tạm nghỉ bán do nghe thông tin có dịch).

Từ ngày 25 đến 28.7, BN không lái thuyền, chủ yếu ở nhà, đi thăm con trai và có đi uống cà phê tại quán Bi. Khi uống cà phê, BN ngồi một mình, không tiếp xúc ai, chỉ có chủ quán mang cà phê ra.

Ngày 28.7, BN được cách ly y tế tại khu cách ly tập trung TP.Hội An, được lấy mẫu xét nghiệm. BN hiện không sốt, không ho, không đau họng, không khó thở. Ăn uống bình thường, không nôn mửa.

Trường hợp 4

Bệnh nhân 463 (BN 463) (nữ 45 tuổi, ở P.Cẩm Nam, TP.Hội An) chăm bố, là BN 428, tại Bệnh viện đa khoa Đà Nẵng, Khoa Nội thận - Nội tiết (phòng 116) vào ngày 21.7. Sáng 22.7, BN về lại nhà nói chuyện với con gái và ở nhà không đi ra ngoài;

Ngày 23.7, BN uống cà phê Cường ở Thanh Nam (P.Cẩm Nam) tiếp xúc với 9 người. Sau đó, BN đi chợ Thanh Hà bán cá. Từ ngày 24 đến 27.7, BN tiếp tục đi chợ Thanh Hà bán cá. Từ thời gian ở bệnh viện về, BN có lên nhà mẹ tiếp xúc với anh trai.

Ngày 28.7, BN được đưa vào Khu cách ly Bệnh viên Đa khoa Hội An. Hiện BN không sốt, không ho, không đau họng, không khó thở, ăn uống bình thường.

Trường hợp 5

Bệnh nhân 464 (BN 464) (nữ, 69 tuổi, ở P.Minh An, TP.Hội An) sống cùng con trai, hằng ngày chủ yếu ở nhà, không đi đâu, buổi sáng có đi ăn sáng ở các quán ăn gần nhà (thường đi ăn sáng quán mỳ đối diện nhà chủ quán tên Trinh).

Ngày 18.7, BN đi xe máy cùng con gái ra thăm BN 428 rồi về nhà lại trong ngày. Từ ngày 19 - 27.7, BN đau chân chỉ ở nhà, ăn sáng ở các quán ăn gần nhà và không đi đâu. Thời gian này có con gái mang thức ăn đến hằng ngày.

Ngày 28.7, BN được cách ly y tế tại Bệnh viện Đa khoa TP.Hội An. Tình trạng hiện tại sức khỏe ổn định, bệnh nhân không sốt, không ho, không đau họng, không khó thở.