Người báo bão không lương
Với hai chiếc ICOM, một tầm trung, một tầm xa, 5 năm qua anh Nguyễn Quang Phú, 36 tuổ.i (cảng cá Thuận An, thị trấn Thuận An, huyện Phú Vang, Thừa Thiên – Huế) đã cung cấp cho ngư dân Thừa Thiên – Huế hàng chục ngàn thông tin nóng hổi về thời tiết, đường đi của bão biển.
Anh còn là một kênh tiếp nhận và thông tin kịp thời đến các cơ quan có chức trách vào cuộc xử lý những chuyện bất trắc xảy đến giữa biển khơi.
Phú ICOM
Vốn xuất thân là ngư phủ, năm 1993, Phú quyết định “cập bờ” để đi tìm việc khác. Sau thời gian dài “vắt óc” suy nghĩ, Phú chọn học nghề được liệt vào “hàng độc” thời bấy giờ: Nghề sửa thiết bị đi biển. “Định vị được nghề để đeo đuổi, nhưng học cái gì, học ở đâu thì tui cũng mơ hồ. Đến lần nọ, lần mò theo những thông tin ghi trên phiếu bảo hành chiếc máy ICOM của ngư dân vừa tậu, tui hay tin Cty cung cấp máy này còn đào tạo sửa chữa: COM, máy tầm ngư, thiết bị định vị GPS… cho những người có nhu cầu học. Nghe được rứa, tui sướng như vừa vớ lấy đượ.c vàn.g” – Phú kể với giọng thọ thẹ của người miệt biển.
Phú tức tốc cơm đùm gạo bới vào miền Nam đăng ký theo học lớp sửa chữa thiết bị hàng hải của Cty CP thiết bị hàng hải có trụ sở tại TPHCM. Hai năm sau, Phú ra nghề. Bỏ qua những lời mời mọc, níu giữ các nơi, anh quyết định trở về quê biển lập nghiệp. Mấy năm đầu mở tiệm, “nghề độc” của anh ế ẩm lạ lùng.
Sửa chữa thiết bị đi biển là công việc chính để nuôi sống cả gia đình
Căn nguyên do thời bấy giờ, ICOM của ngư dân Thừa Thiên – Huế dùng hàng mới, hoặc giả dụ như có cũ thì mua về sử dụng chưa lâu: “Thời đó, máy ICOM toàn đồ của Nhật, tiề.n mua bằng cả gia tài. Một chiếc máy mới mua đến lúc trở chứng cũng phải ngót nghét chục năm. Vì rứa mà thời gian đầu tiệm của mình chỉ đông người mang máy đến nhờ hướng dẫn sử dụng, vắng khách sửa, nên chẳng dám thò tay lấy tiề.n” – Phú nhớ lại.
Phú lại vào miền Nam tìm đến Cty CP thiết bị hàng hải liên hệ làm đại lý phân phối, kiêm luôn trách nhiệm bảo hành sản phẩm cho Cty. Nhờ đó, anh bám trụ với nghề cho tới hôm nay. Ngót nghét 16 năm nghiên cứu, sửa chữa thiết bị đi biển, Phú là một “lương y” của những chiếc ICOM, GPS. “Bất kể thiết bị gì trở chứng, qua tay anh Phú ICOM đều “khoẻ mạnh” trở lại. Mà tiề.n thì tốn ít hơn nơi mô hết” – ngư dân Đỗ Văn Khể, xã Vinh Thanh, huyện Phú Vang – nói.
Trước đây, chiếc ICOM của ông Khể mang đi nhiều nơi sửa chữa tốn tiề.n triệu nhưng chỉ một thời gian sau lại nổi chứng “cà tưng”. Được người bạn giới thiệu đến tiệm của Phú, chiếc ICOM của ông Khể chưa một lần sửa quá trăm ngàn. “Khoảng năm 2000 trở đi, riêng ở Thuận An có đến vài người mở tiệm làm nghề ni. Nhưng rồi được thời gian thì dẹp tiệm hết” – anh Phú nói. Nguyên nhân thì Phú không dám nói vì chuyện nghề tế nhị. Nhưng ông Khể thì nói ngay, rằng do vừa sửa kém mà… ché.m đẹp nên dân ở đây chẳng ai dám tìm đến.
Đang dở câu chuyện, chiếc điện thoại bên cạnh đổ chuông, Phú nhấc máy giọng “ngọt” chẳng khác nhân viên tổng đài thứ thiệt: “Dạ, Phú nghe”. “Ngày 23/10 có đợt gió mùa yếu, chú cứ yên tâm đi biển. Có gì giữ liên lạc nhé”.
Ngày gặp Phú cũng là ngày ngư dân Thừa Thiên – Huế bắt đầu chuyến ra khơi mới. Đó cũng là ngày mà anh phải làm việc cật lực từ sáng sớm đến tối mịt để chỉnh sửa thiết bị, tiếp nhận hàng trăm cuộc điện thoại để ngư dân kịp ra khơi: “Từ bốn giờ sáng đến giờ, điện thoại phải cắm sạc pin, liên tục nhận cuộc gọi hỏi về thời tiết trong mấy ngày sắp tới. Giờ còn cả chồng máy sửa chưa xong nhưng những cuộc gọi như vừa rồi không thể không nghe” – anh Phú tâm sự.
“Tổng đài” báo bão
Cơ duyên đưa Phú từ ông thợ sửa ICOM thành “người báo bão” bắt đầu từ năm 2007. Năm đó, trong một lần lắng nghe nguyện vọng của ngư dân, ông Nguyễn Văn Nhuận – Giám đốc cảng cá Thuận An – nảy ra ý tưởng tìm người giúp dân nắm thông tin thời tiết. Tài năng, sự nhiệt thành của Phú đã được ông Nhuận nhìn thấy.
Đích thân vị giám đốc này đã đến mời Phú, cho không một phòng làm việc ngay tại trụ sở cảng, lắp máy tính nối mạng Internet, máy ICOM – một tầm trung, một tầm xa – để Phú liên lạc, thông tin thời tiết cho ngư dân. Chẳng bao lâu, Phú đã trở thành chiếc phao đem bình yên cho ngư dân giữa khơi xa đầy trắc trở.
Video đang HOT
Anh Phú hướng dẫn cho ngư dân sử dụng máy định vị GPS (ảnh phải)- Ảnh: Đăng Khoa
Những ngày biển động, Phú đành gác lại công việc, ngồi lỳ trước màn hình máy tính, truy cập mạng dự báo thời tiết của Việt Nam, Nhật Bản, Hoa Kỳ… ghi chép, tổng hợp đưa tin kịp thời đến ngư dân.
Trong 5 năm, hai chiếc máy ICOM suốt ngày è è tín hiệu, rất nhiều câu chuyện có khi là khẩn cấp, có khi chỉ là chuyện thường ngày ở cảng được Phú tiếp nhận xử lý, ghi chép chi chít hết 5 cuốn nhật ký với trên 1.000 trang giấy. Phú kể, có khi nửa đêm, cả nhà đang yên giấc, điện thoại di động vẫn réo lên. Đầu dây bên kia, giọng một ngư dân ngáp dài ngáp ngắn hỏi chuyện thời tiết. Cũng có hôm, một gia đình có người cao tuổ.i sắp mất nhờ báo tin ra khơi cho thân nhân kịp về lo đám.
Kể chuyện bão, ngư dân Nguyễn Văn Chinh ở Thuận An vẫn còn nổi gai ốc khi nhớ về trận bão to cuối năm 2009: “Bạn thuyền tui nếu không có những thông tin về thời tiết kịp thời của anh Phú về trận bão đó thì e đã làm mồi cho cá biển”.
Hôm đó, nhìn ảnh mây vệ tinh, Phú biết hoàn lưu bão sẽ quét qua khu vực tàu cá của ngư dân Thừa Thiên – Huế đang đán.h bắt. Lập tức, Phú nhấc ICOM báo cho nhiều tàu cá ở Thuận An, Vinh Thanh, Phú Diên… chạy vào bờ. Nhưng ông Chinh và nhiều tàu đán.h cá lạc – thời tiết xấu mới bắt được nhiều cá đã cố nán lại.
Đến khuya trời nổi sóng to gió lớn, tình hình nguy ngập, Phú thét lớn trong ICOM: “Các tàu chú ý đổi hướng chạy vào cảng Chân Mây mà tìm chỗ trốn”. Sau vụ đó, ông Chinh và nhiều tàu cá lạc mỗi khi nghe Phú báo sắp có sự chẳng lành là y rằng cuốn lưới lên bờ cho an sự.
Và không chỉ có chuyện bão, 8 giờ sáng ngày 26/12/2009 nhận được tín hiệu kêu cứu từ bộ đàm của một tàu cá ở Thừa Thiên – Huế về sự vụ 4 tàu cá Quảng Ngãi tông hư hỏng nặng tàu cá mang biển hiệu TTH 95111 của ông Huỳnh Văn Hưng (xã Phú Hải, Phú Vang). Vài tàu cá của ngư dân cạnh đó nhưng không ai dám đến ứng cứu vì tàu cá Quảng Ngãi khá manh động. Sau khi gây ra sự việc, tàu Quảng Ngãi bỏ đi. Anh Phú lập tức điện thông báo về hải đội 2, lực lượng kiểm ngư Thừa Thiên – Huế can thiệp, áp tải bốn tàu cá này vào bờ để xử lý. Ông Hưng giọng tri ân: “Lúc đó tình hình căng thẳng lắm, điện vào bộ đàm lại chập chờn, nếu không có anh Phú nắm thông tin nhanh, kịp thời báo cho lực lượng biên phòng thì e hậu quả khó lường”.
Trong 5 năm, hai chiếc máy ICOM suốt ngày è è tín hiệu, rất nhiều câu chuyện có khi là khẩn cấp, có khi chỉ là chuyện thường ngày ở cảng được Phú tiếp nhận xử lý, ghi chép chi chít hết 5 cuốn nhật ký với trên 1.000 trang giấy.
Một lần khác, đang ngồi sửa chiếc máy GPS, Phú bỗng nghe tiếng kêu cứu khẩn thiết phát ra từ bộ ICOM: Tàu cá mang biển số TTH 0748 B1 của ông Đỗ Hữu Thông – ngư dân xã Vinh Thanh đang đán.h cá ở vùng biển Thừa Thiên – Huế – đâ.m phải tàu cá ngư dân Bình Định. 18 tàu cá Bình Định đã quay lại truy đuổi, áp sát cố tông vào những tàu cá này để… trả đũa. Những thông tin ngắt quãng, lộn xộn phát ra từ ICOM, Phú chỉ kịp ghi toạ độ rồi điện cấp báo ngay cho lực lượng biên phòng Thừa Thiên – Huế kịp thời giải quyết… tránh xảy ra một vụ hỗn chiến giữa biển khơi.
Mới đây nhất ngày 18/10, 6 người trên tàu buôn cá TTH 94122 của ông Lê Giáp (thôn Tân Mỹ, thị trấn Thuận An) cũng được cứu sống nhờ những thông tin của Phú. Lực lượng biên phòng Thừa Thiên – Huế đã truy bắt được tàu chở hàng Nghi Sơn CEMENT – Thanh Hoá gây ta.i nạ.n để xử lý, bồi thường thiệt hại cho ngư dân.
Nói về việc của mình đang làm, Phú chỉ tóm gọn: “Không phải vì làm cái việc không lương mà lơ đễnh được mô. Nó là mạng sống, miếng cơm manh áo của cả hàng ngàn con người, nên mọi thông tin đưa ra đều phải cân nhắc kỹ lưỡng, phải có độ chính xác cao. Lơ mơ gọi dân vào bờ, tiề.n dầu tốn bạc tỉ mà chẳng thấy bão, thấy gió thì có bán nhà cũng không đền nổi”.
Trên cảng cá Thuận An, tàu nhỏ, to cập bến, ngư dân sau chuyến khơi xa được lộc biển ban. Cũng như bao lần, Phú khoanh tay đứng cửa cảng mà cười, mà vui. Anh chưa dám một lần dạo quanh cảng cá vì ngại chuyện ngư dân biếu cá, mực đền ơn. Với riêng anh, công việc sửa ICOM mà ngư dân mang lại để có tiề.n lo cho vợ, nuôi hai con nhỏ cũng đã là sự đền ơn xứng đáng.
Làm việc không lương
Ông Nguyễn Văn Nhuận – Giám đốc cảng cá Thuận An – cho biết: Mỗi năm, anh Nguyễn Quang Phú đã cung cấp cho ngư dân Thừa Thiên – Huế và các tỉnh lân cận trên 5.000 thông tin về thời tiết. Cũng nhờ có Phú mà trong mấy năm trở lại đây, ngư dân Thừa Thiên – Huế ít thiệt hại do bão, áp thấp nhiệt đới… Những tình huống như ta.i nạ.n, mâu thuẫn, xung đột giữa các ngư dân trên biển đều được Phú tiếp nhận, báo cơ quan chức trách giải quyết kịp thời. Anh Phú là người rất đáng trân trọng, 5 năm qua, anh đã làm việc không lương và chưa bao giờ đòi hỏi gì về chuyện lương tiề.n…
Theo 24h
Những lao động vô thừa nhận trên tàu đán.h cá
Gần đây nhiều chủ ghe đán.h cá than phiền về tình trạng ngư phủ quậy, trốn không chịu ra khơi, có hành vi lừ.a đả.o. Nghề cá càng khó khăn thì dường như hiện tượng này càng có nguy cơ lan rộng.
Khó khăn sinh... lừ.a đả.o
Anh Vũ Khường, ngụ tại xã Mỹ Lâm (Hòn Đất, Kiên Giang) quản lí ba cặp tàu đôi chuyên đán.h bắt xa bờ nói: "Mấy năm nay xuất hiện loại "ngư phủ dịch vụ" có biểu hiện lừ.a đả.o. Họ tìm đến các chủ ghe giới thiệu lao động đi biển, thường một nhóm khoảng 4-5 người. Sau khi làm quen, giới thiệu địa chỉ họ đặt vấn đề ứng tiề.n trước từ 2-3 triệu đồng mỗi người.
Tàu xuất bến họ cũng mang túi xách, ba lô lên tàu như mọi người nhưng sau đó tìm mọi cách trốn thoát. Có trường hợp vừa ra đến trạm biên phòng, lợi dụng thuyền trưởng đang trình giấy tờ thủ tục là họ tẩu thoát.
Nếu không thực hiện được thời điểm đó, họ tiếp tục theo tàu đi sau đó nhảy xuống biển, bơi vào các đảo gần bờ hoặc nhảy qua tàu khác".
Ngư phủ làm việc trên tàu tại cảng cá Tắc Cậu, huyện Châu Thành, Kiên Giang
Phó chủ tịch Hội nghề cá - ông Trần Hon thừa nhận tình trạng trên, cho biết: "Gia đình tôi có 11 tàu đán.h bắt xa bờ, mỗi tàu sử dụng 15-20 lao động, cũng là nạ.n nhâ.n của "ngư phủ dịch vụ", lai rai đầu năm tới giờ mất mấy trăm triệu đồng.
Mỗi đứa xin ứng vài triệu rồi trốn, bắt được nó giao cho công an thì cũng không xử được. Nó quanh co nói đủ lí do, hứa đi làm có tiề.n sẽ trả lại, rồi cũng phải thả ra thôi.
Có khi nó lừa tàu này xong rồi lại qua lừa tàu khác. Nguy hiểm nhất là ra giữa biển khơi rồi trở chứng cãi nhau với tài công, lấy bao ni-lông làm phao nhảy xuống biển.
Hồi đầu năm có bốn ngư phủ nhảy xuống biển trốn vào bờ thì có hai trường hợp mất tích. Họ liều thiệ.t mạn.g oan uổng, còn về phía mình thì gia đình nạ.n nhâ.n lại đến gây rắc rối, phiền phức cho chủ tàu. Mà các trường hợp say rượu, đán.h nha.u, trốn tàu dẫn đến t.ử von.g trên biển sẽ không được thanh toán bảo hiểm ta.i nạ.n".
Ông Nguyễn Văn Mến (Tám Mến) - một chủ tàu ở phường Vĩnh Quang (TP.Rạch Giá) cho biết từ đầu năm đến nay cũng bị "dính" trên 100 triệu đồng do bị ngư phủ lừa.
"Ứng tiề.n buổi tối, sáng tàu chuẩn bị nhổ neo tìm hoài không thấy đứa nào. Chạy đến nhà thì ba mẹ nó bảo đi biển theo tàu khác rồi", ông Mến nói.
Có khi ứng tiề.n xong rồi cả nhóm ngư phủ rủ nhau đi quán nhậu. Khi tàu chuẩn bị ra khơi chủ tàu đôn đáo đi tìm. Để đưa được mấy "ông" ngư phủ lên tàu thì chủ tàu phải xuống nước thanh toán tiề.n nhậu, có chầu lên tới 4-5 triệu đồng.
Nhưng cũng có trường hợp chủ tàu vừa trả xong tiề.n nhậu quay qua ngư phủ đã trốn chạy mất tiêu. Chủ tàu về nhà lục mấy túi xách của ngư phủ ra thì thấy toàn giấy báo và quần áo rách nhét căng phồng.
Có những chủ tàu bị lừa nhưng ngại không dám khai báo với cơ quan công an. Mới đây chủ tàu L.T mất một lúc 29 triệu đồng. Tài công và 12 ngư phủ sau khi ứng tiề.n lên tàu chạy một mạch từ Rạch Giá tới Sông Đốc (Cà Mau) rồi neo tàu, trốn sạch.
Tình trạng lừ.a đả.o, ngư phủ trở chứng chỉ mới xảy ra vài năm gần đây. Nguyên nhân chính, theo các chủ tàu là do nghề cá ngày càng khó khăn khi ngư trường ngày càng cạn kiệt, giá xăng dầu tăng mạnh, các khoản chi phí cao... đã làm cho lợi nhuận thấp.
Trước đây mỗi tháng đi biển thu nhập 7-8 triệu đồng mỗi người, nay có khi chỉ được vài ba triệu, thậm chí có chuyến trắng tay. "Càng làm ăn không hiệu quả thì ngư phủ càng... trở chứng, sinh lắm tật như ăn nhậu, bài bạc, đán.h nha.u trên biển rồi chạy sang tàu nọ tàu kia.
Khi túng thiếu nảy sinh lừ.a đả.o, làm liều. Số ngư phủ lừ.a đả.o chỉ là một bộ phận nhỏ nhưng nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời nó sẽ thành "dịch bệnh" lây lan nguy hiểm ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động đán.h bắt" - một chủ tàu cá tâm sự.
Lao động vô thừa nhận
Qua tìm hiểu, các chủ tàu cá cho biết quan hệ lao động làm thuê giữa ngư phủ và chủ tàu xưa nay chỉ thỏa thuận miệng với nhau, lấy chữ tín làm trọng mà không có sự ràng buộc pháp lí nào, cũng không có hợp đồng lao động.
Anh đến tuổ.i trưởng thành không có việc làm, có người giới thiệu và cứ vậy bước lên tàu. Ban đầu thử việc chủ tàu nuôi cơm, sau đó được tính điểm ăn chia.
Kỷ vật duy nhất sau 30 năm đi biển của ông Võ Văn Đực là một khúc... xương cá
Thông thường là 50/50, nghĩa là mỗi chuyến tàu cá bán ra, sau khi trừ chi phí sẽ được chia đôi, chủ tàu 50, còn lại 50 chia cho tất cả những người trực tiếp đán.h bắt trên biển. Khi tàu rời cảng thì quan hệ chủ tàu với ngư phủ không còn nữa, toàn quyền thuộc về tài công (thuyền trưởng).
Trên tàu cá tài công quyền lực cao nhất, sau đó đến tài cải (máy trưởng), rồi đến kỹ thuật, anh nuôi và cuối cùng là ngư phủ.
Chức vụ là vậy nhưng khi chia sản phẩm thì căn cứ vào tổng số điểm do tài công chấm qua lao động thực tế hàng ngày trên biển. Anh nuôi cũng bị trừ điểm khi nấu cơm sống, cơm nhão hay làm thức ăn không ngon.
"Cái nghề ngư phủ nó cực nhọc lắm, nguy hiểm lắm và cũng bạc bẽo vô cùng. Lênh đênh trên biển hàng tháng trời vừa vào đất liền được vài hôm với vợ con lại lên tàu ra khơi. Làm ngư phủ suốt đời vẫn tay trắng. Càng ngày đán.h bắt càng khó khăn. Tôi đi biển từ đầu năm tới giờ chia được 20 triệu, trừ chi phí còn cầm về nhà được 3 triệu bạc" - ngư phủ Võ Văn Đực (Năm Đực) kể.
Ông Đực đi biển từ lúc 20 tuổ.i, nay đã 30 năm làm nghề ngư phủ nhưng vẫn sống trong một căn nhà chật hẹp trên đường Mạc Cửu, TP Rạch Giá. Đứa con trai đầu lòng bị ảnh hưởng chất độc da cam, nay 27 tuổ.i vẫn ngồi một chỗ. Đứa con gái 25 tuổ.i ở nhà vá lưới, chồng cũng là ngư phủ ở chung cùng nhà. Đứa con trai út đi làm thợ mộc tận Bình Dương.
Vợ ông bị ung thư qua đời mười mấy năm nay. Ở tuổ.i 50, ông Đực sắp phải giã từ biển cả do tuổ.i cao, sức yếu. Ông chưa biết sẽ sống bằng nghề gì khi trở về đất liền với hai bàn tay trắng.
Như hàng chục vạn ngư phủ khác, ông Đực chẳng có một chế độ gì sau khi đã gởi trọn sức trai trẻ của đời mình cho biển cả. Kỷ vật duy nhất trong đời đi biển mà ông Đực đưa cho tôi xem là một khúc xương cá lớn, chẳng biết cá gì, đường kính trên 20cm, vớt được ở vùng biển gần giáp với biển Malaysia. Ông nói có người trả 700 ngàn đồng nhưng không bán.
Việt Nam hiện có khoảng 1,3 triệu lao động khai thác hải sản với hơn 130 ngàn tàu cá các loại. Lực lượng lao động này là khâu trọng yếu làm nên hàng tỷ USD kim ngạch xuất khẩu hàng năm. Thế nhưng những công dân trên biển này xưa nay ít được quan tâm.
Theo 24h
Không khí lạnh về, miền Bắc chuyển mưa mát Từ đêm nay (12/9), không khí lạnh sẽ ảnh hưởng đến Bắc Bộ gây mưa, trời chuyển mát. Các tỉnh miền Trung cũng tiếp diễn mưa trở lại. Cùng đó, một vùng áp thấp gây thời tiết xấu trên biển Nam Bộ. Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn TƯ cho biết, khoảng đêm nay (12/9), bộ phận không khí lạnh này...