Núi thiêng bật khóc
Khi nhìn Núi Bà đầy thương tích, người dân địa phương nghẹn ngào nói rằng mình bưng chén cơm không dám và vô miệng vì bụi đá bay trắng xóa đặc sệt trong không trung, nhiều hecta ruộng chân núi nham nhở đá dăm và bột xám đến nỗi cây lúa không dám mọc, hay lỡ mọc thì không dám trổ bông, xám ngoét cả mùa màng.
Những bức ảnh dưới đây chúng tôi ghi dọc Núi Bà, tại các công trường khai thác đá ngày ngày rầm rộ làm dậy khói một vùng sơn địa, khiến người dân bột đá chan cơm, nứt nhà, chế.t ruộng.
Báo chí thời gian qua vào cuộc quyết liệt nhưng đâu lại vào đấy.
Núi Bà thuộc sơn mạch của Trường Sơn tráng lệ, trên trục Bắc – Nam tự dưng động lòng nhớ biển, bứt ra một nhánh phăng phăng chạy về Đông, để lại một dải hùng sơn trên đất Bình Định và trở thành vùng sinh trưởng của muôn loài sơn cầm dã thú.
Ở đây có trăn da báo, rắn trắng mồng đỏ, cọp tàu cau, chồn hương… nhưng hiện giờ nhiều loài đã biệt bóng.
Núi Bà nhìn từ xa. Ảnh: Huyền Trang
Đây là dãy núi nổi tiếng sớm được khảo tả trong “Đại Nam Nhất Thống chí” triều Nguyễn, “Nước non Bình Định” của Quách Tấn, với 66 đỉnh cao thấp khác nhau, án ngữ vùng Đông Nam huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.
Diện tích tự nhiên của Phù Cát là 672,470 km2 thì riêng Núi Bà chiếm khoảng 40km2, cho nên, dù là một huyện đồng bằng, nhưng Phù Cát có Núi Bà làm “đặc sản”.
Đầu thế kỷ này, người dân nơi đây vẫn còn giữ trong tâm thức những huyền thuyết thú vị về các sơn thần quyền năng. Cứ mỗi độ 13 tháng Giêng, dân Phù Cát hội tụ về An Đức làm lễ Mở mắt rừng rồi sơn dân mới được vào núi chăn dê, hái quả, kiếm củi.
Ở khu vực dưới Hang chàng Lía, năm 2006 hãy còn một thạch trận gồm hàng trăm tảng đá mồ côi, theo các sơn dân Trần Thị Chung, Thái Văn Ca, thì ngày xưa chàng Lía gánh đá từ Núi Một xuống bày trận để ngăn quan quân nhà Nguyễn đột nhập. Chẳng may bị đứt quang gánh, một hòn văng ra án ngữ gần xóm Gò Quy, Lía chạy tới vác hòn đá lên, dậm mạnh xuống đất lấy thế, đến nay vẫn còn một tảng đất lớn hình dấu chân người.
Lại có người kể đêm đêm từ đá núi có một đàn rết vàng kéo ra đi ăn, ăn xong lại biến vào đá núi. Núi Bà còn là một khu danh thắng với những ngôi chùa cổ vào hàng danh tự như chùa Ông Núi (tức chùa Linh Phong), chùa Ông Đá (Thiên Bửu Thạch tự)…
Có một truyền thuyết mới về Núi Bà thế kỷ XX, rằng đó là miền anh hùng cứ địa. Núi vươn mình che chở những người đi ngược chiều với dân săn ngà voi.
Họ là những chàng trai từ miền Bắc vào, theo dãy Trường Sơn đến trú giữa núi sâu vùng Cát Sơn, phía Tây huyện Phù Cát, rồi âm thầm chuyển động về phía mặt trời mọc, về với các xã mạn Đông như Cát Trinh, Cát Tường, Cát Nhơn, Cát Hưng, Cát Tiến…
Chuyển động về phía mặt trời mọc nhưng họ phải đi đêm để qua mắt quân thù.
Theo chân giao liên những đêm tối trời, họ trải ni lông băng qua quốc lộ, đi đến đâu cuốn ni lông đến đấy.
Video đang HOT
“Đi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng” đã trở thành yếu quyết sinh tồn của quân giải phóng.
Tôi vẫn còn tìm thấy những khuôn bếp bằng đất nặn đã bạc màu trắng phớ trong các ngách đá trên Hang Chàng Lía tại Hòn Một, xã Cát Trinh và trong nhiều hang cách mạng khác trong lòng Núi Bà.
Đó là dấu vết còn lại của những cánh quân giải phóng từ phía Tây băng đường về đây trú ẩn rồi dần dần chiếm lĩnh những vị trí trọng địa khác, bền bỉ nối với dân, tổ chức đán.h địch thất điên bát đảo.
Từ trong lòng những ngọn núi xanh từ Tây sang Đông Phù Cát, họ đã trỗi dậy như sấm chớp, cùng quân dân địa phương làm nên kỳ tích lịch sử vào tháng 3.1975.
Từng là mái nhà của những cánh quân giải phóng và dân quân du kích địa phương, Núi Bà trở thành khu căn cứ địa cách mạng vĩ đại của Bình Định với 22 di tích lưu giữ hồn vía cuộc kháng chiến chống Mỹ và cũng mặc nhiên, theo quy luật tàn khốc của chiến tranh, lưu giữ xươn.g cố.t bao anh hùng liệt sĩ đã hy sinh.
22 di tích mà tôi đề cập là các hang động mà bộ đội và dân kháng chiến lập căn cứ địa, đã được xếp hạng cấp quốc gia.
Hiện nay, hang Chàng Lía ở Hòn Một và một hang Cách mạng gần Hố Giông xã Cát Trinh đã bị các đá tặc xẻ núi làm lấp miệng hang.
Chị Vân – Phó Chủ tịch HĐND huyện Phù Cát nói rằng cha chị và nhiều liệt sĩ khác đã hy sinh ở đó.
Hang Cách mạng và Hang Chàng Lía đã quen thuộc trong tâm thức người dân bao đời, giờ đây trước nguy cơ mất dấu. Thế nhưng thẩm định về khả năng ảnh hưởng của việc khai thác đá với các di tích kháng chiến Núi Bà, theo ngành văn hóa Bình Định, cho đến nay các hang này chưa được xếp hạng nên không thể nói là di tích bị xâm hại?!
Quá là đúng và cái đúng ấy cực kỳ vô cảm, vì một ngành gác cửa văn hóa lại không hiểu điều đơn giản rằng đối với một nơi đã là địa linh minh sử, đã thành di tích trong lòng người, thì việc xếp hạng chỉ là vấn đề thủ tục mà thôi.
Đối với những người đã từng có thời trực tiếp gắn bó với nơi này hoặc có người thân đã từng sống, chiến đấu và hy sinh tại đây thì việc đang mất dần những di tích ấy quả là một điều khó chấp nhận. Người thừa hưởng hòa bình từ má.u xương tiề.n nhân mà vô tâm thì hòn đá làm sao mở miệng? Bia miệng người đời liệu có tha thứ cho những kẻ tiếp tay phá dỡ hay chà đạp lịch sử?
Và bây giờ người ta xẻ thịt núi B
Người dân địa phương nghẹn ngào nói rằng mình bưng chén cơm không dám và vô miệng vì bụi đá bay trắng xóa đặc sệt trong không trung.
Rằng đường dân góp phần với nhà nước cùng làm bị xe chở đá cày vỡ nát.
Rằng việc nổ mìn phá đá làm tường nhà bị nứt.
Rằng nhiều hecta ruộng chân núi nham nhở đá dăm và bột xám đến nỗi cây lúa không dám mọc, hay lỡ mọc thì không dám trổ bông, xám ngoét cả mùa màng.
Doanh nghiệp hơi tử tế (không có nhiều doanh nghiệp hơi tử tế) thì đền cho dân khoảng 4.200 VNĐ /m2.
Tôi thực mục sở thị tập hồ sơ do xã Cát Nhơn cung cấp, trong đó có nhà được đền bù mùa vụ lên bạc triệu, tính tỷ lệ đất bị xâm hại không sản xuất được theo cấp số nhân.
Nhưng để được đền bù, người dân đã phải kêu ngày kêu đêm trong các cuộc họp dân, mà dễ đến nửa năm mới họp một lần, rồi làm đơn kiến nghị, rồi chặn xe chở đá.
Khi doanh nghiệp chịu đền bù, xã mời dân ra thỏa thuận. Ừ thì được một ly một lai còn hơn mất trắng.
Thế là anh cây chế.t ký, anh ruộng hư ký, anh nứt tường nhà ký.
Thảm nhất là trường hợp qua rất nhiều giấy tờ, chữ ký mà người bị thiệt hại cầm được đúng 84.000 đồng! Tức là một mùa gieo trồng đổi bằng 3 tô bún giò hoặc 8 lá bánh xèo!!!
Các công trường khai thác đá ở cát xã Cát Hưng, Cát Nhơn, Cát Tường, Cát Trinh vẫn đang tiếp tục xẻ Núi Bà. Đã có những dãy núi mất chân. Đã có những dãy núi bị vạt tận xương sống.
Bao giờ thì vạt đến tim? Và các chú, các cô, các anh chị vĩnh viễn nằm lại trong các hang đá, thịt xương đã tan hòa trong núi, có đau không, Núi Bà ơi?
Theo Danviet
Khoảng trống trong quản lý lăng mộ vợ vua triều Nguyễn
Nhiều lăng phi tần vua Nguyễn ở đất Huế ngay cả con cháu cũng không nắm được vị trí, lai lịch, dẫn đến thất lạc và xuống cấp.
Sau việc lăng mộ tài nhân Lê thị thụy Thục Thuận, vợ vua Tự Đức, bị san ủi, rất nhiều người Huế (Thừa Thiên Huế) đặt vấn đề còn bao nhiêu mộ vợ vua đang nằm ẩn khuất đâu đó có thể rơi vào tình cảnh tương tự, bởi rất nhiều lý do.
Số lăng mộ vợ vua triều Nguyễn quá lớn
Triều Nguyễn tồn tại 143 năm với 13 đời vua, bắt đầu từ vua Gia Long cho đến Bảo Đại. Hầu hết vua rất nhiều vợ, như vua Tự Đức theo ghi chép trong gia phả có đến 103 vợ, vua Minh Mạng không rõ bao nhiêu vợ nhưng tới 142 người con (78 hoàng tử, 64 công chúa). Theo quy định của nội cung triều Nguyễn, vợ vua được chia thành 9 bậc, từ hàng nhất giai cho đến cửu giai, được gọi lần lượt là học phi, cung tần, tiệp dư, quý nhân, mỹ nhân và tài nhân.
Gia phả dòng Nguyễn Phước Tộc nêu rõ, các vua triều Nguyễn có hàng nghìn bà vợ, tương đương có hàng nghìn lăng mộ tồn tại trên đất Huế. Nhưng chiến tranh kéo dài, nhiều mộ bị bom đạn tàn phá, hoặc không còn nguyên vẹn, hoặc mất dấu tích. Việc xác định số lượng, vị trí mộ vợ vua Nguyễn gặp rất nhiều khó khăn.
Lăng học phi Nguyễn Thị Hương, vợ vua Tự Đức, không còn nguyên vẹn. Ảnh: Võ Thạnh.
Ngoài lăng tẩm các bà hoàng hậu, phi tần trong khuôn viên lăng vua triều Nguyễn được UNESCO công nhận di tích, nhiều lăng tẩm phi tần cấp bậc thấp nằm rải rác trên địa bàn Thừa Thiên Huế hiện rất hoang tàn, ngay cả con cháu trong dòng tộc cũng không xác định được vị trí, lai lịch.
Mặc dù nằm gần lăng vua Tự Đức, nếu không sự việc lăng tài nhân Lê Thị thụy Thục Thuận bị san ủi làm bãi đỗ xe du lịch thì ít ai biết khu vực này còn có lăng học phi Nguyễn Thị Hương, một trong những bà vợ của vua Tự Đức. Nhìn bên ngoài, lăng học phi rất hoang phế, bức tường gạch không còn nguyên vẹn. Bao quanh lăng mộ học phi dày đặc mồ mả của người dân.
Lăng bà thục tần Nguyễn Thị Bửu, vợ vua Minh Mạng, nằm gần chùa Từ Hiếu thuộc phường Thủy Xuân (TP Huế) cũng ít được người đời biết đến. Bao quanh lăng mộ là hàng nghìn mồ mả của người dân. Lối vào khu này um tùm cây cỏ, không có biển chỉ dẫn. Lăng Thoại Thánh mẹ vua Gia Long nằm trong quần thể lăng Thiên Thọ (lăng vua Gia Long) cũng hoang phế, xuống cấp nặng.
Lăng mộ bà Nguyễn Thị Bửu không có bảng chỉ dẫn đường vào. Ảnh: Võ Thạnh.
Lực bất tòng tâm trong việc quản lý, tu bổ
Ông Vĩnh Dũng, Ban nghiên cứu Hội đồng trị sự Nguyễn Phước Tộc thừa nhận, số lượng lăng mộ vợ vua Nguyễn, chưa kể đến mộ công chúa, hoàng tử quá lớn, sức lực của Hội đồng trị sự có hạn nên không thể quản lý hết. Trước mắt, Hội đồng chỉ quản lý trục chính là lăng chúa Nguyễn và vua Nguyễn. Hiện Nguyễn Phước Tộc có 15 hệ, 150 phòng, lăng mộ của các hoàng tử, công chúa và phi tần vua Nguyễn xưa thuộc hệ nào, phòng nào thì con cháu hệ, phòng đó quản lý.
Theo ông Dũng, đến nay nhiều lăng mộ phi tần vua Nguyễn có ghi trong gia phả, nhưng vẫn chưa xác định được vị trí. Nhiều lăng mộ chúa Nguyễn, phi tần của vua hoang tàn, nhưng kinh phí Hội đồng trị Nguyễn Phước Tộc có hạn, việc tu bổ chờ Nhà nước là chủ yếu. "Hàng năm, con cháu trong dòng tộc các hệ, các phòng chỉ lo hương khói, cắt cỏ, chặt cây để những ngôi lăng này không bị hoang hóa", ông Dũng trần tình.
Lăng Vạn Vạn nơi an nghỉ của bà Hựu Thiên Thuần Hoàng hậu vợ vua Đồng Khánh. Ảnh: Võ Thạnh.
Ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế cho biết, theo phân cấp quản lý, Trung tâm được giao quản lý lăng tẩm các chúa Nguyễn, vua Nguyễn gắn liền với khu vực di tích đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Những năm qua, Trung tâm cũng đã nỗ lực bảo vệ, trùng tu các lăng tẩm của vua, chúa Nguyễn và một số lăng vợ vua.
Để khắc phục bất cập trong công tác quản lý lăng mộ, ông Hải thông tin sắp tới Trung tâm sẽ cùng một số nhà nghiên cứu và Hội đồng trị sự Nguyễn Phước Tộc khảo sát, kiểm kê đán.h giá toàn tộ số lăng mộ hoàng tộc, từ đó lập bản đồ số hóa và đề xuất lên tỉnh, Bộ Văn hóa giải pháp phân cấp quản lý, bảo tồn phù hợp.
Võ Thạnh
Theo VNE
Thuyền trưởng kể chuyện mặc áo mưa vì... dột trên tàu vỏ thép "Tàu đóng bằng thép Trung Quốc, không đảm bảo; máy dò hư toàn bộ, hầm bảo quản hư hỏng... Đặc biệt cabin cực tệ. Cứ trời mưa là người trong cabin phải mặc áo mưa vì dột, nước ngập đầy" - anh Mai Thanh Vũ kể. Anh Mai Thanh Vũ, thuyền trưởng tàu BĐ 99179. Tại cảng cá Đề Gi (huyện Phù Cát,...