Bài 4: Xử lý nghiêm khắc hơn để tăng hiệu quả phòng ngừa tội phạm ma túy

Như chúng tôi đã nói ở các bài trước, ma tuý đã và đang trở thành nỗi đau cho hàng trăm, hàng nghìn gia đình.

Đáng báo động là số người sử dụng ma túy có chiều hướng gia tăng và độ tuổi ngày càng trẻ hóa…

Như chúng tôi đã nói ở các bài trước, ma tuý đã và đang trở thành nỗi đau cho hàng trăm, hàng nghìn gia đình. Đáng báo động là số người sử dụng ma túy có chiều hướng gia tăng và độ tuổi ngày càng trẻ hóa với xu hướng lạm dụng các loại ma túy tổng hợp gây ảo giác, mất kiểm soát hành vi, điều này dẫn tới những hành vi phạm tội nghiêm trọng hơn như giết người , cướp tài sản , gây rối trật tự công cộng , trong khi đó việc xử lý hành chính dường như không phát huy được nhiều hiệu quả răn đe và phòng ngừa.

Sau khi bị xử lý hành chính, áp dụng các biện pháp cai nghiện, tỷ lệ tái nghiện vẫn rất cao. Điều này đặt ra yêu cầu cần có những biện pháp có tính nghiêm khắc hơn để xử lý những đối tượng sử dụng ma túy, góp phần răn đe và tăng hiệu quả phòng ngừa.

Cơ quan Công an kiểm tra, xử lý các đối tượng sử dụng ma túy tại một quán bar.

Theo Cục Pháp chế và Cải cách hành chính, tư pháp, Bộ Công an, hiện nay, một số quy định của Bộ luật Hình sự còn vướng mắc, bất cập trong thực tiễn áp dụng. Cụ thể, hành vi sử dụng trái phép chất ma túy có tính chất nguy hiểm cho xã hội , có dấu hiệu tội phạm, nhưng chưa được quy định là tội phạm.

Qua thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật về ma túy thấy rằng, hiện nay, tình hình nghiện ma túy diễn ra rất phức tạp, số người nghiện ma túy đang có xu hướng gia tăng gây ra áp lực về ANTT, an toàn xã hội; nghiện ma túy là một trong những nguyên nhân dẫn đến người nghiện gây ra các loại tội phạm khác như trộm cắp tài sản , lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cưỡng đoạt tài sản, cướp giật tài sản… để có tiền sử dụng ma túy.

Người sử dụng trái phép chất ma túy rơi vào tình trạng “ngáo đá”, phạm tội đặc biệt nghiêm trọng có chiều hướng gia tăng. Thực tế công tác cai nghiện ma túy cho thấy, nhiều người đang trong quá trình cai nghiện hoặc ngay sau khi kết thúc quá trình cai nghiện vẫn tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy nhưng chưa có biện pháp hoặc chế tài để giải quyết đối với những trường hợp này.

Pháp luật hiện hành đang quy định xử lý về tội tàng trữ trái phép chất ma túy và tội danh này chủ yếu hướng tới đối tượng tàng trữ để sử dụng trái phép chất ma túy. Có nghĩa là, một người sau khi mua chất ma túy để sử dụng, nếu chưa kịp sử dụng mà bị phát hiện thì có thể bị xử lý hình sự về hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy, còn nếu đang hoặc đã sử dụng thì lại không bị xử lý về hành vi tương ứng.

Nghiện ma túy nếu không được quản lý tốt để kéo giảm số lượng người nghiện thì sẽ “lây lan” đối với những người khác. Thực tiễn cho thấy, một bộ phận giới trẻ hiện nay dễ bị rủ rê, lôi kéo vào con đường sử dụng trái phép chất ma túy, tìm tới ma túy để giải tỏa áp lực trong cuộc sống; nhiều người coi sử dụng ma túy như một cách để thể hiện bản thân… Nếu không có biện pháp “giảm cầu” hữu hiệu thì nguy cơ về việc ảnh hưởng đến chất lượng nguồn lao động và giống nòi là vấn đề đặt ra.

Những vấn đề trên đặt ra yêu cầu cần phải nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự cho phù hợp với thực tiễn góp phần tiếp tục thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng về công tác phòng, chống tội phạm trong điều kiện xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, hội nhập quốc tế. Điều đó vừa phải bảo đảm tính nhân đạo, khoan hồng, vừa bảo đảm tính răn đe, nghiêm khắc, góp phần đắc lực vào việc bảo vệ chế độ, bảo vệ quyền con người, bảo vệ lợi ích của Nhà nước và tổ chức, góp phần bảo vệ trật tự, an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo đảm cho mọi người được sống trong môi trường xã hội và môi trường sinh thái an toàn, lành mạnh.

Do đó, để thể chế hóa quan điểm của Đảng, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật; giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn thi hành các quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015, đáp ứng yêu cầu công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội, Bộ Công an đã đề xuất sửa đổi Bộ luật Hình sự, trong đó bổ sung Điều 256a về tội sử dụng trái phép chất ma túy.

Lý giải đề xuất bổ sung tội danh “Sử dụng trái phép chất ma túy” vào dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Đại tá Nguyễn Văn Thịnh, Trưởng phòng Pháp luật hình sự và Cải cách tư pháp, Cục Pháp chế và Cải cách hành chính, tư pháp cho biết, qua thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật về ma túy thấy rằng, hiện nay, tình hình nghiện ma túy diễn ra rất phức tạp, số người nghiện ma túy đang có xu hướng gia tăng gây ra các áp lực về ANTT, an toàn xã hội. Trong khi đó, nhiều người đang trong quá trình cai nghiện hoặc ngay sau khi kết thúc quá trình cai nghiện vẫn tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy nhưng chưa có biện pháp hoặc chế tài để giải quyết đối với những trường hợp này.

Để giải quyết tình trạng này, dự thảo luật đã quy định theo hướng đối với người đã được xác định nghiện ma túy, đã hoặc đang được áp dụng các biện pháp cai nghiện nhưng bị phát hiện tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy thì sẽ bị xử lý hình sự. Như vậy, đối với người bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy nhưng chưa bị áp dụng các biện pháp cai nghiện thì không cấu thành tội sử dụng trái phép chất ma túy.

Là một trong những người trực tiếp đấu tranh với tội phạm ma tuý, Trung tá Kiều Thùy Dương, cán bộ Cục CSĐT tội phạm về ma tuý cho biết, tình hình nghiện ma túy diễn ra rất phức tạp, số người nghiện ma túy có xu hướng gia tăng và mang tính lây lan. Nhiều người nghiện ma túy đang trong quá trình cai nghiện, hoặc sau khi kết thúc quá trình cai nghiện vẫn tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy, nhưng chưa có biện pháp hoặc chế tài xử lý, gây ra các áp lực về trật tự an toàn xã hội. Vì vậy, việc bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy vào dự thảo Bộ luật Hình sự cũng là nguyện vọng của nhân dân.

“Việc coi một số hành vi sử dụng trái phép chất ma túy là tội phạm không phải để hình sự hóa người nghiện một cách vô cảm, mà mở ra một tư duy, phương pháp mạnh mẽ hơn, chủ động hơn, nhân văn hơn và hiệu quả hơn trong công tác phòng, chống ma túy” – Trung tá Kiều Thuỳ Dương cho biết.