Thiếu liên kết, HTX lênh đênh như tàu… mất neo
Sự liên kết giữa các thành viên với HTX, giữa HTX với các thành phần kinh tế tập thể khác còn hạn chế là một trong những nguyên nhân khiến nhiều HTX hiện nay hoạt động chưa hiệu quả. Do đó nếu cứ thành lập HTX theo kiểu “cho có”, sẽ chẳng khác nào quay trở lại thời kỳ HTX kiểu cũ trước đây.
Đây là quan điểm chung được đại diện nhiều tỉnh thành nhận định khi bắt tay vào triển khai Đề án Phát triển 15.000 HTX, liên hiệp HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả đến năm 2020.
Lênh đênh như… HTX
Trao đổi với phóng viên Báo NTNN, ông Phan Văn Tấn – Phó Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Bình Thuận cho hay, huyện đảo Phú Quý có 39 HTX thuộc lĩnh vực thủy sản làm dịch vụ hậu cần, thu mua hải sản. Các HTX này hoạt động trên tinh thần tương trợ lẫn nhau, đem lại lợi ích kinh tế rất lớn đồng thời cũng góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo.
“Tuy nhiên, mỗi HTX chẳng khác nào 1 con tàu lênh đênh trên biển, chưa có trụ sở hoạt động chính thức, ít có thời gian ở đất liền. Việc liên kết với các cơ quan chức năng, tổ chức hoạt động theo đúng luật HTX còn nhiều hạn chế” – ông Tấn nói.
Chăm sóc rau sạch trồng theo quy trình VietGAP tại HTX rau sạch Yên Dũng (Bắc Giang). Ảnh: Hồng Phấn
Còn đại diện Sở NNPTNT Hà Tĩnh thì cho biết, tại địa phương, tỷ lệ chuyển đổi HTX theo Luật HTX năm 2012 đạt khá cao (trên 97%) nhưng việc chuyển đổi chưa thực sự đi vào thực chất. Mối quan hệ giữa thành viên với HTX còn lỏng lẻo.
Nhiều HTX đã chuyển đổi nhưng hoạt động vẫn mang dáng dấp của HTX kiểu cũ như khó khăn trong việc huy động vốn góp từ thành viên; dịch vụ cung cấp mang tính chất đơn điệu, chỉ chú tâm bao tiêu đầu vào mà ít lo đầu ra.
Tại TP.HCM, sự liên kết giữa HTX với các thành phần kinh tế khác còn hạn chế dẫn đến nhiều HTX hoạt động thiếu hiệu quả, phải giải thể hoặc dự kiến giải thể. Số lượng tổ hợp tác thành lập khá cao nhưng việc quản lý tình hình tổ chức và hoạt động chưa có sự thống nhất với các sở ngành.
Video đang HOT
Ông Võ Thành Dũng – Phó Giám đốc HTX Trường Thịnh (TP.HCM) cho rằng, ngoài nỗ lực tự thân, để mối liên kết trong kinh tế hợp tác bền chặt cần có sự tháo gỡ khó khăn cụ thể hơn từ chính quyền địa phương, cấp bộ ngành đến Trung ương, đừng để mỗi HTX như 1 con tàu trôi lênh đênh trên biển.
Đồng tình, đại diện Sở NNPTNT tỉnh Đồng Tháp cho rằng phần lớn HTX chưa liên kết được với các doanh nghiệp do tính liên kết trong nông dân chưa cao. Việc ký kết và tổ chức thực hiện các hợp đồng giữa HTX và doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn nên đa số sản phẩm của thành viên phải tiêu thụ qua thương lái, giá cả bấp bênh, không ổn định và lợi nhuận không cao.
Tích cực liên kết, hỗ trợ
Theo Đề án thành lập 15.000 HTX đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, chỉ tiêu giao tỉnh Đồng Tháp đến năm 2020 có 219HTX nông nghiệp, trong đó có 195/219 HTX hoạt động có hiệu quả. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh chỉ có 136 HTX. Như vậy trong 3 năm 2018 – 2020, tỉnh này phải thành lập mới thêm 83 HTX (bình quân 28 HTX/năm). Số lượng này được cho là quá cao so với tình hình phát triển của địa phương.
Theo phân tích của lãnh đạo Sở NNPTNT Đồng Tháp, hiện nay, các địa phương trong tỉnh đang thực hiện chủ trương hợp nhất, sáp nhập các HTX hoạt động kém hiệu quả. Đồng thời giải thể các HTX ngưng hoặc không hoạt động, hoặc hoạt động không hiệu quả. Từ năm 2013 đến nay, tỉnh đã giải thể 90 HTX. Do đó, số lượng HTX trên địa bàn Đồng Tháp thời gian tới có thể sẽ giảm tiếp.
Để triển khai Đề án 15.000 HTX và khắc phục một số khó khăn hiện tại, trong năm 2018, tỉnh Đồng Tháp tổ chức nhiều cuộc tuyên truyền, tư vấn hỗ trợ thành lập mới HTX với tổng kinh phí trên 600 triệu đồng. Hỗ trợ các HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, gắn sản xuất với tiêu thụ từ nguồn vốn mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới với tổng kinh phí 1,5 tỷ đồng.
Theo ông Lê Minh Hoan – Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp, tỉnh khuyến khích thành lập các “Hội quán” nông dân nhằm tập hợp những nông dân cùng sản xuất chung một ngành nghề cùng tham gia chia sẻ cách làm ăn hiệu quả. Đến nay, trên địa bàn tỉnh đã thành lập được 51 hội quán. Đây là tiề.n đề để thành lập các HTX bền vững trong thời gian tới.
Còn theo Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân, việc thành lập các HTX kiểu mới là một quá trình tự nguyện của các hộ nông dân, song sự vận động, hỗ trợ của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên như Liên minh HTX Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam và chính quyền các cấp là rất quan trọng.
Qua thực tế hoạt động và phong trào thi đua sản xuất giỏi của Hội Nông dân hàng chục năm qua, đã có hàng triệu nông dân sản xuất giỏi được bình chọn. Họ nắm vững các tiến bộ kỹ thuật mới, có kinh nghiệm tổ chức sản xuất, tiêu thụ và có uy tín trong nông dân.
“Đây là một lực lượng quan trọng, hiệu quả; cần được tập huấn và hỗ trợ để trở thành lực lượng đi đầu thành lập các HTX nông nghiệp kiểu mới trong giai đoạn hiện nay” – ông Nguyễn Thiện Nhân gợi ý.
Theo Danviet
Thành lập mới 15.000 hợp tác xã: Mới hay chỉ là "ve sầu thoát xác"?
Để đổi mới sản xuất nông nghiệp, việc đẩy mạnh liên kết là một đòi hỏi tất yếu. Chính vì vậy, việc thành lập các hợp tác xã (HTX), liên hiệp HTX kiểu mới được coi là giải pháp trọng tâm gắn kết từng nông hộ nhỏ lẻ thành vùng sản xuất theo chuỗi, có sự tham gia của doanh nghiệp. Tuy nhiên, mục tiêu đến năm 2020 có 15.000 HTX, liên hiệp HTX hoạt động hiệu quả vẫn là chặng đường gian nan nếu những điểm nghẽn về cơ chế, chính sách và nguồn nhân lực không được giải quyết dứt điểm.
Chỉ 12% hoạt động hiệu quả
Theo báo cáo của Bộ NNPTNT, tính đến hết tháng 6.2018, cả nước có 39 liên hiệp HTX và 12.596 HTX đang hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, so với thời điểm cuối năm 2017 tăng 17 liên hiệp và 908 HTX. Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2018, số HTX nông nghiệp được thành lập mới là 1.143 đơn vị (tốc độ tăng gấp 2,5 lần so với cùng kỳ năm 2017). Hiện, cả nước có hơn 4,1 triệu thành viên HTX nông nghiệp.
Bộ NNPTNT đặt mục tiêu đến năm 2020 có 15.000 HTX hoạt động hiệu quả. Ảnh: T.L
Cùng với quá trình thành lập mới, việc thanh lọc các đơn vị hoạt động kém hiệu quả cũng được các địa phương thực hiện. Theo đó, từ ngày 1.7.2013 đến tháng 12.2017, đã có 2.366 HTX nông nghiệp đã giải thể, sáp nhập. Tuy nhiên, hiện vẫn còn 795 HTX ngừng hoạt động nhưng chưa được giải thể (chiếm 6,8%).
Qua phân loại 9.266 HTX nông nghiệp năm 2017 cho thấy, số HTX hoạt động tốt chỉ chiếm 12% (1.115 HTX); 34,3% hoạt động khá (3.148 HTX); 41,3% đạt mức trung bình (3.830 HTX) và có tới 12,4% HTX xếp loại yếu (tương đương với 1.143 đơn vị). Các HTX hoạt động kém hiệu quả thì thu nhập của HTX và thành viên thấp là điều dễ hiểu, hiện bình quân thu nhập của HTX mới đạt 980 triệu đồng/đơn vị/năm; thu nhập bình quân của thành viên là 1,8 triệu đồng/người/tháng.
Thừa nhận thực tế này, ông Ma Quang Trung - Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn (Bộ NNPTNT) cho biết, sau khi đăng ký lại, hiện vẫn còn tồn tại nhiều HTX đông thành viên, hoạt động chủ yếu ở lĩnh vực cung cấp dịch vụ đầu vào (hiện chiếm khoảng 60%), tập trung nhiều ở khu vực Đồng bằng sông Hồng (khoảng 3.000 HTX). Do đông thành viên, hoạt động của HTX khó quản lý, liên kết của các thành viên lỏng lẻo và không quan tâm đến sự phát triển của HTX dẫn đến vai trò của HTX với thành viên còn hạn chế.
Chính vì số thành viên tham gia HTX so với số hộ nông dân sản xuất riêng lẻ chiếm tỷ lệ không cao nên sản xuất nông nghiệp của Việt Nam vẫn chủ yếu dựa vào nông hộ nhỏ lẻ, vai trò của kinh tế tập thể vẫn rất mờ nhạt. Do số lượng HTX hoạt động kém hiệu quả còn tương đối lớn, thu nhập của HTX và thành viên thấp nên tỷ trọng của kinh tế tập thể đóng góp cho nền kinh tế chỉ được khoảng 1%.
Theo ông Ma Quang Trung, một trong những lý do dẫn đến những yếu kém của HTX tồn tại trong thời gian dài dù Luật HTX đã ban hành và thực hiện được gần 5 năm là do trình độ quản trị của cán bộ HTX còn hạn chế (khoảng 60% cán bộ HTX nông nghiệp chưa học hết PTTH) dẫn đến việc tổ chức quản lý và xây dựng phương án sản xuất kinh doanh còn nhiều khó khăn (chỉ 48,5% số HTX nông nghiệp xây dựng và thực hiện phương án sản xuất kinh doanh).
Đó là chưa kể, phần lớn HTX thiếu vốn, cơ sở hạ tầng nghèo nàn; việc quản lý tài chính ở nhiều đơn vị chưa được nghiêm túc. Có nhiều nơi địa phương chưa quan tâm đúng mức đến hoạt động của HTX, ngược lại có những địa phương lại can thiệp quá sâu, khiến HTX không đơn thuần là một đơn vị sản xuất kinh doanh mà bị hành chính hóa khi phải thực hiện cả những nhiệm vụ chính trị, xã hội khác.
Bức tranh không mấy sáng sủa này của HTX cho thấy, tham vọng thành lập mới 15.000 HTX hoạt động hiệu quả không phải là điều dễ dàng.
Bao giờ lấy lại vàng son?
HTX đã từng có một thời kỳ phát triển rực rỡ rồi lụi tàn bởi những yếu kém trong quản lý và phương thức hoạt động. Đến nỗi có một thời nhắc đến HTX nông nghiệp là người ta nghĩ đến sự trì trệ. Chính vì vậy, muốn lấy lại những gì đã mất, để người dân có cái nhìn khác về HTX, rõ ràng cần có một cách làm mới. Ở đó, quyền lợi của mỗi thành viên phải được coi trọng.
HTX nhãn lồng Nễ Châu, xã Hồng Nam, TP.Hưng Yên (Hưng Yên) là một ví dụ. Dù vụ nhãn năm nay được mùa lớn, gây áp lực không nhỏ lên thị trường tiêu thụ nhưng các thành viên của HTX này, vẫn ung dung vì đầu ra đã có HTX lo với giá ổn định. Bà Trần Thị Bắc - Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX cho biết, HTX nhãn lồng Nễ Châu đang quản lý 22,8ha nhãn, trong đó có 10ha được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, sản lượng dự kiến đạt 380 - 400 tấn. Dù sản lượng tăng đáng kể nhưng chúng tôi cũng không quá lo lắng vì đã có một số DN, siêu thị đến ký hợp đồng tiêu thụ với giá 30.000 - 40.000 đồng/kg-bà Bắc cho biết.
Hiện, nhãn của HTX cũng đã theo các chuyến bay của Vietnam Airline từ sân bay Nội Bài tỏa đi muôn hướng. Chưa dừng lại ở đó, HTX đang có tham vọng đầu tư dây chuyền, máy móc làm nhãn đóng hộp để nâng cao giá trị gia tăng cho trái nhãn. Rõ ràng, nếu chỉ có từng nông hộ nhỏ lẻ, bà con khó làm được việc này.
Trong cuộc trao đổi với báo chí bên lề hội nghị trực tuyến triển khai thực hiện hiện Quyết định số 461/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Đề án phát triển 15.000 HTX, liên hiệp HTX nông nghiệp hoạt động hiệu quả đến năm 2020 sáng ngày 18.8, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường cũng coi HTX nhãn lồng Nễ Châu là một hình mẫu cho mô hình HTX kiểu mới. Ở đó, các thành viên là một mắt xích trong chuỗi liên kết, HTX xây dựng các phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, kết nối với DN để tiêu thụ sản phẩm cho bà con.
Với hy vọng sẽ có thêm nhiều Nễ Châu trong tương lai, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng, 15.000 HTX phải trở thành hạt nhân để liên kết với DN, từ đó tạo thành hệ thống để đồng trục 8,6 triệu hộ nông dân cùng các HTX, các DN tạo thành chuỗi khép kín từ khu vực tổ chức sản xuất, vùng nguyên liệu, chế biến và xúc tiến thương mại, hoàn chỉnh chu trình sản xuất khép kín trên cơ sở đảm bảo mục tiêu chuỗi giá trị ngành hàng nông nghiệp.
Nếu HTX làm đúng nghĩa, tự nguyện, theo hướng thị trường, chắc chắn mô hình này sẽ trở thành thành tố quan trọng trong tái cơ cấu nông nghiệp- Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường khẳng định.
Theo Danviet
Vừa gặt lúa chạy lũ ngoài đê, người dân ĐBSCL vừa mong có "lũ đẹp" Theo ngành chức năng tỉnh An Giang và Đồng Tháp - 2 địa phương đầu nguồn lũ ở ĐBSCL, hiện mực nước đang tăng những vẫn ở dưới mức báo động 1. Các vùng lúa, hoa màu trong đê bao vẫn an toàn. Mực nước lũ chưa đạt mức báo động 1 Ông Lương Huy Khanh - Chi cục trưởng Chi cục Thủy...