Tìm lực đẩy cho xuất khẩu gạo
Lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam năm 2016 dự kiến khoảng 6,5 triệu tấn, chênh lệch không đáng kể so với năm 2015. Bên cạnh những cơ hội trước các FTA, thị trường AEC hay TPP, ngành lúa gạo Việt Nam năm nay được dự báo còn nhiều thách thức lớn về hiệu quả và khả năng cạnh tranh.
Theo nhận định mới đây của Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA), năm 2016, thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam sẽ bớt khó khăn hơn năm 2015. Thế nhưng giá bán và số lượng xuất khẩu như thế nào sẽ còn tùy thuộc ít nhiều vào diễn biến thời tiết.
Năm vừa qua, Việt Nam đã xuất khẩu chính ngạch 6,568 triệu tấn gạo, đạt 2,68 tỷ USD, tăng 4% về lượng nhưng giảm 4% về giá trị so với năm 2014, đứng sau Ấn Độ (hơn 10,2 triệu tấn) và Thái Lan (gần 9,6 triệu tấn).
Khả năng cạnh tranh thấp
Thực tế cho thấy, nếu không nhờ hai hợp đồng lớn xuất khẩu gạo đến từ Philippines, Indonesia với số lượng 1,5 triệu tấn hồi tháng 10/2015 thì xuất khẩu gạo khó mà lành mạnh hóa tài chính. Mặc dù có chính sách hỗ trợ mua gạo tạm trữ nhưng doanh nghiệp xuất khẩu vẫn gặp khó khăn về đầu ra, giá cả, áp lực về vốn, nợ vay…
Được biết, sau khi ký Hiệp định TPP, thị trường này sẽ có nhu cầu nhập 80.000 tấn gạo/năm, giúp tăng thêm cơ hội xuất khẩu gạo Việt. Tuy vậy, theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, cũng cần có năng lực, sự quyết đoán và chủ động của VFA khi hội nhập TPP.
Trước vấn đề hội nhập của xuất khẩu gạo, theo nhận định gần đây của Ts Nguyễn Đỗ Anh Tuấn (Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn), hiệu quả và khả năng cạnh tranh của ngành hàng này còn thấp. Bởi vì tăng trưởng sản xuất lúa gạo chủ yếu theo chiều rộng và có xu hướng giảm dần, chất lượng gạo chưa cao, chế biến sâu còn hạn chế.
Cũng theo Ts Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, nguyên nhân chính là do thể chế và chính sách liên quan đến ngành lúa gạo thay đổi chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu khách quan trong phát triển ngành lúa gạo trước hội nhập.
Ông Tuấn cho rằng trong xuất khẩu và tiêu thụ nội địa chưa tạo sân chơi bình đẳng cho các tác nhân. Nhất là VFA chưa thực sự đại diện cho tất cả các tác nhân sản xuất và kinh doanh trong phát triển ngành lúa gạo.
Theo các chuyên gia, VFA hiện nay hoạt động như một cơ quan quản lý ngành hàng, nhất là quản lý việc kinh doanh xuất khẩu gạo dựa trên các biện pháp hành chính là chủ yếu. Điều này làm cho thị trường xuất khẩu cứng nhắc, thiếu năng động.
Video đang HOT
Trong khi đó, VFA đã bỏ qua một số vai trò mà các hiệp hội ngành hàng như xây dựng chiến lược phát triển ngành hàng, quảng bá thương hiệu, ổn định nguồn cung trong nước, mở rộng hội viên theo liên kết dọc nhằm kết nối hợp tác và phát triển theo chuỗi giá trị ngành hàng hiệu quả hơn…
Theo Ts Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, đối với VFA, cần thay đổi cơ chế hoạt động và phương thức kinh doanh trở thành Hội đồng ngành hàng. VFA cũng nên giảm bớt sự phụ thuộc vào các hợp đồng chính phủ và các hình thức phân bổ chỉ tiêu xuất khẩu, chỉ tiêu thu mua tạm trữ theo phương thức hành chính.
Áp lực cạnh tranh đối với gạo Việt không chỉ là giá mà còn là chất lượng, thương hiệu sản phẩm.
Nâng vị thế xuất khẩu gạo
Theo Ts. Phạm Nguyên Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thương mại, thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đang ở phân khúc trung bình và thấp. Gạo xuất khẩu có chất lượng cao chiếm tỷ trọng thấp, chất lượng gạo chưa đồng đều và mức độ tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu còn yếu.
Thống kê cho thấy Việt Nam hiện có hơn 200 doanh nghiệp có quy mô trung bình và lớn tham gia vào hệ thống thương mại gạo. Thế nhưng việc sử dụng thương hiệu trên thị trường, đặc biệt là thị trường xuất khẩu còn rất hạn chế.
Ts Phạm Nguyên Minh nhận xét Việt Nam hội nhập vào nền kinh tế thế giới và tham gia thị trường toàn cầu chậm hơn so với nhiều nước. Vì vậy, chúng ta không thể đứng ngoài xu hướng này mà phải tham gia, lựa chọn cho mình một cách thức tham gia đúng. Nhất là phải nâng cấp vị thế xuất khẩu gạo trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Ông Minh cho rằng chỉ có tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu chúng ta mới có thêm cơ hội mở rộng thị trường, khai thác được lợi thế so sánh, tiếp thu có hiệu quả sự chuyển giao vốn, công nghệ và kiến thức kinh doanh hiện đại.
Theo giới chuyên gia, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu sẽ giải quyết được một trong những vấn đề mà nhiều nhà sản xuất quan tâm. Đó là chúng ta sẽ có được thông tin thị trường cần cái gì, cần vào thời điểm nào, cần bao nhiêu và giá cả ra sao, có thể thực hiện “sản xuất và bán cái thị trường cần chứ không phải bán cái chúng ta có”.
Kinh nghiệm ở Thái Lan cho thấy, trong bối cảnh thị trường gạo thế giới đang phải đối mặt với những áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt, để cạnh tranh thành công, Thái Lan đã chuyển đổi nhanh chóng sang hệ thống sản xuất và công nghệ tiên tiến để cải thiện chất lượng sản phẩm.
Chính vì vậy, nước này hiện là một trong những nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới. Năm 2016, nước này xuất khẩu gần 9,6 triệu tấn, chiếm trên 20% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo toàn cầu dù sản lượng chỉ chiếm khoảng 5% tổng sản lượng gạo thế giới.
Theo Thời Báo Kinh Doanh
Hội nhập - đã chơi là phải tự tin
Chỉ còn 2 tuần nữa Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) chính thức hình thành, nền kinh tế Việt Nam sẽ bước vào một sân chơi có nhiều thách thức. Chia sẻ quan điểm của mình, chuyên gia kinh tế, TS. Võ Trí Thành (ảnh), nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, đây là cơ hội để Việt Nam thể hiện những gì mình có vì con người Việt Nam đủ khát vọng, ý chí và nghị lực.
Ông có thể chia sẻ quan điểm của mình về cơ hội và thách thức của nền kinh tế Việt Nam trước AEC?
AEC là hình mẫu liên kết của các nước đang phát triển. Nếu TPP cơ bản là luật chơi thị trường đàng hoàng, minh bạch thì AEC lại hướng tới tự do hóa và nhấn mạnh tới hợp tác, kết nối. Nếu bỏ chữ kết nối thì không còn là ASEAN. ASEAN là sân chơi thú vị bởi nó là một phần trong chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là một cơ hội "trời cho" để Việt Nam có thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Nếu không tận dụng được cơ hội này, 5-7 năm nữa, Việt Nam không thể thoát được bẫy thu nhập trung bình.
Có nhiều ý kiến lo ngại về khả năng hội nhập của DN Việt. Theo ông có đúng không?
Các DN Việt Nam mặc dù còn nhiều thách thức, khó khăn nhưng đều ủng hộ hội nhập và cho rằng, hội nhập đem lại cơ hội lớn để làm ăn kinh doanh. Thế nhưng, nếu đi sâu một chút, cái mà chúng ta lo ngại là sự hiểu biết một cách thực chất của DN về các cam kết, tiến trình hội nhập để chuyển hóa những cam kết, quy định, cách chơi ấy vào các ý đồ, kế hoạch, chiến lược kinh doanh thì thực sự còn yếu.
Nếu đi tìm hiểu, các DN lớn của Việt Nam, các tập đoàn kể cả của tư nhân và nhà đầu tư nước ngoài đang khẩn trương lồng ghép các nội dung hội nhập vào chiến lược, ý đồ và kế hoạch kinh doanh. Chúng ta đều biết DN Việt Nam cũng giống như nhiều nước là có quy mô vừa nhỏ, nhưng cái vừa và nhỏ của DN Việt Nam là li ti và khả năng tiếp cận, chuyển hóa thành sự bài bản trong làm ăn là yếu và cái yếu này dẫn đến hai trường hợp của DN Việt Nam.
Một số ít DN cố gắng bươn chải, học hỏi để vươn lên. Tuy nhiên, bên cạnh đó là không ít DN chặc lưỡi, chờ vào cuộc chơi rồi vấp ngã và học cách đứng dậy.
Tôi từng hỏi một DN XK, sau khi ký Hiệp định Thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ (BTA), từ năm 2000 đến năm 2014, kim ngạch XNK của DN này tăng nhiều tỷ USD mỗi năm, nhưng 14 năm XK sang Hoa Kỳ, học phí mà DN phải trả như chi phí trong các vụ kiện tụng vào khoảng 60-70 triệu USD. Như vậy, nếu chúng ta muốn làm ăn bài bản, cần có sự đầu tư còn không thì anh phải trả phí trong quá trình hội nhập.
Vậy có đáng lo ngại không khi chưa nhiều DN thật sự có những chuẩn bị kỹ càng, thưa ông?
Với một đất nước mà nhiều nước lớn chưa công nhận là nền kinh tế thị trường, đời sống còn khó khăn, năng lực thể chế còn nhiều yếu kém, gắn với những cam kết hội nhập, quả thực đây là nghịch lý bởi nhiều nước có trình độ phát triển cao hơn mà còn e ngại với những hiệp định thế hệ mới. Ở đây có mấy câu hỏi. Một là: So với năng lực trình độ của Việt Nam, tham gia như vậy có nhanh quá không? Tôi nói là không. Việt Nam đã trải qua gần 30 năm đổi mới, đã học hỏi và rút được nhiều kinh nghiệm. Tất nhiên thách thức là lớn, tuy nhiên, chúng ta đã thấy được, để làm được cần chơi với những người giỏi, gắn với những hiệp định yêu cầu cao, qua đó học hỏi, gây áp lực thúc đẩy cải cách mà mình thấy cần thiết cho Việt Nam.
Hai là: DN Việt có trụ được không? Nền kinh tế có hưởng lợi được không? Thực tiễn khi ký BTA với Hoa Kỳ năm 2000 có lúc chúng ta e ngại bởi đó là một thị trường cao cấp, pháp lý phức tạp, làm sao chúng ta tiếp cận được. Thế nhưng sau 1-2 năm, Hoa Kỳ trở thành thị trường XK lớn nhất của Việt Nam. Thực tiễn đã chứng minh là ta làm được và đã chơi là phải tự tin.
Người Việt Nam chúng ta đủ nghị lực, khát vọng, ý chí và cũng đủ trí khôn nhưng đôi khi nếu không có sức ép, không nước đến chân thì không bộc lộ ra. Đây cũng là một lần, một cơ hội, một cách để những gì hay nhất, tốt nhất chúng ta hãy bộc lộ ra.
Với những điều ấy, tôi lạc quan với tiến trình hội nhập của Việt Nam nhưng không phải lạc quan tếu mà là sự lạc quan khi khát vọng trở thành cảm hứng, tư duy, suy nghĩ, tính toán và hành động của Việt Nam.
Xin cảm ơn ông!
Theo Báo Hải quan
Trung Quốc giảm phụ thuộc gạo Việt Nam: Nỗi lo thua Lào Trung Quốc cần nhập khẩu gạo của Việt Nam là đúng và trong ngắn hạn chưa thể thay thế đổi được điều này... Động thái giả Trước thông tin từ quan chức Trung Quốc cho biết, Lào đã trở thành cái tên mới trong danh sách nhập khẩu gạo của Trung Quốc bên cạnh Thái, Pakistan và Việt Nam, ông Võ Thành Đô...