500 con khỉ đầu chó gây náo loạn ở Cape Town

‘Đội quân’ khỉ đầu chó gây ra cảnh tượng náo loạn ở thủ đô Cape Town của Nam Phi, khiến chính quyền đau đầu tìm cách giải quyết.

Nhiều người dân mệt mỏi vì khỉ đầu chó.

Vào một buổi chiều đầy nắng tại ngôi làng ven biển Simon’s Town của Cape Town (Nam Phi), 3 con khỉ đầu chó Chacma non gây náo loạn, trèo lên mái nhà, nhảy giữa các tòa nhà và đu mình trên máng xối.

Du khách thích thú dừng lại để chụp ảnh đàn khỉ băng qua đường, nhưng người dân địa phương thì không mấy trầm trồ: Đây là cảnh tượng thường ngày ở ngôi làng nổi tiếng nằm giữa Đại Tây Dương và Công viên quốc gia Table Mountain.

Viện Đa dạng sinh học quốc gia Nam Phi cho biết có khoảng 500 con khỉ đầu chó Chacma – một trong những loài khỉ lớn nhất và nặng tới 40 kg – lang thang trên bán đảo phía nam Cape Town.

Khi các công trình xây dựng của con người lấn chiếm vào môi trường sống tự nhiên của chúng, những con vật này cũng xâm nhập vào các dinh thự sang trọng để kiếm ăn trong vườn hoặc kiếm ăn từ các thùng rác. Một số con khỉ lẻn vào nhà và phá phách gây thiệt hại.

Nhiều người dân địa phương thích những con khỉ này, đặt cho chúng nhiều cái tên thân mật và theo dõi cuộc phiêu lưu hàng ngày của chúng trên mạng xã hội.

Nhưng nhiều người khác lại đang mệt mỏi.

“Bây giờ chúng đã trở nên rất táo bạo. Chúng được thuần hóa nhiều hơn mức cần thiết”, Duncan Low (60 tuổi), chủ một cửa hàng kem, cho biết, kể thêm rằng những “kẻ xâm nhập” thậm chí đã bắt đầu đột kích vào bếp và lấy thức ăn từ đĩa trong các nhà hàng.

Khỉ đầu chó thường xuyên xâm nhập khu dân cư để tìm kiếm đồ ăn.

Năm 2021, thành phố đã diệt một con khỉ đầu đàn khét tiếng khi nó náo loạn cư dân sau hơn 40 lần đột nhập để lấy thức ăn trong thùng rác, từ bãi cỏ và hiên nhà, đôi khi vào nhà khi đang có người ở bên trong.

Nhà sinh thái học Justin O’Riain, người chỉ đạo Viện Cộng đồng và Động vật hoang dã Châu Phi tại Đại học Cape Town, cho biết căng thẳng giữa con người và khỉ đầu chó đang “ở mức cao nhất từ trước đến nay”.

O’Riain cho biết một con khỉ đầu chó ở rìa khu vực hoang dã và đô thị là “loài động vật khó quản lý nhất trên thế giới”. “Chúng khỏe, có thể leo trèo và chúng có thể học hỏi lẫn nhau. Không có địa hình nào mà chúng không thể chinh phục được”, ông nói.

Khi khu định cư của con người ở Cape Town mở rộng, loài khỉ đầu chó đã “bị đẩy lên cao hơn và xa hơn trên núi”, nơi điều kiện kiếm ăn trở nên khó khăn, O’Riain nói thêm.

Những khu vườn tươi tốt mà con người đã xây dựng, với cây ăn quả và hồ bơi, trở thành điểm hấp dẫn những con vật hoang dã. Trong nhiều năm, thành phố Cape Town, hợp tác với các cơ quan quản lý công viên, đã thực hiện một chương trình quản lý loài khỉ hung dữ dựa vào các đội giám sát khỉ đầu chó.

O’Riain cho biết họ chủ yếu sử dụng các biện pháp không gây thương vong. Tuy nhiên, một số biện pháp, chẳng hạn như lấy súng sơn để xua đuổi đã gây sự không tốt.

Giữa lúc ngày càng có nhiều tiếng kêu cứu, nhà vận động Baboon Matters đã tuyên bố sẽ kiện chính quyền thành phố và công viên vào tháng 5 vì không thực hiện những biện pháp kiểm soát mà họ cho là dễ chấp nhận hơn, chẳng hạn lập hàng rào và thùng rác chống khỉ đầu chó.

Đối mặt với những lời không hay và hạn chế tài trợ, các nhà chức trách cho biết chương trình quản lý khỉ đầu chó sẽ bị thu hẹp vào cuối năm khi họ điều tra các “giải pháp đô thị bền vững hơn”.

30 con khỉ đầu chó được biết là đã chết trong khoảng thời gian từ tháng 7/2023 đến tháng 6/2024, con số cao nhất trong 10 năm, chính quyền thành phố cho biết.

Gần một nửa số ca mất là do các yếu tố con người gây ra, bao gồm bắn bằng súng hơi, va chạm với xe cộ và chó phá .

Nhà hoạt động bảo tồn Lynda Silk, người đứng đầu nhóm Bảo tồn Dân sự Bán đảo Cape, cho biết việc chung sống với khỉ đầu chó nên đi kèm với “một mức độ tuân thủ của con người”, bắt đầu bằng việc quản lý chất thải thực phẩm.

Đối với O’Riain, giải pháp khả thi duy nhất cho cuộc chiến chống lại khỉ đầu chó là dựng hàng rào ở một số khu vực có hệ thống dây điện và lưới ngầm để ngăn động vật đào bới bên dưới.

Ông cho biết một hàng rào được lắp đặt cách đây 11 năm đã cho thấy thành công lớn, hầu như không có động vật nào xâm nhập vào khu vực này. Một báo cáo năm 2023 đã đề xuất nơi hàng rào nên được đặt.

“Khỉ đầu chó có thể đến và kiếm ăn ngay tại mép hàng rào và không ai làm phiền chúng. Đây là một tương tác hoàn toàn hòa bình, đôi bên cùng có lợi cho cả con người và khỉ đầu chó”, O’Riain nói.