Bí ẩn về con búp bê kinh dị Robert the Doll

Theo dõi VGT trên

Robert the Doll không chỉ là một món đồ chơi – nó là hiện thân của sự bí ẩn, sự sợ hãi và niềm tin mãnh liệt vào những điều chưa thể giải thích.

Nằm lặng lẽ trong một chiếc hộp kính tại Bảo tàng Fort East Martello ở Key West, Florida (Mỹ), Robert the Doll – con búp bê có kích thước như một đứa trẻ thật, mặc bộ đồ thủy thủ và cầm chú chó đồ chơi kỳ quái – không chỉ là một món đồ chơi cũ kỹ. Với tuổi đời 116 năm, Robert the Doll nổi tiếng khắp thế giới như một vật bị ám ảnh, mang theo câu chuyện rùng rợn và nhiều lời đồn đoán về những thế lực tà ác ẩn chứa bên trong.

Nguồn gốc bí ẩn của Robert

Nguồn gốc của Robert the Doll vẫn là một bí ẩn. Một số nguồn tin cho rằng con búp bê được tặng cho Robert Eugene Otto (Gene Otto) vào năm 1904 bởi ông nội của cậu. Tuy nhiên, những câu chuyện truyền miệng trong dân gian lại hé lộ một khả năng đáng sợ hơn: con búp bê là tác phẩm trả thù của một người giúp việc trong gia đình Otto. Theo truyền thuyết, người này đã sử dụng các nghi thức ma thuật để “yểm bùa” món đồ chơi nhồi rơm nhằm trả đũa những hành vi sai trái của gia đình.

Dù được tạo ra với mục đích gì, song Robert the Doll dường như không phải là một món đồ chơi bình thường. Theo các chuyên gia tại Bảo tàng Fort East Martello, con búp bê có thể từng là một phần của màn hình cửa sổ do Công ty Steiff (công ty đã phát minh gấu bông) sản xuất. Tuy nhiên, gia đình Otto đã nhận nuôi nó và Gene Otto, khi đó còn là một cậu bé, lập tức gắn bó đặc biệt với Robert.

Bí ẩn về con búp bê kinh dị Robert the Doll - Hình 1

“Người bạn thân” của Gene Otto

Gene Otto yêu thích Robert đến mức đặt tên con búp bê theo tên mình, mặc quần áo của chính mình cho nó và mang theo bên mình ở bất cứ đâu. Cha mẹ cậu thậm chí nghe thấy Gene trò chuyện với Robert hàng đêm. Ban đầu, những cuộc trò chuyện này có vẻ vô hại, cho đến khi một giọng nói trầm lạ lẫm đáp lại.

Cori Convertito, người phụ trách bảo tàng, từng nhận xét: “Gene Otto nói về Robert như thể nó không phải là một con búp bê, mà là một thực thể sống thực thụ”.

Bí ẩn về con búp bê kinh dị Robert the Doll - Hình 2

Con búp bê Robert được làm bằng vải và rơm.

Những sự kiện kỳ lạ trong gia đình Otto

Không lâu sau khi Robert xuất hiện trong nhà, những điều kỳ quặc bắt đầu xảy ra. Cha mẹ của Gene thường tỉnh giấc giữa đêm vì tiếng hét thất thanh của con trai, chỉ để phát hiện đồ đạc trong phòng cậu bị lật tung. Gene luôn đổ lỗi cho Robert với câu nói quen thuộc: “Robert đã làm điều đó!”

Những người làm trong nhà cũng kể lại các sự kiện khó lý giải. Một thợ sửa ống nước từng tuyên bố rằng, khi đang làm việc, anh nghe thấy tiếng cười trẻ con vang vọng, dù không có ai khác trong nhà. Anh cũng thề rằng con búp bê dường như tự di chuyển từ góc này sang góc kia của căn phòng.

Khi Gene lớn lên, Robert vẫn là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của anh. Sau khi kết hôn với Anne và quay lại ngôi nhà thời thơ ấu tại Key West – nơi mà ngày nay được gọi là “Ngôi nhà nghệ sĩ” – Gene dành hẳn một căn phòng trên gác mái cho Robert, đầy đủ đồ chơi và vật dụng. Tuy nhiên, Anne không hề thoải mái với sự hiện diện của con búp bê và yêu cầu Gene nhốt nó lại.

Nhưng Robert dường như không hài lòng với việc này. Người ta kể rằng, con búp bê thường xuất hiện trên ghế, nhìn chằm chằm qua cửa sổ xuống những người qua đường. Nhiều người thề rằng ánh mắt của Robert như dõi theo từng bước chân họ.

Bí ẩn về con búp bê kinh dị Robert the Doll - Hình 3

Bạn đồng hành của Robert the Doll, một con thú nhồi bông có vẻ ngoài kỳ dị.

Sự ám ảnh vượt thời gian

Sau khi Gene qua đời vào năm 1974, Robert the Doll được chuyển qua tay một người phụ nữ tên Myrtle Reuter, người đã sống cùng Robert trong 20 năm trước khi tặng nó cho Bảo tàng Fort East Martello vào năm 1994. Myrtle khẳng định con búp bê bị ma ám và các nhân viên bảo tàng nhanh chóng đồng tình khi chứng kiến hàng loạt hiện tượng khó hiểu như thiết bị điện tử ngừng hoạt động hoặc các vật dụng tự di chuyển.

Robert hiện nay là một điểm thu hút nổi tiếng tại bảo tàng, với hàng ngàn lá thư được gửi đến mỗi năm. Một số người viết để xin lỗi Robert vì đã “nhìn sai cách” khi đến thăm bảo tàng, số khác cầu xin sự tha thứ hoặc nhờ Robert đặt lời nguyền lên kẻ thù của họ.

Bí ẩn về con búp bê kinh dị Robert the Doll - Hình 4

Bảo tàng Fort East Martello, ngôi nhà chính thức của Robert the Doll.

Bí ẩn về con búp bê kinh dị Robert the Doll - Hình 5

Búp bê Robert hiện đang “sống” tại Bảo tàng Fort East Martello ở Key West, Florida, Mỹ

Truyền thuyết sống mãi với thời gian

Hình tượng Robert đã truyền cảm hứng cho bộ phim kinh dị Robert năm 2015, dựa trên câu chuyện của gia đình Otto. Mặc dù là một món đồ chơi đơn thuần, song Robert the Doll lại trở thành biểu tượng của những điều huyền bí.

Ngay cả ngày nay, du khách đến thăm bảo tàng vẫn kể lại những sự cố kỳ lạ như máy ảnh bị trục trặc hay cảm giác bị “theo dõi” khi đứng trước Robert. Với sức hút mạnh mẽ kéo dài hơn 1 thế kỷ, con búp bê kỳ lạ này vẫn là một trong những câu chuyện kinh dị thực tế nổi tiếng nhất, khiến bất kỳ ai nghe đến đều phải rùng mình.

Bí ẩn "ma thuật" gây ảo giác trong chiếc cốc Ai Cập 2.000 tuổi

Chất gây ảo giác vẫn tồn tại sau 2.000 năm bị chôn vùi. Tuy nhiên, thứ "ma thuật" Ai Cập cổ đại này có thể mang mục đích tốt.

Theo SciTech Daily, GS Davide Tanasi từ Đại học Nam Florida đã phát hiện ra bằng chứng vật lý đầu tiên về chất gây ảo giác trong một chiếc cốc Bes của người Ai Cập, một hiện vật được cho là có liên quan đến những nghi lễ bí ẩn.

Những chiếc cốc loại này, được trang trí bằng hình ảnh đầu của Bes, một vị thần hoặc cũng có thể coi như một con quỷ bảo vệ trong văn hóa Ai Cập cổ đại.

Bes tượng trưng cho sức mạnh bảo vệ sự sinh sản, quá trình chữa bệnh và thanh lọc ma thuật.

Bí ẩn ma thuật gây ảo giác trong chiếc cốc Ai Cập 2.000 tuổi - Hình 1

Một chiếc cốc Bes - Ảnh: Cassidy Delamarter

Theo bài công bố trên tạp chí khoa học Scientific Reports, thứ còn sót lại trong chiếc cốc được phân tích là các dược liệu tự nhiên, có đặc tính hướng thần.

Điều này đã xác thực các ghi chép bằng văn bản và những huyền thoại hàng thế kỷ về các nghi lễ và tập tục của người Ai Cập cổ đại xảy ra ở khu vực Bes Chambers ở Saqqara, gần Kim tự tháp Giza, nơi các chiếc cốc Bes được tìm thấy.

Saqqara vốn là một vùng đất thiêng đồng thời là nghĩa trang cổ đại rộng lớn của người Ai Cập.

"Trong một thời gian rất dài, các nhà Ai Cập học đã suy đoán những chiếc cốc có hình đầu Bes có thể được sử dụng để làm gì và để đựng loại đồ uống nào, như nước thiêng, sữa, rượu vang hay bia" - TS Tanasi kể.

Các chuyên gia không biết liệu những chiếc cốc này có được sử dụng trong cuộc sống hàng ngày, cho mục đích tôn giáo hay trong các nghi lễ ma thuật hay không.

Tuy nhiên, họ vẫn có đôi chút nghi ngờ bởi hình dạng cũng như nơi mà chúng được khai quật.

Ngoài các dược liệu hướng thần, thành phần hữu cơ còn lại trong cốc cũng gồm rượu và một ít dịch cơ thể - có thể là nước bọt hay thứ gì bị vương vào.

Hỗn hợp này cũng được bổ sung hương vị mật ong, hạt vừng, hạt thông, cam thảo và nho, cùng tạo thành một thứ đồ uống có màu đỏ như máu.

Các phân tích cũng chỉ ra rằng có thể có những đoàn người đưa các thai phụ gần kỳ sinh nở đến với đến Bes Chambers tại Saqqara để cầu mong việc sinh nở thành công, vì việc mang thai và sinh nở trong thế giới cổ đại đầy rẫy nguy hiểm.

Sự kết hợp các thành phần này có thể đã được sử dụng trong một nghi lễ gây ra ảo giác trong trong giai đoạn sinh nở nguy hiểm này.

Không xác định được nghi lễ này mang tính biểu tượng hay còn bao gồm mục tiêu nào hay không, bao gồm việc đồ uống này dùng cho những ai và liệu nó có phải thứ an thần cho sản phụ hay không.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Loài động vật đầu tiên biết đặt tên cho nhau giống con người, sử dụng ngôn ngữ riêng để gọi nhauLoài động vật đầu tiên biết đặt tên cho nhau giống con người, sử dụng ngôn ngữ riêng để gọi nhau
06:42:52 22/01/2025
Cô gái suýt bị bạn thân "cạch mặt" vì không mời cướiCô gái suýt bị bạn thân "cạch mặt" vì không mời cưới
08:42:21 23/01/2025
Top 10 loài chim quý hiếm với tên gọi và tiếng kêu độc lạ nhất Việt Nam: 'Bắt cô trói cột', 'khát nước'...Top 10 loài chim quý hiếm với tên gọi và tiếng kêu độc lạ nhất Việt Nam: 'Bắt cô trói cột', 'khát nước'...
06:42:44 22/01/2025
Mèo đi lạc vượt hơn 1.200km tìm đường về đoàn tụ với chủMèo đi lạc vượt hơn 1.200km tìm đường về đoàn tụ với chủ
16:53:55 23/01/2025
Loại thực vật vẻ ngoài quái dị, bất ngờ 'trở về từ cõi chết' sau hơn 20 năm: Loài hoa cổ tích, siêu hiếmLoại thực vật vẻ ngoài quái dị, bất ngờ 'trở về từ cõi chết' sau hơn 20 năm: Loài hoa cổ tích, siêu hiếm
06:41:43 22/01/2025
'Thú cưng' robot bầu bạn với người già'Thú cưng' robot bầu bạn với người già
06:42:34 22/01/2025
Từng có thiên thể khổng lồ làm xáo trộn quỹ đạo hành tinh của hệ mặt trời?Từng có thiên thể khổng lồ làm xáo trộn quỹ đạo hành tinh của hệ mặt trời?
06:04:00 23/01/2025
Loài cua là động vật chân đốt sống trên cạn lớn nhất thế giới : Có thể dài tới 1m, giá 6-7 triệu /kgLoài cua là động vật chân đốt sống trên cạn lớn nhất thế giới : Có thể dài tới 1m, giá 6-7 triệu /kg
06:44:55 23/01/2025

Tin đang nóng

Nữ khách hàng trong vụ "shipper bị đánh tử vong" kể cụ thể sự việc, bày tỏ rất hối hậnNữ khách hàng trong vụ "shipper bị đánh tử vong" kể cụ thể sự việc, bày tỏ rất hối hận
19:09:03 23/01/2025
Cháu trai "bắt quả tang" ông nội U70 lén làm 1 việc khi không có ai, tiết lộ sau đó khiến tất cả oà khócCháu trai "bắt quả tang" ông nội U70 lén làm 1 việc khi không có ai, tiết lộ sau đó khiến tất cả oà khóc
18:35:47 23/01/2025
Các 'ông trùm' công nghệ tranh cãi về dự án 500 tỷ USD mà Tổng thống Trump vừa công bốCác 'ông trùm' công nghệ tranh cãi về dự án 500 tỷ USD mà Tổng thống Trump vừa công bố
19:03:50 23/01/2025
Phát hiện ung thư, Diva Hồng Nhung vẫn cố hoàn thành liveshow về Hà NộiPhát hiện ung thư, Diva Hồng Nhung vẫn cố hoàn thành liveshow về Hà Nội
23:07:54 23/01/2025
Vũ Thu Phương sau ly hôn vui vẻ gói bánh chưng, Vy Oanh cùng chồng đại gia du xuânVũ Thu Phương sau ly hôn vui vẻ gói bánh chưng, Vy Oanh cùng chồng đại gia du xuân
23:33:33 23/01/2025
Cô gái Lạng Sơn xinh đẹp tìm được hạnh phúc bên chàng trai ngồi xe lănCô gái Lạng Sơn xinh đẹp tìm được hạnh phúc bên chàng trai ngồi xe lăn
22:17:06 23/01/2025
Tên tội phạm tình dục nguy hiểm nhất Cbiz ra tùTên tội phạm tình dục nguy hiểm nhất Cbiz ra tù
21:48:25 23/01/2025
Lý Nhã Kỳ, Thanh Thảo và nhiều sao Việt phẫn nộ vụ nam shipper bị đánh tử vongLý Nhã Kỳ, Thanh Thảo và nhiều sao Việt phẫn nộ vụ nam shipper bị đánh tử vong
23:29:25 23/01/2025

Tin mới nhất

Về nhà, người phụ nữ choáng váng khi phát hiện "điều lạ" trên giường

Về nhà, người phụ nữ choáng váng khi phát hiện "điều lạ" trên giường

23:40:34 23/01/2025
Một cặp vợ chồng ở Adelaide, Australia đã vô cùng hoảng sợ khi phát hiện một con gấu túi lẻn vào nhà và trèo lên giường ngủ của gia đình trong khi chú chó cưng của họ ngủ cách đó chỉ vài mét.
Đám cưới tập thể đầu tiên khi Thái Lan công nhận hôn nhân đồng giới

Đám cưới tập thể đầu tiên khi Thái Lan công nhận hôn nhân đồng giới

23:39:57 23/01/2025
Hàng trăm người đã đăng ký kết hôn tại một trung tâm thương mại ở Bangkok, Thái Lan khi luật hôn nhân đồng giới của nước này có hiệu lực vào ngày 23/1.
Dữ liệu gây sốc mới về "quái vật" đe dọa hất văng Trái Đất

Dữ liệu gây sốc mới về "quái vật" đe dọa hất văng Trái Đất

22:54:00 23/01/2025
Bức tranh khảm 2,5 tỉ pixel vừa được ESA công bố đã đem đến cái nhìn chưa từng có về người láng giềng quái vật của thiên hà chứa Trái Đất.
Những loài chim trèo cây độc lạ, ít người biết

Những loài chim trèo cây độc lạ, ít người biết

06:45:06 23/01/2025
Họ Trèo cây (Sittidae) gồm những loài chim nhỏ có tập tính trèo dọc theo thân và cành cây để săn tìm côn trùng ẩn dưới vỏ cây. Phần lớn các loài trèo cây là chim đồng rừng, mặc dù có một vài loài thích nghi với môi trường sống núi đá.
Những loài động vật trông giống hoa một cách kì lạ

Những loài động vật trông giống hoa một cách kì lạ

06:44:44 23/01/2025
Chuột chũi mũi sao, sâu bướm bụi cỏ, bọ ngựa hoa quỷ là những loài sinh vật có hình dáng và màu sắc như những bông hoa khiến cho các loài sinh vật khác và cả con người cũng phải nhầm lẫn.
Những loài chim mỏ rộng cực đẹp ở Việt Nam

Những loài chim mỏ rộng cực đẹp ở Việt Nam

06:44:33 23/01/2025
Họ Mỏ rộng (Eurylaimidae) gồm những loài chim có gốc mỏ rộng đặc trưng với bộ lông nhiều sắc màu. Việt Nam là nơi sống của 5 trên 9 loài chim mỏ rộng được được ghi nhận trên thế giới.
Loài thằn lằn giống rắn hồi sinh kì diệu sau 40 năm bị tuyệt chủng khiến các nhà khoa học kinh ngạc

Loài thằn lằn giống rắn hồi sinh kì diệu sau 40 năm bị tuyệt chủng khiến các nhà khoa học kinh ngạc

06:44:23 23/01/2025
Loài thằn lằn được cho là đã tuyệt chủng 40 năm về trước, sự hồi sinh của chúng khiến các nhà khoa học không khỏi kinh ngạc.
Người phụ nữ kiện chồng ra tòa vì cưng mèo hơn vợ

Người phụ nữ kiện chồng ra tòa vì cưng mèo hơn vợ

12:51:05 22/01/2025
Người phụ nữ cho biết bất cứ khi nào cô đối chất với chồng về hành vi cưng chiều mèo hơn vợ, họ đều kết thúc bằng việc cãi vã nhau.
Mèo nhấn nút gửi email xin thôi việc khiến cô chủ thất nghiệp ngay trước Tết

Mèo nhấn nút gửi email xin thôi việc khiến cô chủ thất nghiệp ngay trước Tết

22:09:58 21/01/2025
Cô gái 25 tuổi chưa muốn gửi đơn xin thôi việc, nhưng mèo cưng nhấn vào nút enter trên máy tính, khiến email bị gửi đi, cô mất việc và tiền thưởng ngay trước Tết.
Loài 'sói đầu lừa' đã tuyệt chủng 500.000 năm bỗng xuất hiện, giới khoa học bàng hoàng khi giải mã được

Loài 'sói đầu lừa' đã tuyệt chủng 500.000 năm bỗng xuất hiện, giới khoa học bàng hoàng khi giải mã được

11:13:09 21/01/2025
Tại Thần Nông Giá, Hồ Bắc (Trung Quốc) - nơi khó có thể tiếp cận được khi được bao quanh bởi những ngọn núi đã phát hiện loài sói đầu lừa tưởng đã tuyệt chủng từ lâu.
Thợ săn hành tinh NASA phát hiện nơi bất hạnh nhất vũ trụ

Thợ săn hành tinh NASA phát hiện nơi bất hạnh nhất vũ trụ

00:46:29 21/01/2025
Theo Live Science, thợ săn hành tinh TESS của NASA, chiến binh đã giúp xác định hơn 6.000 thế giới ngoài hệ Mặt Trời, đã tìm ra hành tinh BD+05 4868 Ab trong trạng thái khiến các nhà khoa học bị sốc.
Các hành tinh 'rủ nhau' diễu hành vũ trụ trong ngày 21/1

Các hành tinh 'rủ nhau' diễu hành vũ trụ trong ngày 21/1

00:46:27 21/01/2025
Hiện tượng các hành tinh liên kết với nhau và cùng xuất hiện trên bầu trời đêm được dự đoán sẽ xảy ra trong khoảng ngày 21/1, đem lại cảnh tượng thiên văn thú vị.

Có thể bạn quan tâm

Chuyện gì đã xảy ra khiến Đoàn Văn Hậu xuất hiện với cái chân nẹp kín giữa buổi tiệc tất niên?

Chuyện gì đã xảy ra khiến Đoàn Văn Hậu xuất hiện với cái chân nẹp kín giữa buổi tiệc tất niên?

Sao thể thao

23:36:38 23/01/2025
Những ngày cuối năm hội cầu thủ bóng đá Việt Nam vừa hoàn thành các trận đấu trước khi nghỉ Tết, vừa tranh thủ tụ tập cùng bạn bè tổ chức tiệc tất niên.
Truy lùng danh tính sao nữ hạng A bị phốt cặp cùng lúc 6 đại gia, có bầu nhưng không ai nhận con

Truy lùng danh tính sao nữ hạng A bị phốt cặp cùng lúc 6 đại gia, có bầu nhưng không ai nhận con

Sao châu á

23:25:53 23/01/2025
Ngày 23/1, tờ iFeng đưa tin nam diễn viên Đặng Triệu Tôn gây xôn xao dư luận khi lên talkshow tiết lộ tin tức chấn động liên quan đến đời tư của 1 nghệ sĩ hạng A.
Khoa Pug lên tiếng về câu chuyện đầy đau thương của nam shipper ở Đà Nẵng

Khoa Pug lên tiếng về câu chuyện đầy đau thương của nam shipper ở Đà Nẵng

Netizen

23:20:21 23/01/2025
Khoa Pug - nam YouTuber đình đám, mỗi lần xuất hiện đều nhận được nhiều sự chú ý của cư dân mạng. Khoa Pug khiến dân tình xúc động với hành động nhỏ bé.
HOT: Hồ Quang Hiếu và vợ kém 17 tuổi chính thức đón con đầu lòng, tiết lộ xảy ra 1 sự việc ngoài dự đoán!

HOT: Hồ Quang Hiếu và vợ kém 17 tuổi chính thức đón con đầu lòng, tiết lộ xảy ra 1 sự việc ngoài dự đoán!

Sao việt

23:12:10 23/01/2025
Tối 23/1, ca sĩ Hồ Quang Hiếu thông báo bà xã Tuệ Như đã mẹ con con vuông nhóc tỳ đầu lòng. Theo đó, con của Hồ Quang Hiếu là bé trai, có tên thân mật là Hin.
Cách cắm hoa thược dược bằng xốp, chỉ 10 phút xong ngay 1 bình đẹp rực rỡ trưng Tết, mẹ vụng mấy cũng làm được!

Cách cắm hoa thược dược bằng xốp, chỉ 10 phút xong ngay 1 bình đẹp rực rỡ trưng Tết, mẹ vụng mấy cũng làm được!

Sáng tạo

22:55:43 23/01/2025
Với nhiều người, Tết mà trong nhà thiếu bình thược dược là cảm giác không thể trọn vẹn. Khi nói đến nghệ thuật cắm hoa, sự đơn giản luôn có sức hấp dẫn kỳ lạ.
3 người đánh shipper ở Đà Nẵng tử vong bị khởi tố tội 'cố ý gây thương tích'

3 người đánh shipper ở Đà Nẵng tử vong bị khởi tố tội 'cố ý gây thương tích'

Pháp luật

22:14:08 23/01/2025
Chiều 23-1, Công an huyện Hòa Vang, Đà Nẵng cho biết đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với ba người đánh shipper giao hàng tử vong đêm 18-1.
Củng cố hồ sơ để xử lý TikToker có nồng độ cồn, livestream khi bị cảnh sát giao thông kiểm tra

Củng cố hồ sơ để xử lý TikToker có nồng độ cồn, livestream khi bị cảnh sát giao thông kiểm tra

Tin nổi bật

21:32:51 23/01/2025
Khi cảnh sát giao thông dừng xe để kiểm tra, tài xế B.V.N. không hợp tác mà dùng điện thoại livestream (phát trực tiếp) trên nền tảng TikTok.
Xuân vận 2025 - Cuộc di chuyển lớn ở Trung Quốc với 9 tỷ lượt người

Xuân vận 2025 - Cuộc di chuyển lớn ở Trung Quốc với 9 tỷ lượt người

Thế giới

21:03:44 23/01/2025
Chính sách miễn thu phí sử dụng đường bộ cao tốc trong các ngày lễ, Tết theo quy định của pháp luật, được Trung Quốc chính thức thực hiện từ năm 2012.
Cách sử dụng retinol cho da mụn

Cách sử dụng retinol cho da mụn

Làm đẹp

21:01:21 23/01/2025
Bạn có thể sử dụng retinol với tần suất cách ngày. Ngoài ra, để giảm nguy cơ kích ứng, cần đảm bảo duy trì các bước chăm sóc da cơ bản, sử dụng kem dưỡng ẩm trước khi áp dụng phương pháp điều trị bằng retinol.