Tết là hồn dân hồn nước
Bỏ Tết cổ truyền nhập một với Tết Dương lịch sẽ đưa lại một số lợi ích lớn về kinh tế, thuận cho việc hòa nhập với thế giới hiện đại. Nhưng Tết cổ truyền lại có tầm quan trọng không tính toán được đối với sự “tồn vong” của dân tộc.
Chúng ta đã viết, đã nói quá nhiều trong năm qua (và cả những năm trước) rằng văn hóa dân tộc đang xuống cấp trên cái “dốc không phanh”, rằng, con em đang phải nhận một nền giáo dục lạc hậu, lạc đường, và nguy hiểm hơn nữa, nền đạo đức từ trong gia đình đến ngoài xã hội đang có khủng hoảng, tội ác gia tăng, tội ác đang bị “trẻ hóa”, nạn tham nhũng hoành hành mà chưa gặp khắc tinh, lớp v.ị thàn.h niê.n đang bơ vơ giữa ngã ba đường có khuynh hướng quậy phá để tìm lối thoát và đó là miếng đất màu mỡ chuẩn bị sẵn cho tội phạm các loại!
Không có lửa sao có khói? Quả đó là những mối lo có thật, cho từng người, từng gia đình và cả trên bình diện xã hội. Ai mà không bức xúc, không lo lắng khi tội ác và hành vi tiêu cực không chỉ nhan nhản trên mặt báo mà còn phải đụng mặt nó trên đường phố đường làng, trong nhiều gia đình bất hạnh. Trong chiến tranh má.u đã đổ quá nhiều, trong những năm tháng hòa bình lại đến phiên của nước mắt. Có những lúc, có những người nghĩ tới mức chúng ta đang mất dần những giá trị văn hóa quý giá nhất mà cha ông xây nên, dành dụm được mà không biết đến bao giờ mới “trở lại ngày xưa”. Có phải thế thật không?
Tết là dịp gia đình sum họp, hội tụ
Nhưng mỗi năm mùa xuân lại vẫn đến. Đến sau cái rét, cái khô cằn của mùa đông, cái nóng thiê.u ngườ.i đi kèm với bão với lụt của mùa hạ. Như một cơn gió lành thổi bay bụi bặm, ô nhiễm cả vật chất lẫn tinh thần, mùa xuân mang tới hạt giống hy vọng. Và đào đỏ, mai vàng và những gì gọi là cái tết có điều chi kỳ diệu mà cuốn hút tất cả chúng ta, người Việt, khắp nơi mọi chốn, kể cả những người đang ở bên kia nửa vòng Trái đất đến thế? Sao một nhà văn nữ khá nổi tiếng đang sống với người chồng Pháp và những đứa con không nói tiếng Việt ở Paris với một cuộc sống có thể gọi là sung túc, đã phải cất công tìm củi, tìm lá dong, gạo nếp từ nhiều tháng nay chỉ để gói và luộc được mấy cái bánh chưng? Chị hớn hở khoe công trình của mình trên facebook tuy nhiều người nghĩ chắc gì chồng con chị đã ăn những chiếc bánh nặng tình đất nước ấy vào đêm giao thừa. Sức mạnh gì của mùa xuân của cái tết Việt đã biến đổi thái độ vô cảm vẫn bị lên án hàng ngày của nhiều người thành một sự quan tâm tuyệt đối về một mục tiêu chung, đó là cái tết, cùng “ăn Tết”!
Sau tết, nhiều người đang xới lên chuyện bỏ hay giữ Tết cổ truyền? Riêng tôi, tôi ủng hộ việc giữ lại Tết cổ truyền với tất cả nghi thức, mỹ tục của nó. Kể cả những sự kiêng kỵ nếu vô hại cũng nên giữ (và trong thực tế chúng vẫn được gìn giữ và tuân theo). Bỏ Tết cổ truyền nhập một với Tết Dương lịch sẽ đưa lại một số lợi ích lớn về kinh tế, thuận cho việc hòa nhập với thế giới hiện đại. Nhưng Tết cổ truyền lại có tầm quan trọng không tính toán được đối với sự “tồn vong” của dân tộc.
Như đã nói trên, chúng ta đang chứng kiến sự suy thoái đạo đức và rối loạn kỷ cương của xã hội ở mức độ nhất định. Nguồn gốc hầu như ai cũng thấy rõ nhưng không tiện nói ra. Có lẽ tình hình đáng báo động đến mức mọi người đều thấy cuộc sống đang bất trắc không còn yên lành như trước. Nếu không có sự đồng thuận cao của toàn xã hội và quyết tâm của chính quyền thì sự suy thoái nhiều khi tưởng đã đến mức “không phanh”. Phải chăng, có một thời kỳ dài chúng ta đã quá coi trọng giá trị vật chất mà sao nhãng những giá trị tinh thần, thậm chí co.i thườn.g hay phủ nhận chưa có chứng cứ đời sống tâm linh?
Video đang HOT
Hàng ngàn năm nay, kể cả các nước văn minh nhất, chưa ai khẳng định được đời sống tâm linh có tồn tại không, nếu có thì nó tồn tại như thế nào? Và cũng chưa ai bác bỏ được một cách thuyết phục bất kỳ tín ngưỡng nào. Đã có một thời ấu trĩ trong tư duy, nhiều nơi đã phá đền chùa, dỡ bỏ nhà thờ họ… Đạo thờ cúng ông bà là truyền thống của đa số người Việt (ngay đồng bào Công Giáo cũng đã được nhà thờ cho phép thờ cúng ông bà). Những việc làm báng bổ, thiếu suy nghĩ đó đã không được nhân dân ủng hộ. Hiện nay những thứ bị phá bỏ trước kia đã được “sửa sai”, được dựng lại nhiều khi còn to đẹp đến thái quá. Nhưng xây lại công trình thờ cúng dễ, khôi phục được các giá trị tinh thần mới gian nan.
Các tôn giáo chính ở nước ta như đạo Phật, đạo Công giáo, đạo Thờ cúng Tổ tiên, đạo Hiếu (một số vùng ở Nam Bộ)… đã tồn tại hàng trăm năm nay. Lịch sử có thể ghi nhận sự đóng góp của các giáo lý tuy khác nhau rất nhiều nhưng đều có chung một mục đích. Đó là suy tôn đạo đức, đề cao cái Thiện, diệt trừ cái Ác. Không ai phủ nhận được đạo Phật, đạo Công giáo đã đóng góp rất lớn cho tu dưỡng đạo đức xã hội trong quá khứ cũng như hiện nay. Ông Nguyễn Thiện Nhân – Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong dịp đi thăm đồng bào Công Giáo lễ Noel vừa qua cũng đã nói: “Ở đâu có đồng bào Công giáo ở đó có cuộc sống bình yên và phát triển. Bà con Công giáo góp phần to lớn vào sự phát triển chung của đất nước. (Đại Đoàn Kết 23/12/2016). Tôi tin vào những điều ông nói.
Những mỹ tục “ăn Tết” chứa đựng “của để dành” của đạo đức cổ truyền. Cũng như ngày Chúa Giáng sinh đang thành ngày lễ chung của nhiều người trên thế giới dù họ có là Công giáo hay không, ngày Tết đã từ lâu là lễ chung của cả dân tộc. Không chỉ người lương mà Người Công giáo, Phật tử hay không là Phật tử cũng coi trọng ngày ông Táo lên Trời báo cáo “chuyện nhà” của gia chủ cho thiên đình. Cũng cúng tất niên, cũng mua hoa bày biện ban thờ đón giao thừa với niềm tin lạc quan bước sang năm mới.
Và neo giữ những gì tốt đẹp nhất…
Không chỉ nhà chùa mà nhà thờ cũng kết hoa chăng đèn đón năm mới Âm lịch. Vấn đề không phải theo lịch nào mà theo dòng tình cảm chung của cả dân tộc với hàng ngàn năm lịch sử. Tết là dịp hòa giải sâu sắc những khác biệt của quá khứ hoặc mới phát sinh trong cuộc sống năm cũ. Mỗi năm một lần thù hận, xích mích, định kiến được gột rửa để bước sang một năm mới đúng như tên gọi, cái gì cũng mới.
Tết cũng là dịp mọi người, nhất là trẻ con được nhắc lại những cung cách đối xử, thái độ sống cũng như đạo làm người. Trong mấy ngày Tết, nhất là ngày mùng Một, bà mẹ dạy con không được nói tục, chử.i bậy, ăn nói nhẹ nhàng, chào hỏi phân minh, tử tế. Trước Tết phải lo trả hết nợ nần trong năm cũ. “Cuối năm mua vôi, đầu năm mua muối” là lời dặn tu sửa nhà cửa, mồ mả cha ông, đình chùa, bàn thờ tổ tiên trước khi năm cũ trôi qua .
Người Việt chăm chút cái ban thờ và đó là một nét văn hóa rất đẹp. Trong nhà cũng như trong lòng người luôn phải có một nơi thiêng liêng. Khi không còn gì gọi là thiêng liêng nữa là đã bước vào cõi suy vong. Tết nhắc người ta lau dọn ban thờ, biểu tượng của cái phao tinh thần, của tình yêu và niềm tin cuộc sống. Ban thờ với mâm ngũ quả, người dương thế chắt lọc một năm lao động cực nhọc dâng lên tổ tiên, ông bà. Và là hoa là chuối là dưa đỏ dưa vàng, xoài thơm, đu đủ ngọt…những trái quý bày tỏ lòng biết ơn của con cháu.
Có lẽ chỉ có những ngày Tết người ta mới nhớ lại tất cả và nghiêm chỉnh thực hiện ít nhất một lần bài học khuôn phép và đạo đức cha ông chắt lót nâng niu truyền lại. Và rõ ràng là, ai cũng nhận thấy và thừa nhận, trong mấy ngày Tết, con người và xã hội tử tế hẳn lên so với trước đó chỉ có mấy ngày (không biết do tác dụng kiêng khem được bao nhiêu phần trăm?). Dù chỉ có một lần trong ngày Tết thì cũng còn hơn không có lần nào trong năm, nó cho người ta niềm tin rằng cái tốt cái đẹp đang còn, đang hướng dẫn con người bước đi giữa cuộc đời trần trụi đầy bạo lực, mánh khóe, thủ đoạn và giả dối. Vẫn có câu nói: Ước gì lúc nào cũng được như ngày đầu năm!
Tết thực sự là một cái mốc đán.h dấu bản sắc văn hóa của dân tộc, là cái neo níu lại quá khứ tốt đẹp không để nó tuột đi trong thói đời ô trọc, xấu xa. Tết là cái phanh không cho đạo đức con người tuột dốc đến đáy vô phương cứu chữa. Tết đã là hồn dân hồn nước. Nó sẽ trường tồn, mãi mãi. Trong nguy cơ suy thoái đạo đức, người Việt không nên và cũng không thể bỏ Tết!
Theo Danviet
Tết đâu có lỗi!
Đến hẹn lại lên, bỏ hay lưu giữ Tết cổ truyền lại là đề tài tranh cãi. Có hai luồng dư luận, đều có những luận biện về việc giữ hay nên bỏ ngày Tết. Không biết từ khi nào, Tết trở thành sự "chia rẽ" của người Việt.
Có lẽ không cần phải nhắc lại ý nghĩa của Tết cổ truyền. Tôi chắc rằng, với mỗi người Việt đang sống đều có trong mình một dòng xúc cảm chan chứa với Tết, một dòng ký ức miên man về Tết. Tất nhiên, có một số ít người gốc đô thị, mang nhịp sống hiện đại, không mấy hào hứng với Tết. Vì nó chỉ là dịp nghỉ dài ngày dùng để đi du lịch. Số này rất hiếm.Tuy nhiên, xã hội nào cũng có và chấp nhận sự đa dạng, kể cả trong suy nghĩ.
Người ủng hộ lưu giữ Tết, chắc chắn đông hơn.Tết, không đơn thuần là không khí, là tiệc tùng, là dịp xài tiề.n không suy nghĩ.Tết là đoàn viên, là cốt nhục tình thâm, họ hàng được quây quần, thiêng liêng lắm. Tết đơm vào mỗi con người một xúc cảm vô tận, một nguồn năng lượng hứng khởi cho chu kỳ mới. Ngày nay, với sự đổ dồn dân số về đô thị để lại những làng quê "rỗng", nhu cầu có Tết lại càng thiết yếu.
Tết là dịp để gia đình đoàn viên.
Nói đến đây, lại càng hiểu rằng sự quá tải của dịch vụ giao thông không phải lỗi của Tết. Làn sóng di cư là cội rễ của vấn đề. Hạ tầng xã hội, kinh tế chênh lệch, gia tăng dân số cơ học đô thị... mới là cội rễ vấn đề cần giải quyết. Không có Tết, thực trạng ấy vẫn diễn ra hàng ngày.
Có ý kiến của một nhà văn trẻ cho rằng, phải bỏ Tết để hội nhập.Vì Tết gây lãng phí.Tết làm cho người Việt nghèo đi vì kỳ nghỉ dài và sự uể oải sau đó.Tôi hoàn toàn không đồng thuận.Thậm chí dù đây có là quan điểm của một nhà kinh tế học thì cũng không có tính thuyết phục.
Số lượng ngày nghỉ lễ, tính cả Tết cổ truyền một năm của người Việt là 15 ngày. Con số này xếp thứ 5 thế giới. Nếu nói nghỉ lễ quá nhiều làm suy kiệt kinh tế thì Nhật Bản và Thụy Điển đã nghèo như chúng ta vì có số lượng ngày nghỉ tương tự như Việt Nam.Trung Quốc; Hong Kong thậm chí nghỉ tới 17 ngày.
Vẫn nhà văn trẻ, với quan niệm cho rằng Tết là dịp hàng hoá nằm trong kho phải đội thêm chi phí lưu kho, mỗi một ngày nghỉ là một ngày thất thoát tiề.n của, GDP sụt giảm.Tôi lại thấy Tết là dịp hàng hóa lưu thông đột biến. Dù có rất nhiều hiện tượng găm giá làm giá, đán.h trực tiếp vào túi tiề.n của người dân. Đó cũng đơn thuần là vấn đề quản lý. Đóng góp của Tết vào kinh tế quốc gia là không hề nhỏ.
Tết cũng là dịp người ta đổ tội cho nhau về sự lãng phí.Đó là sự thật. Nhưng cũng có một sự thật khác là chính con người đã làm Tết bị biến dạng, mất đi nhiều ý nghĩa nguyên bản. Mỗi con người sống trên mảnh đất hình chữ S, nhất là thế hệ cũ còn vẹn nguyên một dòng chảy ký ức về những cái Tết dung dị, mộc mạc. Có người lính về thăm thành phố với nhánh lan rừng, có hương rừng già trên vai bộ đội, có hương đồng nội thanh niên xung phong, có mặt trận bình yên anh lính về thăm phố, cô gái vừa tan ca... hạnh phúc đâu chỉ có cơm ngon và áo đẹp.
Cũng không cần phải nhắc lại thời bao cấp đói khổ. Con người vẫn cố có Tết, dù chỉ với cành hoa mộc mạc, chiếc bánh chưng xanh nhỏ xíu. Với mâm bánh đơn sơ nhiều nhà góp gạo thổi chung... Ngày nay, khi của nẻo dư dật, người Việt bộc lộ sự lãng phí bằng những cuộc ăn nhậu vô tội vạ. Cũng có tâm lý chung là coi Tết là dịp ăn chơi. Nhiều, rất nhiều nhà văn hóa đã và đang tiếc nuối cho văn hóa Tết cũ xưa đã dần mai một. Có những cái Tết méo mó như ngày hôm nay, nó chắc chắn đến từ sự thiếu hiểu biết và thói "vung tay quá trán" của người Việt.
Tương tự, quan niệm "tháng Giêng là tháng ăn chơi" xuất phát từ văn minh lúa nước trước đây ngày nay đã bị lạm dụng vô tội vạ. Từ lễ hội cấp địa phương đến quốc gia trăm hoa đua nở. Đến văn hóa cúng kiếng, thỉnh lộc cầu may từ Bắc chí Nam. Lịch sử nghìn năm chỉ có Tết và những lễ hội tâm linh lớn. Những lễ hội ăn theo, phô bày sự lười biếng và tham lam của một bộ phận không nhỏ người Việt ngày nay. Công việc đình trệ, công sở bỏ bê. Tất cả đều đang bị "quy tội" cho Tết mà không ai nghĩ rằng đó chính là sản phẩm của con người hiện đại. Đó là thực tế giúp chúng ta nhìn nhận rằng chính con người đã làm "biến dạng" Tết.
Bỏ hay giữ Tết cổ truyền? Đó không phải là câu hỏi lớn. Câu hỏi lớn là làm sao trả Tết về với nguyên bản thiêng liêng? Đó mới là tâm thế thực sự của một con người có trăn trở với đất nước, với thời cuộc. Chứ không phải nhân danh sự hội nhập mơ hồ để yêu cầu tước đoạt một dòng chảy cảm xúc thiêng liêng đã ngấm vào dân tộc mấy nghìn năm.