Ba kịch bản về cuộc xung đột Nga – Ukraine

Từ hy vọng phương Tây dốc sức đến viễn cảnh Ukraine “bị thu hẹp” lãnh thổ, ba kịch bản dưới đây phác họa toàn cảnh cuộc chiến vốn đang kéo dài.

Binh sĩ Ukraine bắn đạn pháo trong cuộc xung đột với Nga gần Bahmut, vùng Donetsk. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Theo báo Welt (Đức) ngày 18/6, cuộc xung đột ở Ukraine đã bước sang năm thứ tư, trong khi chính quyền Mỹ lại coi Trung Quốc, chứ không phải Nga, là đối thủ chính, và Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đang giảm sự quan tâm đến các cuộc đàm phán về vấn đề Ukraine do thiếu tiến triển. Từ bối cảnh này, Welt đã đưa ra ba kịch bản cho diễn biến tiếp theo của cuộc chiến ở Ukraine.

Kịch bản một: Phương Tây hành động quyết đoán, nhưng khó xảy ra. Kịch bản đầu tiên mô tả một phương Tây đoàn kết và mạnh mẽ, phớt lờ những lời cảnh báo hạt nhân từ Moskva. Theo đó, các nước phương Tây sẽ thực hiện yêu cầu của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thư ký NATO Mark Rutte, cung cấp ồ ạt vũ khí hiện đại để Ukraine có thể phòng thủ hiệu quả, gây áp lực mạnh mẽ lên quân đội Nga. Đồng thời, các lệnh trừng phạt kinh tế sẽ được thắt chặt, gần như cắt đứt hoàn toàn Nga khỏi công nghệ hiện đại, giao dịch tài chính quốc tế và nguồn doanh thu từ năng lượng.

Nếu Nga không sử dụng vũ khí hạt nhân (một khả năng rất khó xảy ra), nước này có thể sẽ ngừng chiến sự vô điều kiện, phân chia giới tuyến dọc theo mặt trận và bắt đầu đàm phán hòa bình. Ukraine sẽ vẫn là một quốc gia có chủ quyền, chỉ có Crimea và có thể một số khu vực khác tạm thời nằm dưới sự kiểm soát của Nga.

Tuy nhiên, Welt dự đoán kịch bản này khó có khả năng xảy ra, vì phương Tây không sẵn sàng cung cấp thêm nhiều vũ khí tầm xa hay hy sinh nền kinh tế của mình để đổi lấy các lệnh trừng phạt hiệu quả hơn.

Kịch bản hai: Chiến thắng rõ ràng cho Nga với khả năng xảy ra khoảng 35%. Kịch bản thứ hai mô tả Mỹ rút lui đáng kể khỏi cuộc xung đột, cả về mặt quân sự lẫn chính trị, chuyển giao trách nhiệm hỗ trợ Ukraine (trừ tình báo) cho châu Âu và các nước khác. Theo quan điểm của Tổng thống Trump, một “cuộc rút lui có trật tự” như vậy là hợp lý, vì Washington muốn tập trung vào khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và không còn muốn làm “cảnh sát thế giới ” nữa.

Sự xích lại gần với Nga có vẻ có lợi cho chính quyền Trump, mở ra cơ hội hợp tác phát triển Bắc Cực và khai thác kim loại đất hiếm ở Nga. Ngoài ra, chính sách hòa hoãn với Moskva có thể đơn giản hóa việc tiếp cận của các doanh nghiệp Mỹ vào thị trường Trung Đông và có thể cả châu Phi, đồng thời “làm suy yếu trục Moskva – Bắc Kinh”.

Nếu không có sự hỗ trợ toàn diện của Washington, Ukraine sẽ đối mặt với một số phận bi đát về lâu dài. Châu Âu chỉ có thể bù đắp cho việc Mỹ rút quân trong một thời gian ngắn. Kết quả là, Nga sẽ giành quyền kiểm soát một phần lớn hơn nhiều lãnh thổ Ukraine – nhiều hơn 20% mà họ đã kiểm soát cho đến nay – và tước đi quyền tiếp cận biển của Ukraine.

Báo Welt đánh giá kịch bản này thực tế hơn nhiều so với kịch bản đầu tiên, với xác suất khoảng 35%. Lý do là nó mang lại lợi ích tài chính cho Mỹ và lợi ích kinh doanh cá nhân cho ông Trump, mở đường cho sự hợp tác thực dụng với Điện Kremlin.

Kịch bản ba: Ukraine “bị thu hẹp lãnh thổ” với khả năng vào khoảng 65%. Đây là kịch bản được đánh giá là thực tế nhất, với xác suất xảy ra khoảng 65%. Trong kịch bản này, cuộc chiến sẽ tiếp diễn trong một thời gian dài. Ukraine, không nhận được sự hỗ trợ đầy đủ từ phương Tây, ngày càng rơi vào thế phòng thủ bị động. Nga sẽ dần dần kiểm soát nhiều lãnh thổ hơn, và trong năm nay, có thể kiểm soát được thành phố lớn thứ hai của Ukraine là Kharkiv/Kharkov. Đây có thể là bước ngoặt khi phương Tây bắt đầu gây áp lực lên Kiev, yêu cầu chấm dứt thù địch và khẩn trương đàm phán.

Nếu điều này không xảy ra, lệnh ngừng bắn sẽ bị hoãn vô thời hạn. Vị thế đàm phán của Ukraine sẽ yếu vì nước này đã mất quá nhiều lãnh thổ. Ngoài ra, Mỹ và các nước châu Âu, vốn đã tích cực hỗ trợ Ukraine, sẽ kiệt sức đến mức họ sẽ thích một “kết cục khủng khiếp” hơn là “nỗi kinh hoàng không hồi kết”.

Ukraine sẽ buộc phải đưa ra những nhượng bộ đáng kể, xung đột sẽ bị đóng băng ở tiền tuyến. Có lẽ một khu phi quân sự lớn sẽ được tạo ra, vì Nga sẽ muốn bảo vệ Moskva khỏi các cuộc tấn công tiềm tàng từ Ukraine. Sẽ không có hiệp ước hòa bình. Đại tá quân đội Áo Markus Reisner tin rằng “một kết quả tương tự như cuộc xung đột đóng băng giữa Hàn Quốc và Triều Tiên là rất có thể xảy ra”. Moskva sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Washington – chủ yếu về kinh tế. Mặc dù vậy, NATO sẽ tiếp tục tăng cường năng lực của mình.

Đối với Ukraine, đây sẽ là một lựa chọn thảm khốc, nhưng đối với các bên khác – đặc biệt là Nga – thì đó sẽ có lợi thế. “Đối với Mỹ và châu Âu, đây sẽ là con đường kinh tế nhất, mang lại cho họ sự an ninh tương đối. Nga sẽ nhận được vùng đệm trên biên giới với phương Tây, thực sự sẽ kiểm soát được Ukraine và sẽ không còn lo sợ sự mở rộng của NATO nữa”, Welt cho biết.

Đồng thời, Moskva sẽ dần quay trở lại sân khấu thế giới, tập trung vào việc tăng cường ảnh hưởng ở châu Phi và một số khu vực châu Á, và bắt đầu xây dựng liên minh mới với các quốc gia ở “Nam toàn cầu”.

Như hãng thông tấn độc lập UNIAN của Ukraine trước đó đưa tin, thực tế trên chiến trường, theo Igor “Zaets”, một người lính của Lữ đoàn Thủy quân Lục chiến số 38 của quân đội Ukraine, cuộc chiến khó có thể kết thúc nhanh chóng.

Tuy nhiên, hãng thông tấn TASS (Nga) ngày 19/6 dẫn lời Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết, Moskva không phải là bên bắt đầu cuộc xung đột ở Ukraine mà đang cố gắng chấm dứt điều đó. Phát biểu tại cuộc họp với những người đứng đầu các hãng thông tấn hàng đầu thế giới do TASS tổ chức, ông Putin nêu rõ: “Ngay cả trước khi xung đột nổ ra, chúng tôi đã yêu cầu chính quyền Ukraine thực hiện Hiệp định Minsk. Họ đã từ chối. Và sau đó chiến dịch quân sự đặc biệt bắt đầu”.

Tổng thống Putin lưu ý Nga sẽ theo đuổi các mục tiêu liên quan đến Ukraine về mặt quân sự nếu không đạt được một thỏa thuận hòa bình . “Chắc chắn, nếu chúng tôi không đạt được thỏa thuận một cách hòa bình, chúng tôi sẽ theo đuổi mục tiêu của mình bằng quân sự”, ông nói.

Theo ông Putin, Nga đã nỗ lực trong 8 năm để đạt được thỏa thuận giải quyết tình hình ở Đông Nam Ukraine và Moskva sẽ không cho phép Ukraine sở hữu lực lượng vũ trang có khả năng gây ra mối đe dọa đối với Nga và người dân nước này.

Ông Putin nhấn mạnh: “Lực lượng vũ trang Nga có lợi thế chiến lược ở mọi hướng. Bất kể ai nói gì, quân đội của chúng tôi vẫn đang tiến dọc theo toàn bộ chiến tuyến”, đồng thời nhắc lại rằng phi quân sự hóa là một trong những mục tiêu của hoạt động quân sự đặc biệt của Nga.