Phạm Duy: Âm nhạc, nhục tình và sự chế.t
Trăm năm nhỏ bé và bộn bề, như lời ông đã viết, đang khép lại trong căn nhà nhỏ bình yên giữa Sài Gòn, nơi ông an hưởng tuổ.i già.
Khi đã đi gần hết trăm năm của đời người lắm thăng trầm, dâu bể, nhạc sĩ Phạm Duy – người ghi dấu ấn không thể phai mờ trong gia tài âm nhạc VN chọn ở lại TP.HCM. Ông sống những ngày cuối đời trong một căn nhà nhỏ nép trong lòng một con hẻm yên tĩnh giữa phố Lê Đại Hành hiện đại và náo nhiệt. Thế nên, ít nhất là với người viết, cuộc phỏng vấn ông là một trải nghiệm làm nghề đặc biệt khi mà mọi câu chuyện cần phải được nhìn theo suốt chiều dài thời gian và chiều rộng không gian.
Tôi là người sung sướng nhất đời
Nhạc sĩ Phạm Duy trong đêm sinh nhật mừng thọ 92 tuổ.i vào năm 2011
Thưa ông, lời đầu tiên xin cho cháu được hỏi ông có khỏe không ạ?
Lúc này thì yếu rồi. Bởi vì tôi 93 tuổ.i. Tôi không đi bộ được nữa, phải ngồi xe lăn.
Một ngày bình thường của ông trôi qua như thế nào?
Buổi sáng tôi dậy ăn sáng xong rồi ngủ, ăn cơm trưa xong rồi tôi lại ngủ, nhưng đêm thì tôi thức suốt đêm. Tôi không có việc gì cả, nên tôi là người sung sướng nhất đời.
Sung sướng hiểu theo nghĩa nào, thưa ông?
Hiểu theo nghĩa là an nhàn thôi, tôi không phải suy nghĩ gì. Trước kia một ngày 24 tiếng thì tôi suy nghĩ tới 25 giờ đồng hồ rồi. Giờ tất cả nhẹ tênh rồi. Thế là tôi sung sướng chứ còn gì.
Ông đã sống ở nhiều nơi từ Hà Nội tới Sài Gòn, từ Việt Nam tới Hoa Kỳ. Nơi nào khiến ông cảm thấy như đang ở nhà?
Phải công nhận là năm tôi bỏ nước ra đi, tôi không phải là người có lý tưởng sống để mà đi. Thành thử tôi rất đau đáu. Tôi là người Việt Nam thì tôi phải sống chế.t với nước Việt Nam chứ. Khi qua hải ngoại được vài năm, tôi đã viết bài “Rồi đây anh sẽ đưa em về nhà”. Nhưng lúc đó tôi không thể về nhà được ngay, đợi đến ba mươi mấy năm thì mới về được. Cả một đời người rồi còn gì.
Với đàn bà, tôi yêu đến tột độ
Nhạc sĩ Phạm Duy đang diễn tả tâm trạng chương số 3 Đà Lạt trăng mờ (do Tuấn Ngọc trình bày) trong trường ca Hàn Mặc Tử.
Nhìn lại sự nghiệp của ông đồ sộ và trải dài từ ca khúc tới trường ca, từ tình ca, bé ca tới thiền ca, tâm ca, đạo ca…, phần âm nhạc nào làm ông hài lòng nhất?
Phải nói một vấn đề là tôi không có chọn lựa. Tôi làm cái nào xong là tôi quên ngay. Nếu tôi cứ ngồi ôm chặt “Con đường cái quan” thì chắc cuộc đời tôi chỉ có một bài đó thôi. Tôi vừa làm tâm ca xong thì lại nghĩ tiếp tới làm tục ca. Hai cái nó chống nhau như vậy. Tôi sống theo cảm tính của tôi, là một con người nghệ sĩ đa năng, tế nhị. Bất cứ cái gì xảy ra với tôi, phút trước tôi vui thì phút sau tôi buồn ngay.
Cháu cảm nhận có rất nhiều thái cực trong âm nhạc của ông, khi hạnh phúc lúc đau khổ, khi mê đắm lúc chán chường… Vì sao vậy thưa ông?
Có lẽ do tôi là người cực đoan trong nghệ thuật.
Vậy còn nhục cảm thể xác, chúng có vai trò gì trong những bản tình ca của ông?
Nhạc tình của tôi có vẻ có nhiều nhục tình hơn. Chẳng hạn như bài “Cỏ hồng”. Mà ngay bài “Mẹ Việt Nam” cũng nhắc nhiều đến nhục cảm. Rõ ràng mỗi người (nhạc sĩ) có một phong cách. Ví dụ anh Trịnh Công Sơn viết lời ca rất ảo, tôi lại rất thật. Cũng như mỗi người yêu một người đàn bà theo nhiều cách khác nhau, riêng tôi thì yêu đến tột độ.
Video đang HOT
Rất nhiều người đàn bà đã đi qua cuộc đời ông, vậy ai là người đã để lại ấn tượng nhiều nhất trong ông?
Có lẽ không ai ngoài vợ. Tất cả những người đi qua chỉ là những người đi qua. Riêng nhà tôi, tôi vẫn tưởng như bà ấy đang ở gần tôi.
Ở tuổ.i 93, ông còn mong muốn gì trong cuộc đời?
Nói thì có vẻ hơi tiểu thuyết. Nhưng tôi mong cuộc đời tôi kết thúc cho lẹ đi. Già về phương diện tinh thần thì sung sướng thật đấy. Nhưng về vật chất thì, ngủ thì tôi không ngủ được nữa. Có khi trắng đêm. Một ngày tôi chỉ ngủ được ba tiếng. Vật chất, sinh lão bệnh tử. Sinh tử thì dễ quá nhưng bệnh thì ngặt quá. Đó là tôi là người khỏe rồi đấy. Đến giờ còn ngồi để tiếp chuyện được anh. Tôi thấy tôi chưa chế.t nhưng hình như tôi đã tàn phế.
Ông suy nghĩ gì về cái chế.t và suy nghĩ này có ảnh hưởng gì đến ông?
Tôi đã nói về cái chế.t từ khi 40 tuổ.i. Tôi coi mục đích tối hậu của con người là cái chế.t. Tôi không có gì là hãi hùng và buồn phiền cả. Nếu được theo đúng thuyết nhà Phật, người ta ăn ở đức độ thì sẽ được tái sinh. Và nếu có sự tái sinh thì tôi sẽ không thích tái sinh nữa đâu. Bởi vì tôi đã mệt quá rồi. Các nhạc sĩ ở đây sướng lắm, không ai mệt như tôi cả, không ai đi nhiều, hát nhiều và sáng tác nhiều như tôi cả. Khổ tâm lắm.
Tôi hơi quá đà trong việc yêu nghệ thuật
Nhạc sĩ Phạm Duy trong vòng vây người hâm mộ
Thưa ông, vậy bây giờ ông còn sáng tác?
Có chứ. Tôi vừa làm xong 10 bài hát phổ thơ của Bích Khê. Hay lắm, có dịp anh nghe thử.
Năng lượng nào giúp cuộc đời sáng tác của ông dài như vậy?
Hình như là tôi hơi quá đà trong việc yêu nghệ thuật. Cứ coi như tôi sống trên cái kiềng ba chân, vợ tôi là một, người tình tôi là hai và nghệ thuật là ba. Tôi không bỏ được vợ, không bỏ được người tình và cũng không bỏ được nghệ thuật.
Những “người từ trăm năm” như ông mà lại nắm bắt rất nhanh v ề công nghệ qu ả thật xưa nay hiếm. Điều gì khiến ông làm được điều này? Cháu nghe nói ông chỉ sáng tác nhạc trên máy tính?
Có cái may là khi còn trẻ, tôi vào trường học kỹ nghệ. Năm 1982, tôi đã bắt đầu học kỹ nghệ computer và sáng tác nhạc trên computer kể từ đó. Anh cứ tưởng tượng đi, lúc đó tiếng Việt còn chưa có dấu nữa cơ mà. Dĩ nhiên là tôi cũng học lỏm thôi, chứ không phải tử tế. Công nghệ giúp cho công việc của mọi người được tiến hành nhanh chóng hơn. Nhiều người cứ bảo nhạc sáng tác trên computer hơi giả tạo, âm thanh nó không thật. Nhưng cái nào là thật? Tiếng violon cũng có phải do con người tạo ra mà được đâu. Hơn nữa, ở bên Mỹ, nếu không dùng computer thì không thể soạn nhạc được vì tiề.n đâu mà thuê nhạc công?
Những tác phẩm của ông đang được diễn đạt lại trong thời đại mới và bởi các giọng ca thuộc thế hệ 8x và 9x. Ông có hài lòng khi nghe họ hát?
Về giọng ca thì có người hay hơn và có người kém đi so với thế hệ đàn chị Thái Thanh. Nhưng về phương diện hòa âm thì hay lắm. Trước kia không có hòa âm, bạ ai đán.h bừa đi thôi. Những bản thu âm ngày xưa giờ rát tai lắm, không hợp và tôi không nghe được nữa.
Dịp này, bản “Tình ca” của ông được dựng lại và trình diễn vào đúng ngày Quốc khánh tại Hà Nội trong chương trình hòa nhạc Điều còn mãi do báo VietNamNet tổ chức. Ông có thể cho biết hoàn cảnh ra đời và ý nghĩa của ca khúc này không ạ?
Khoảng năm 1953, khi tôi vừa từ chiến khu vào miền Nam, chiến tranh Triều Tiên đang lên cao tột bậc, tôi nhìn rõ đất nước sắp chia đôi rồi. Thành ra tôi phải làm một bài tình tự dân tộc để kêu gọi mọi người đoàn tụ, hòa hợp và hòa giải. Thế nên tôi viết bài “Tình ca”. Tôi làm ca khúc này rất nhanh, khoảng 15 phút đồng hồ cho ca khúc 3 đoạn. Lời cứ thế mà tuôn ra.
Minh Chánh thực hiện
Theo Vietnamnet
Đức Tuấn: Tôi đâu là thợ massage mà phải đi "vuốt ve"
"Tôi đủ thông minh và thừa biết cách để sống khôn ngoan nhưng tôi là ca sĩ chứ không phải thợ massage, không đến và làm người ta thích thú bởi những lời vuốt ve" - Đức Tuấn chia sẻ.
Gặp Đức Tuấn ở Hà Nội cùng lúc anh tham gia liveshow Phạm Duy - Người phiêu lãng và cũng là lúc anh trải qua hàng loạt scandal vì những phát biểu của mình. Một phần của scandal đó liên quan đến nhiếp ảnh gia Phạm Hoài Nam. Anh nói, đó là một sự cố, cả anh và Phạm Hoài Nam đều hiểu bản chất của sự việc và thực sự sẻ chia với nhau.
Riêng với thông tin Đức Tuấn co.i thườn.g khán giả, anh chia sẻ: "Sao lại nói tôi quay lưng với khán giả trong khi những ca khúc, những tác phẩm và dự án của tôi được làm thận trọng từng ly từng tý vì khán giả".
Anh cũng nói thêm: "Với những scandal như người ta nhìn thấy, tôi rất bình tĩnh. Đối với tôi, đó là chuyện bình thường. Những khán giả của tôi không bị lung lay vì những điều đó. Những phóng viên yêu nghề, có nghề cũng không bị lung lay hay tổn thương. Người ta hiểu tôi quá. Tôi cũng không bao giờ nổi đoá.
Tôi thấy mấy chuyện ấy như những gập ghềnh trên đường đi. Rồi cũng có ngày bình lặng. Khán giả của tôi tức giùm tôi lắm. Nhưng tôi nói, khỏi! đừng có tức. Cây cao thì gió lớn. Mình muốn lớn lên được thì cần phải chịu những chuyện như vậy".
Ca sĩ Đức Tuấn
- Tôi thấy anh là người làm nghề tử tế. Nhưng sự tử tế đôi khi khiến người ta có cảm giác anh cực đoan hơn?
- Tôi là người nhìn rất thoáng mọi việc chứ không hề khắt khe, chẳng qua là có những việc mình không cần im lặng. Có những sự thật ai cũng biết mà không chịu nói và tôi nghĩ cần phải nói ra chứ không phải tôi khắt khe gì đâu. Khi nói ra, tôi biết chắc chắn sẽ bị phản ứng nhưng mọi người cũng thấy nó sai hay đúng ở phạm vi nào đó.
Tôi đủ thông minh và thừa biết cách để sống khôn ngoan nhưng tôi là ca sĩ chứ không phải thợ massage, không đến và làm người ta thích thú bởi những lời vuốt ve. Tôi đến với công chúng bằng những bài hát, âm nhạc và công việc của mình. Tôi không có lý do gì để vuốt ve. Nếu tôi là thợ massage, tôi sẽ làm hết mình để vuốt ve người khác.
Người ta thích giọng hát và những ca khúc tôi trình bày, tôi cảm ơn lắm. Còn đã không thích thì thôi, tôi cũng không ép ai phải thích mình. Nhưng có người không thích, không nghe mà đi chà đạp người khác. Một số khán giả cho mình cái quyền hạn là không làm việc mà ngồi một chỗ để phán xét. Rồi khi người ta phán xét lại mình thì lại không chấp nhận. Tôi không nói tới những khán giả đàng hoàng. Tôi tôn trọng những người dù thích hay không thích nhạc của tôi nhưng cần hành xử có văn hoá với nhau. Tôi nói cho nhiều người chứ không chỉ riêng tôi.
- Nghệ sĩ mong có nhiều khán giả nhưng cách anh nói có vẻ khiến cho nhiều người tự ái?
- Tôi không hiểu. Tôi đang nói về một số người cho mình cái quyền đại diện cho một lớp người mà tung ra những lời không mấy văn hoá. Còn những ai cảm thấy được những người đó đại diện, tôi không có ý kiến. Hoàn toàn không. Tôi nói thiệt, những người có tự trọng và thưởng thức âm nhạc đàng hoàng, người ta cũng chả cảm thấy bị tổn thương vì những điều tôi nói.
- Vậy, theo anh, cách hành xử có văn hoá nên như thế nào?
- Bản thân tôi, nhạc gì cũng nghe, nhạc gì cũng thích và nhạc sĩ nào cũng tôn trọng. Mỗi người có dòng nhạc và tầng lớp khán giả của họ. Nhạc thị trường có khán giả của nhạc thị trường. Vọng cổ teen tôi cũng thuộc và tôi thấy bài đó hay và cũng thích. Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều ca khúc thị trường tôi thích. Hồi trước, tôi thuộc nằm lòng Thà rằng như thế của Ưng Hoàng Phúc. Cái gì thích thì thích thôi, cái gì không thích thì đã không thích rồi. Tôi không có quyền nói về âm nhạc của người khác.
- Anh nói không "vuốt ve" người khác nhưng thoả hiệp với các thể loại âm nhạc, thậm chí được coi là thảm hoạ trong khi thiên chức của âm nhạc là để người ta có mỹ cảm đẹp hơn?
- Nghệ thuật đẹp hơn hay xấu hơn khó nói lắm. Nhiệm vụ, thiên sứ của người làm nghệ thuật là hết mình, hết lòng để làm được cái mình theo đuổi chứ không phải đi đả kích hay chà đạp người khác.
Nếu anh nghĩ cái của anh đẹp hơn thì hãy làm nó tốt, nó đẹp hơn chứ không phải đi tiê.u diệ.t, đi đả kích cái khác để cái của mình đẹp hơn. Nếu anh có khả năng thì không phải đi đả kích người khác để họ thấy cái của mình.
Tôi không phản ứng với khán giả. Khán giả không thích tôi nhiều, tôi biết. Đó cũng là cách lựa chọn. Nghệ thuật là hai chiều, khán giả không chọn bạn, có thể là lỗi của bạn, nhưng một phần nghệ sĩ cũng không lựa chọn khán giả. Người làm nghệ thuật cũng có quyền là lựa chọn khán giả hay không.
Những người làm nhạc thị trường hoàn toàn bỏ lửng, quay lưng với khán giả không thưởng thức được nhạc của họ. Những người thưởng thức nhạc opera là số ít, họ không thưởng thức nhạc thị trường do họ ngu ngốc hay sao? Chẳng qua là mình lựa chọn. Và đã lựa chọn thì phải làm tốt, không chịu tác động của nhóm khán giả mà mình không lựa chọn mà thay đổi.
- Lựa chọn cũng là khẳng định đẳng cấp?
- Tôi không khẳng định đẳng cấp. Đẳng cấp là do công chúng khẳng định. Mọi người gọi tôi là đẳng cấp tôi cũng chấp nhận, gọi thị trường cũng chấp nhận. Tôi tự hào về khán giả của mình, họ có trình độ văn hoá cao. Tôi chưa bao giờ nói những người không thưởng thức âm nhạc của tôi có văn hoá thấp. Có rất nhiều người trình độ văn hoá cao không thích nhạc của tôi. Nhưng tất cả những người thưởng thức âm nhạc của tôi là những người có văn hoá cao. Tôi có quyền tự hào về điều này.
- Đẳng cấp do người khác đem đến nên không có chuyện anh vỗ ngực xưng Divo?
- Cái đó là do trang fan page của tôi tạo ra và mọi người phải hiểu từ fan page là cái gì. Đó là chỗ dành cho những người yêu mến tôi. Hãy thử làm một cuộc khảo sát xem những người trong fan page đó có thừa nhận tôi là Divo hay không. Nếu có thì mọi người không có quyền can thiệp, đán.h giá hay phán xét.
Đức Tuấn: Tôi đâu là thợ massage mà phải đi "vuốt ve"
- Với bản thân anh, mỹ từ Divo có là sức nặng?
- Tôi nói thiệt, đó là một danh xưng rất bình thường để gọi một người hát. Tôi thấy nó là một từ bình thường, giống như một từ chuyên môn, chẳng qua mọi người cứ quan trọng hoá mọi việc. Tôi làm mọi việc đơn giản, mọi người thì quy chụp, phán xét.
Từ Divo chỉ cho thấy mình đang đứng ở đâu trong lòng khán giả của mình, chứ không thể hiện chỗ đứng của mình. Tôi không biết mình đang đứng cao hay thấp. Tôi chỉ đứng ở vị trí không nhầm lẫn với người khác. Chỗ đó có thể thấp hơn người khác nhưng tôi thấy thoả mãn.
- Khán giả của anh ngày càng phong phú hơn, bằng việc anh hát nhiều dòng tác giả hơn, đại chúng hơn như Biển bây giờ mùa đông - Dương Thụ chẳng hạn?
- Tôi không chọn tác giả hay dòng nhạc để hát một cách cứng nhắc. Nếu là tác phẩm âm nhạc trữ tình mà hợp thì tôi hát thôi. Tôi ra album Quốc Bảo từ năm 2006 có nhiều ca khúc được yêu mến như Tình ca phố, Yêu trong ánh sáng... rồi ra album với những tình ca của Trần Lê Quỳnh.
Việc hát toàn bộ các tác phẩm của một tác giả trong album là sở thích của tôi và cũng là cách để tôi khác với mọi người. Có đến 80% album của tôi được sản xuất theo dạng tác giả, tác phẩm từ Trần Lê Quỳnh, Phạm Đình Chương, Văn Cao, Dương Thụ, Phạm Duy, Quốc Bảo. Nó giúp tôi hiểu hơn về nhạc sĩ và có mức độ tập trung cao. Đồng thời giúp tôi khám phá sự đa dạng trong mình nhiều hơn. Làm điều này khiến tôi không mất công tìm một team để làm việc để có cảm xúc trọn vẹn.
- Tốc độ ra album của anh cũng đáng để phục đấy chứ?
- Nếu không bán được đĩa thì tôi cũng không làm nhiều vậy đâu.
- Anh có kế hoạch nào trong thời gian tới không?
- Tháng 10 tôi ra mắt một album nhạc Phạm Duy. Tôi muốn thực hiện 2 đêm nhạc Phạm Duy nhưng chưa thực hiện được. Bên cạnh đó sẽ làm một album tri ân khán giả. Cuối năm nay, tôi cũng sẽ làm một liveshow tại Hà Nội, giải trí, tươi tắn hơn nhưng vẫn rất Đức Tuấn. Nó thể hiện những gì tôi đã có trong 10 năm qua và những gì tôi muốn làm sau này.
Phần cổ điển sẽ rất cổ điển, phần rộn ràng sẽ rất rộn ràng. Lần này sẽ là những khách mời trong nước như Thu Minh, Hồng Nhung, Mỹ Linh. Đã tới lúc tôi phải ra Hà Nội vì khán giả của tôi ở ngoài này cũng nhiều.
- Sau 10 năm đi hát, anh cảm giác mình có những gì?
- Tôi có khán giả. Những gì tôi cố gắng mà có người chia sẻ là mừng rồi. Nếu không có sự chia sẻ ấy, chắc sẽ buồn lắm.
- Xin cảm ơn anh!
Theo Vietnamnet
Tuấn Ngọc: 'Lấy vợ là để giữ, không phải để thay đổi' Nam ca sĩ nổi tiếng hải ngoại có cuộc hôn nhân bình an và hạnh phúc với Thái Thảo - con gái nhạc sĩ Phạm Duy. Nhiều phụ nữ hâm mộ nhưng Tuấn Ngọc chung quan niệm với tài tử Mỹ Paul Newman: "Tại sao lại phải làm trò hề bên chiếc hamburger khi bạn đã có xúc xích ở nhà?". Tuấn Ngọc...