Ai Cập đề xuất kế hoạch táo bạo đối với Dải Gaza

Ai Cập đang phát triển một kế hoạch tái thiết Dải Gaza mà không buộc người Palestine phải rời bỏ vùng lãnh thổ này.

Các em nhỏ tại trại tị nạn Jabalia, Dải Gaza, ngày 14/2/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Kế hoạch này cũng nhằm bác bỏ đề xuất của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc di dời dân cư để Mỹ tiếp quản khu vực này.

Theo báo Al-Ahram do nhà nước Ai Cập điều hành, kế hoạch của Ai Cập đề xuất một quá trình tái thiết ba giai đoạn kéo dài tới 5 năm mà không cần di dời người Palestine khỏi Gaza. Giai đoạn đầu kéo dài 6 tháng, trong đó ba “khu vực an toàn” sẽ được thiết lập để tiếp nhận dân cư, được trang bị nhà di động và nơi trú ẩn, cùng với nguồn viện trợ nhân đạo dồi dào. Hơn hai chục công ty Ai Cập và quốc tế sẽ tham gia dọn dẹp đống đổ nát và tái thiết cơ sở hạ tầng, tạo ra hàng chục nghìn việc làm cho người dân Gaza.

Các quan chức Ai Cập đã thảo luận kế hoạch với các nhà ngoại giao châu Âu, cũng như với Saudi Arabia, Qatar và Các Tiểu vương quốc Arap thống nhất (UAE), theo tiết lộ từ hai quan chức Ai Cập và một số nhà ngoại giao Arap và phương Tây.

Các cuộc thảo luận cũng tập trung vào nguồn tài trợ cho việc tái thiết, bao gồm khả năng tổ chức một hội nghị quốc tế về tái thiết Gaza.

Kế hoạch này được đưa ra sau làn sóng phản đối quốc tế đối với đề xuất của ông Trump về việc di dời khoảng 2 triệu người Palestine khỏi Gaza. Ông Trump từng tuyên bố Mỹ sẽ tiếp quản Dải Gaza và biến nơi này thành “Riviera của Trung Đông”, song không cho phép người Palestine quay trở lại.

Người Palestine đã khẳng định họ không rời bỏ quê hương, trong khi Ai Cập, Jordan và Saudi Arabia đều phản đối lời kêu gọi của ông Trump về việc tiếp nhận dân cư Gaza.

Các tổ chức nhân quyền lên án kế hoạch của ông Trump là một hành động trục xuất cưỡng bức, có thể cấu thành tội ác chiến tranh. Hầu hết các quốc gia châu Âu cũng chỉ trích kế hoạch này, trong khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu lại hoan nghênh ý tưởng và tuyên bố Israel đang chuẩn bị thực hiện nó.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, trong chuyến thăm Saudi Arabia, cho biết Washington sẵn sàng lắng nghe các đề xuất thay thế. “Nếu các quốc gia Arap có một kế hoạch tốt hơn, thì thật tuyệt vời”, ông Rubio nói trên chương trình radio Clay and Buck Show.

Theo báo Al-Ahram, kế hoạch của Ai Cập nhằm bác bỏ logic của Tổng thống Trump và ngăn chặn bất kỳ kế hoạch nào khác có ý đồ thay đổi cấu trúc địa lý và nhân khẩu học của Dải Gaza.

Gaza đang ở thời điểm quan trọng khi giai đoạn đầu của lệnh ngừng bắn dự kiến kết thúc vào đầu tháng 3. Israel và Hamas vẫn cần đàm phán giai đoạn thứ hai để đảm bảo việc thả tất cả con tin còn lại, Israel rút quân hoàn toàn khỏi Gaza và chấm dứt xung đột lâu dài. Bất kỳ kế hoạch tái thiết nào cũng không thể thực hiện nếu không có thỏa thuận về giai đoạn hai, bao gồm việc quyết định ai sẽ điều hành Gaza trong tương lai.

Trọng tâm của đề xuất từ Ai Cập là thành lập một chính quyền Palestine không liên quan đến Hamas hay Chính quyền Palestine (PA) để quản lý Gaza và giám sát quá trình tái thiết. Ngoài ra, một lực lượng cảnh sát Palestine sẽ được thành lập, chủ yếu gồm các cựu cảnh sát PA từng ở lại Gaza sau khi Hamas tiếp quản vào năm 2007, được hỗ trợ bởi lực lượng được đào tạo tại Ai Cập và phương Tây.

Cảnh tàn phá do xung đột tại Jabalia, Dải Gaza. Ảnh: THX/TTXVN

Về khả năng triển khai lực lượng Arap tại Gaza, một quan chức Ai Cập và một nhà ngoại giao Arap cho biết các quốc gia này chỉ đồng ý nếu có một “lộ trình rõ ràng” hướng tới việc thành lập một nhà nước Palestine độc lập.

Tuy nhiên, Thủ tướng Israel Netanyahu bác bỏ mọi ý tưởng về một nhà nước Palestine cũng như sự tham gia của Hamas hoặc PA vào việc quản lý Gaza, nhưng ông cũng chưa đưa ra phương án thay thế nào.

Hamas hôm 17/2 cho biết họ sẵn sàng từ bỏ quyền kiểm soát Gaza. Phát ngôn viên Hamas, ông Abdul Latif al-Qanou, nói với hãng tin AP rằng nhóm này chấp nhận thành lập một chính phủ đoàn kết Palestine không có sự tham gia của Hamas hoặc một ủy ban kỹ trị để quản lý Gaza. Tuy nhiên, PA, cơ quan quản lý một số khu vực ở Bờ Tây, phản đối bất kỳ kế hoạch nào loại trừ họ khỏi Gaza.

Một nhà ngoại giao phương Tây tiết lộ rằng Pháp và Đức ủng hộ việc các nước Arap đề xuất một kế hoạch thay thế cho đề xuất của ông Trump.

Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah el-Sissi đã thảo luận với Tổng thống Pháp về nỗ lực này qua điện thoại hồi đầu tháng. Ngoại trưởng Ai Cập Badr Abdelatty cũng đã thông tin cho Ngoại trưởng Đức và các quan chức Liên minh châu Âu (EU) tại Hội nghị An ninh Munich vào tuần trước.

Quan chức từ Ai Cập, Saudi Arabia, Qatar, UAE và Jordan dự kiến sẽ thảo luận về đề xuất này tại một cuộc họp ở Riyadh trong tuần này trước khi trình lên hội nghị thượng đỉnh Arap vào cuối tháng.

Chiến dịch quân sự kéo dài 16 tháng của Israel tại Gaza, bắt đầu sau cuộc tấn công của Hamas ngày 7/10/2023, đã tàn phá nặng nề khu vực này. Theo ước tính của Liên hợp quốc, khoảng 250.000 căn nhà đã bị phá hủy hoặc hư hại, hơn 90% hệ thống đường sá và hơn 80% cơ sở y tế bị ảnh hưởng. Thiệt hại về cơ sở hạ tầng ước tính khoảng 30 tỷ USD, cùng với 16 tỷ USD thiệt hại đối với nhà cửa.