Sự cố chùa Trăm Gian: Trách nhiệm mù mờ
Chùa đã xin xã cho sửa chữa từ đâu tháng 6, Sở kiêm tra phát hiên di tích có nguy cơ sụp đô và báo cáo UBND TP xin kinh phí. Chờ lâu nóng ruôt chùa phải tự làm, UBND xã phát loa kêu dân tới phụ.
Chiều 30/8, Sở VH-TT&DL Hà Nội đã tổ chức cuộc họp báo Về việc vi phạm tu bổ, tôn tạo nhà tổ và gác khánh di tích chùa Trăm Gian, xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội.
Mở đầu cuộc họp báo, trả lời việc Sở VH-TT&DL hành động chậm trễ trong việc chùa Trăm Gian bị xâm hại, ông Phạm Quang Long khẳng định: “Việc xảy ra từ thứ Sáu tuần trước đến thứ Năm tuần này không có gì là quá chậm”, còn ông Nguyễn Đức Hòa – Phó Giám đốc Sở (phụ trách công tác di sản) cho biết ông biết được việc chùa bị phá dỡ là qua báo chí.
Chùa đã xin phép từ 1/6
Khi được hỏi về trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc để nhà chùa tự do phá dỡ di tích, ông Vũ Văn Doãn, Chủ tịch UBND xã Tiên Phương, thừa nhận sự thiếu sâu sát của chính quyền địa phương. Ông Doãn cho biết vào ngày 1/6, UBND xã được nhà chùa báo cáo về sự xuống cấp của các công trình và đề nghị hạ giải (theo ông Lê Thành Vinh – Viện trưởng Viện Bảo tồn di tích: Hạ giải được hiểu là tháo dỡ toàn bộ cấu kiện cũ xuống, đó là một công đoạn, hạ giải là bước trước của xây dựng mới) một số hạng mục. Tiếp đến nhà chùa lại đề nghị với ủy ban báo cáo lên các cơ quan chức năng cho phép hạ giải, UBND xã cũng đã có tờ trình gửi lên huyện về việc này. Ông Doãn trần tình: “Chờ lâu quá, khi nhà chùa thông báo về việc hạ giải, chúng tôi đã cho thông báo trên hệ thống loa phát thanh của xã để người dân tham gia công đức giúp nhà chùa”.
Video đang HOT
Chùa Trăm Gian đang được xây dựng mới lại
Bổ sung thêm ý kiến của ông Doãn, ông Vũ Văn Đông, Phó Chủ tịch UBND huyện Chương Mỹ, cho rằng UBND xã chỉ đồng ý cho nhà chùa hạ giải, chứ không đồng ý cho xây dựng. “Sư thầy Thích Đàm Khoa, trụ trì chùa Trăm Gian đã 20 năm, là người rất có uy tín nhưng nhận thức hiểu biết, trách nhiệm sư thầy yếu kém, trách nhiệm quản lý của địa phương không kịp thời… nên dẫn đến sai phạm kể trên” – ông Đông nói.
Thiêu kinh phí đi thực tê
Theo báo cáo của Sở VH-TT&DL, từ ngày 25/9/2011 Sở đã kiểm tra hiện trạng di tích và nhận thấy nhiều hạng mục kiến trúc bị xuống cấp nghiêm trọng, có nguy cơ sụp đổ và có đề xuất với UBND TP Hà Nội về việc hạ giải ngay các hạng mục, tuy nhiên do TP chưa bố trí được kinh phí nên Sở chưa có điều kiện để triển khai.
Đáng chú ý, khi đề cập đến trách nhiệm của Phòng Quản lý di sản thuộc Sở VH-TT&DL, Trưởng phòng Quản lý di sản Phạm Thị Lan Anh cho biết chỉ cách 10 ngày trước khi nhà chùa tiến hàn.h h.ạ giải, Phòng đã có chuyến công tác xuống chùa Trăm Gian, tuy nhiên đây chỉ là chuyến công tác theo kiểu “tiện đường ghé qua”. Theo bà Lan Anh, do Phòng không có kinh phí để thực hiện các chuyến công tác xuống các công trình, nên không thể kiểm tra thường xuyên được.
Chờ thanh tra kêt luân
Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Thế Thảo có chỉ đạo việc “đình chỉ chức vụ trưởng ban quản lý di tích chùa Trăm Gian”. Tuy nhiên, theo ông chủ tịch xã Tiên Phương thì chức vụ này do ông Tống Bá Lương – Phó Chủ tịch UBND phụ trách văn xã kiêm nhiệm.
Khi được hỏi về trách nhiệm của Sở VH-TT&DL Hà Nội khi để xảy ra sự việc mà lãnh đạo Sở đán.h giá là “rất nghiêm trọng” này, ông Nguyễn Quang Long cho biết Sở đã có đề nghị lên TP về việc xin kinh phí thực hiện dự án, tuy nhiên do không được bố trí nên đành phải chờ, mặt khác ông Long khẳng định đây là một bài học đắt giá cho Sở nhưng để kết luận được trách nhiệm của từng cấp, từng người như thế nào thì còn phải chờ kết luận thanh tra. Còn ông Vũ Văn Đông cũng khẳng định: “Chúng tôi sẽ kiểm điểm nghiêm túc và cũng phải chờ kết luận thanh tra”.
Chùa cổ Trăm Gian được xây dựng từ đời vua Lý Cao Tông (1185) và được xếp hạng di tích quốc gia từ những năm 60 của thế kỷ trước. Một số hạng mục công trình: nhà tổ, gác khánh, bia đá… trong quá trình thi công, nhiều trụ gỗ cổ, bệ đá lâu năm đã được thay mới hoàn toàn, các bức tranh tượng cô cũng bị sơn lại bằng các loại sơn công nghiệp.
Xâm phạm di tích vô cùng nghiêm trọng
Sự việc ở chùa Trăm Gian là hành vi xâm phạm di tích vô cùng nghiêm trọng. Từ góc độ chuyên môn, qua khảo sát công trình tôi thấy vẫn còn nguyên những cấu kiện chính, mặc dù một số đã mất đi khó làm lại… Chúng tôi khẳng định có cơ sở để đưa công trình lại gần nhất với nguyên bản. Nhưng muốn làm được việc này phải có thời gian nghiên cứu. Ông LÊ THÀNH VINH, Viện trưởng Viện Bảo tồn di tích Chỉ bị xâm hại chứ không bị phá vỡ
Chùa Trăm Gian chỉ bị xâm hại chứ không bị phá dỡ toàn bộ như các báo đã nêu. Ông PHẠM QUANG LONG, Giám đốc Sở VH-TT&DL Hà Nội Theo VNE
Chùa Trăm Gian bị phá: Sự việc đáng kinh ngạc
Đây là việc làm thật hiếm có và rất đáng kinh ngạc, cần phải phê phán mạnh mẽ", GS.TS Nguyễn Minh Thuyết nói như vậy trước thông tin chùa Trăm Gian bị hủy hoại không thương tiếc (Báu vật không người trông coi).
Trao đổi với người viết qua điện thoại, bằng giọng rất đỗi bức xúc, GS Nguyễn Minh Thuyết - nguyên phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội - cho biết trong mắt ông, di tích chùa Trăm Gian ở Chương Mỹ (Hà Nội) là một công trình cổ có kiến trúc nghệ thuật truyền thống tuyệt đẹp, tụ chứa nhiều giá trị cả về lịch sử, văn hóa, khoa học và kiến trúc.
Cần phải xử lý thật nghiêm
Hiểu giá trị của ngôi chùa thuộc hạng quý hiếm này ở VN, GS Thuyết nhấn giọng: "Nhưng nếu đúng như dư luận báo chí phản ánh thì bản thân tôi hết sức bàng hoàng, sửng sốt, xen lẫn chua xót vì chúng ta đã mất đi một di sản có giá trị cực kỳ quý hiếm. Bởi đây là tài sản không chỉ của huyện Chương Mỹ, của Hà Nội mà còn của cả quốc gia và thế giới".
Đông người "góp sức" phá dỡ, làm mới di tích nhưng chính quyền xã, huyện đều trả lời "không biết"
Cũng theo ông, trước đây ở một số địa phương đã xảy ra một vài vụ việc tu bổ, tôn tạo di tích dẫn đến công trình bị biến dạng, sai lệch và mất mát nhiều giá trị vốn có. Nhưng việc tự ý, tùy tiện tháo dỡ nhiều hạng mục công trình cổ ở chùa Trăm Gian - di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật quốc gia - rồi dựng mới mà chưa có sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền là trường hợp hiếm có của VN. "Đây là việc làm dại dột, hết sức đáng kinh ngạc, cần phải lên án mạnh mẽ trước công luận", GS Thuyết đề nghị.
Khi được hỏi trách nhiệm thuộc về ai hay lại rơi vào tình trạng "hòa cả làng", là một người rất có kinh nghiệm trong việc giám sát thực hiện Luật di sản văn hóa, GS Nguyễn Minh Thuyết bày tỏ: Theo quy định của pháp luật hiện hành về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, trách nhiệm trước hết thuộc về người đưa ra chủ trương cũng như người tháo dỡ công trình cổ. Tiếp đó, trách nhiệm thuộc về chính quyền địa phương sở tại mà cụ thể ở đây là UBND xã, UBND huyện. Người dân xây dựng một ngôi nhà không phép, chính quyền địa phương phát hiện và xử lý ngay.
Còn ở đây, làm sao một công trình di tích nằm gần trụ sở UBND xã bị tháo dỡ, thi công mấy tháng liền mà lại nói chính quyền xã, huyện không biết. "Nếu đúng như dư luận báo chí phản ánh rằng việc làm này chính quyền xã, huyện không biết thì không thể chấp nhận được"!. Ông giải thích gần như ở phường, xã nào cũng có ban quản lý di tích do một phó chủ tịch làm trưởng ban. Ban quản lý này có trách nhiệm bảo vệ, ngăn chặn tình trạng xâm phạm di tích. Việc chùa Trăm Gian bị hủy hoại có một phần trách nhiệm rất lớn của ban quản lý này vì đã không hoàn thành nhiệm vụ được Luật di sản văn hóa quy định.
"Cần phải thanh tra, kiểm tra và đán.h giá mức độ vi phạm. Nếu trong chừng mực nào đó thì có thể xử lý hành chính, còn nếu vi phạm nghiêm trọng, gây hủy hoại di sản thì cần phải xử lý hình sự. Và cần phải xử lý hình sự để có biện pháp răn đe đối với nhiều tổ chức, cá nhân khác", GS Thuyết nói.
"Kể ra còn nhiều lắm"
Cũng liên quan đến câu chuyện chùa Trăm Gian, PGS.TS Trần Lâm Biền, nhà nghiên cứu mỹ thuật truyền thống, chỉ biết thở dài thườn thượt và ngao ngán. Trò chuyện với chúng tôi, ông nói rằng "đau thì đau thật đấy. Nhưng trường hợp này chưa phải là duy nhất đâu. Còn nhiều lắm. Có một ngôi đình cổ nằm cách xa bờ hồ Hoàn Kiếm vài cây số cũng vừa bị người ta làm lại, xây mới hết rồi".
Ông kể cách đây mấy năm chính quyền địa phương và người dân tu bổ, tôn tạo đình Yên Phụ (quận Tây Hồ, Hà Nội) - một ngôi đình cổ có giá trị về mặt kiến trúc nghệ thuật. Khi xuống kiểm tra thì thấy rất nhiều cấu kiện kiến trúc có giá trị bị người ta loại bỏ một cách không thương tiếc. Nói mãi cũng không thấy họ đưa vào tái sử dụng. Cục Di sản văn hóa đã nhiều lần có văn bản yêu cầu cần phải đưa những cấu kiện kiến trúc có giá trị vào lắp dựng nhưng cũng không được người ta thực hiện. Kết quả là gì thì ai cũng biết. "Nhiều lắm, kể ra không hết đâu. Vì thế đối với vụ việc chùa Trăm Gian, nếu không rốt ráo truy xét trách nhiệm thì có lẽ cũng rơi vào tình trạng ấy thôi", PGS Trần Lâm Biền nói.
Việc di tích chùa Trăm Gian bị hủy hoại cũng khiến chúng tôi nhớ đến một bài viết của GS.TSKH Lưu Trần Tiêu, chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, đăng trên tạp chí Di Sản của Cục Di sản văn hóa cách đây mấy tháng. GS Tiêu dẫn ra một loạt vụ việc mà báo chí đã phản ánh như: Lắp cổng chùa vào cổng đền, Thành nhà Mạc thành "lò gạch", Thành Sơn Tây lại "thất thủ"... và cảnh báo "nếu không có biện pháp chấn chỉnh thì sẽ còn tiếp diễn". Cũng trong bài viết này, GS Lưu Trần Tiêu cho biết một thực trạng đáng buồn quanh các di tích có sai phạm mà báo chí đã nêu, rằng sau khi thanh tra, sau khi có văn bản yêu cầu các ban quản lý dự án tìm biện pháp khắc phục, "xem ra các vụ việc vẫn rơi vào im lặng". Vậy thì vụ việc chùa Trăm Gian cũng lại rơi vào im lặng nữa chăng?!
Bậc đá cao vút dẫn vào chùa được đẽo gọt thủ công rất đẹp (ảnh trái), giờ bị đậ.p toàn bộ để thay thế bằng đá xẻ thời mới, ném di vật chỏng chơ ngay sân chùa (ảnh phải) Không khoán trắng công tác bảo vệ di tích cho các cá nhân
Theo quy định của Luật di sản văn hóa và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật di sản văn hóa, các cấp chính quyền phải có trách nhiệm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Trong chỉ thị số 73/CT-BVHTT&DL về việc tăng cường các biện pháp quản lý di tích và các hoạt động bảo quản, tu bổ và phục hồi di tích, Bộ VH-TT&DL đã nêu rõ: Tiếp tục kiện toàn và nâng cao trách nhiệm bộ máy, trông nom trực tiếp tại di tích, không khoán trắng công tác bảo vệ di tích cho các cá nhân. Căn cứ những quy định này có thể thấy rằng chính quyền sở tại của huyện Chương Mỹ và các phòng, ban chức năng đã không làm tròn công tác quản lý nhà nước về di sản văn hóa trên địa bàn, cụ thể là để di tích quốc gia chùa Trăm Gian bị hủy hoại.
Tìm hiểu thêm về động thái của Cục Di sản (Bộ VH-TT&DL) trước vụ việc chùa Trăm Gian bị hủy hoại, ngày 25/8, PV đã liên lạc với ông Nguyễn Thế Hùng - cục trưởng Cục Di sản và ông Nguyễn Quốc Hùng - phó cục trưởng Cục di sản, nhưng hai ông đều dập máy khi phóng viên đặt vấn đề. Theo VNE
'Tu bổ chùa Trăm Gian gây thiệt hại không trầm trọng' Báo cáo với thành phố, Giám đốc Sở Văn hóa Hà Nội Phạm Quang Long cho rằng, thiệt hại của việc tu bổ chùa Trăm Gian tuy không trầm trọng nhưng gây hậu quả xấu trong xã hội. Chiều 29/8, báo cáo Thành ủy, UBND thành phố về vụ việc, Giám đốc Sở Văn hóa Hà Nội Phạm Quang Long khẳng định, việc...