Vòng ôm thắm thiết chiến lược không ‘bao vây’ Trung Quốc

Hình ảnh tân Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và đồng nhiệm Nhật Bản Shinzo Abe cười rạng rỡ, vòng hai tay ôm nhau tại Tokyo hồi đầu tháng 9, khiến nhiều người nghĩ đó là một cái ôm chiến lược, mang ý “bao vây” Trung Quốc (TQ) từ Ấn Độ Dương đến phía tây Thái Bình Dương.

Hai ông Abe-Modi

Nhưng tờ Wall Street Journal (Mỹ) nhận định: ôm thì ôm chứ ông Modi vẫn muốn gần cận TQ.

Báo này viết: cái ôm chiến lược ấy thú vị nhưng lại là một nhận định nguy hiểm, khi mối quan hệ giữa 3 khổng lồ châu Á rất phức tạp và sự phức tạp này đang phục vụ tốt cho những tuần đầu tiên nắm quyền lực của ông Modi.

Ấn-Nhật đều có tranh chấp lãnh thổ với TQ, e dè chứng kiến TQ tăng trưởng kinh tế và hiện đại hóa quân sự. Và cả hai nước đều tìm cách tăng cường an ninh.

Tờ báo này còn viết: giữ thế Nhật-Trung đối chọi nhau sẽ là một trong những cơ may lớn của ông Modi: nếu làm được thế, ông có thể đạt đến sự thành công ông cần trong mảng đầu tư, cũng như bồi thêm sự an ninh mà Ấn đang cần.

Hiện ông Modi đang đi những nước cờ hay: sau chuyến thăm một nước lớn đầu tiên ở vị thế thủ tướng, ông Modi rời Nhật với lời hứa gần 35 tỉ USD đầu tư trong 5 năm và một quan hệ chiến lược “đặc biệt” giữa Ấn với Nhật.

Điều đó có nghĩa sẽ có những vụ bán công nghệ quân sự Nhật cho một nước thật sự đang có tranh chấp biên giới trên bộ với TQ.

Thủ tướng Abe đón tiếp đồng nhiệm Modi

Cuối tháng 9 này, ông Modi sẽ tiếp Chủ tịch TQ Tập Cận Bình tại New Delhi. Dự kiến cũng sẽ có những đề nghị đầu tư từ phía TQ.

Vài tuần trước khi gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh các nước BRICS (Brazil, Nga, Ấn, TQ và Nam Phi) ông Tập nói với ông Modi: “TQ và Ấn là đối tác hợp tác và chiến lược lâu dài hơn cả các đối thủ”, theo Tân Hoa Xã.

Nhật và TQ đều muốn đầu tư vào hệ thống đường sắt xuống cấp nghiêm trọng của Ấn. Nhật giới thiệu công nghệ tàu “viên đạn”, TQ thì quảng bá hệ thống tàu cao tốc của họ.

Thật sự thì ông Abe và ông Modi có nhiều điểm chung: đều yêu nước mạnh mẽ, mỗi người đều có tầm nhìn cải cách kinh tế quốc gia, điều giúp họ thắng cử ở các cuộc bầu cử quốc hội Nhật-Ấn. Hai người cũng rất thân thiết, ông Modi là một trong 4 người mà ông Abe quan tâm trên trang mạng Twitter.

Nhưng các điểm chung này không nhất thiết có trái quả là một trục chống Bắc Kinh từ cả hai mạn sườn TQ, dù ông Modi có “đá xoáy” TQ bằng cách chỉ trích “những quốc gia còn mang tư tử tưởng bành trướng của thế kỷ 18″.

Thực tế là ông Modi muốn sao chép mô hình phát triển của TQ hơn là kềm cương TQ. Ông trúng cử với lời hứa tạo ra nhiều việc làm, đường sắt cao tốc cùng các thành phố thông minh. Đó là một phiên bản mô hình kinh tế TQ đem vào Ấn vốn đang ưu tiên đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng đô thị để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo ra việc làm.

Về phong cách điều hành của ông Modi, khi còn là thủ hiến bang Gujarat, giúp ông nổi tiếng là một nhà cải cách kinh tế với tâm thế của một nhà độc tài: mọi việc được giao phải hoàn thành “rốp rẻng”, đã thu hút nhiều nhà đầu tư TQ đến Gujarat, sau khi vấp phải thói quan liêu giấy tờ ở các nơi khác tại Ấn.

Còn có một nhận định khác, rằng Ấn-Nhật là hai nền dân chủ lớn nhất châu Á, thì lẽ tự nhiên sẽ là đồng minh chống TQ theo chủ nghĩa Cộng sản.

Như thế là không nhìn đến yếu tố TQ và Ấn đều là hai nước đang phát triển lớn nhất thế giới. Yếu tố này khiến họ “ngược dòng” với các nước công nghiệp phát triển về nhiều lĩnh vực, từ thương mại quốc tế cho đến sự thay đổi khí hậu.

Ngay cả trong những nguyên tắc chính trị quan trọng, đôi lúc Ấn-Trung tự nhận ra họ cùng đứng chung một bên hàng rào.

Vì những lý do nội địa-phe đòi ly khai ở vùng Kashmir của Ấn, nỗi sợ nước ngoài kích động gây rối ở Tây Tạng và Tân Cương của TQ-khiến cả hai nước đều phản đối bất kỳ sự suy yếu của nguyên tắc toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ.

“Ông Modi là một lãnh đạo thông minh”, theo lời giáo sư Eswar Prasad của đại học Cornell. Ông nhận định:

Ông Modi nhận ra TQ muốn lập quan hệ kinh tế mạnh mẽ hơn với Ấn là cách cô lập một láng giềng quyền lực vốn có thể ngáng đường họ mở rộng tầm ảnh hưởng trên châu Á.

Trong khi đó, Nhật ước quan hệ gần cận hơn với Ấn để kiềm chế sức tăng trưởng của TQ.

Giáo sư Prasad nói việc đầu tư vào các khát vọng cạnh tranh này “sẽ đòi hỏi một sự cân bằng sâu lắng, ngăn chặn sự gia tăng căng thẳng khu vực vốn có thể buộc Ấn phải chọn một bên nào đó, nên Ấn có đủ những điều cần thiết để mời chào cả Nhật lẫn TQ”.

Cũng chắc chắn có đủ không gian cho sự phát triển quan hệ kinh tế. Nhật vẫn kém xa TQ trong quan hệ thương mại với Ấn, trong khi khoản đầu tư TQ vào Ấn rất nhỏ so với Nhật.

Tất cả sẽ tùy thuộc vào khả năng làm chính trị của ba vị lãnh đạo: ông Abe có ông ngoại từng là thủ tướng Nhật, cha ông Tập là một người hùng cách mạng, trong khi ông Modi chỉ là con trai của một nhà buôn trà, nên ông sẽ cần nhiều kỹ năng để ông lèo lái quan hệ chính trị phức tạp ở Đông Á.

Theo Một Thế Giới