Nghiên cứu gen tiết lộ một loài không giống động vật nào trên hành tinh
Vào thời khủng long, loài động vật đặc biệt này có rất nhiều họ hàng trên khắp thế giới, và giờ đây, không có loài nào khác giống như nó trên Trái đất.
Trong cây tiến hóa của sự sống, tuatara là loài bò sát đặc hữu của New Zealand. Mặc dù giống với hầu hết các loài thằn lằn, tuaara là một phần của một dòng dõi riêng biệt, nằm trên một nhánh của chính nó, bộ Rhynchocephalia.
Theo nghiên cứu giải trình tự mới toàn bộ bộ gen của tuatara, một trong những bộ gen lớn nhất được ghi nhận, lớn hơn 50% so với bộ gen của con người, có vẻ như sinh vật kỳ lạ này không phải là thằn lằn, chim hay động vật có vú. Đúng hơn, đó là sự kết hợp kỳ lạ của cả ba.
Theo các tác giả của nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature, cấu trúc bộ gen của loài này không giống bất cứ động vật nào được báo cáo trước đây.
Nhà sinh vật học David Adelson, Đại học Adelaide, Australia cho biết: “Bộ gen tuatara chứa khoảng 4% gen nhảy phổ biến ở bò sát, khoảng 10% gen phổ biến ở loài động vật đơn huyệt (những loài động vật có vú đẻ trứng thay vì sinh con như thú mỏ vịt, thú lông nhím) và ít hơn 1% gen phổ biến ở động vật có vú có nhau thai như con người.
“Đây là một kết quả rất bất thường và chỉ ra rằng bộ gen của tuatara là sự kết hợp kỳ lạ của cả động vật có vú và bò sát, bao gồm cả chim”, Giáo sư David Adelson nói.
Một con tuatara ở New Zealand. Ảnh: Pete Oxford / NPL.
Các nhà khoa học đã biết tuatara là một loài khác thường, nhưng nghiên cứu mới này cho thấy nó thậm chí còn độc đáo hơn chúng ta tưởng.
Chỉ được tìm thấy ở New Zealand, tuatara trông rất giống một con thằn lằn, nó được coi là taonga, hay “‘kho báu đặc biệt” đối với người dân Maori bản địa.
Những sinh vật sống về đêm này có thể sống trong 100 năm, chịu được nhiệt độ siêu lạnh, nhịn thở lâu nhất là một giờ và nhìn thấy ánh sáng từ con mắt thứ ba trên đỉnh đầu.
Video đang HOT
Ngày nay, họ hàng gần nhất của các loài này là rắn và thằn lằn, nhưng để gọi chúng là họ hàng thì giống như gọi kangaroo là họ hàng của con người. Tổ tiên chung của chúng có từ 250 triệu năm trước.
Trong suốt khoảng thời gian dài đó, tuatara vẫn là thành viên duy nhất của bộ bò sát cổ được gọi là Rhynchocephalia.
“Loài này đại diện cho một liên kết quan trọng với các loài bò sát hiện đã tuyệt chủng mà từ đó khủng long, loài bò sát hiện đại, chim và động vật có vú tiến hóa, và do đó rất quan trọng đối với sự hiểu biết của con người về sự tiến hóa của động vật có màng ối”, nhóm nghiên cứu viết.
Tuatara vẫn giữ lại các đặc điểm của các loài động vật cổ đại và đã tuyệt chủng từ lâu. Các nhà nghiên cứu đã giải trình tự bộ gen của nó lưu ý rằng loài này là loài bò sát tiến hóa chậm nhất nhưng chưa được phân tích kỹ như nhiều loài thằn lằn hoặc rắn khác.
Như vậy, tuatara là một con đường nghiên cứu trực tiếp để tìm hiểu nguồn gốc của chúng ta, nhưng sự tồn tại tiếp tục của chúng trên hành tinh đang rất mong manh.
Mặc dù số lượng của chúng hiện đang ổn, vì tuatara được bảo vệ trên cả 35 hòn đảo mà chúng được tìm thấy ở New Zealand, nhưng khí hậu thay đổi nhanh chóng có thể dẫn đến sự diệt vong cuối cùng của chúng.
Giới tính của tuatara trong tương lai phụ thuộc nhiều vào nhiệt độ xung quanh quả trứng, và sự nóng lên toàn cầu có thể dẫn đến nhiều con đực được sinh ra, khiến chu kỳ sinh sản mất cân bằng.
Các tác giả của nghiên cứu mới cho biết, tuatara bị đe dọa do phân bố hạn chế, do dịch bệnh và những thay đổi về tỷ lệ giới tính do biến đổi khí hậu. Điều đó có thể ảnh hưởng rõ rệt đến sự tồn tại của chúng.
Nghiên cứu được thực hiện với sự hợp tác của các bộ lạc người Ngtiwai, người Maori, những người nắm giữ quyền giám hộ đối với quần thể tuatara.
Sự hợp tác này không phải lúc nào cũng được xem xét trong nghiên cứu bảo tồn.
“Sự hợp tác này, với sự hiểu biết của chúng tôi, là hợp tác duy nhất trong số các dự án nghiên cứu gen được thực hiện cho đến nay, đã tập trung được sức mạnh để cải thiện sự hiểu biết của chúng ta về loài tuatara và hỗ trợ nỗ lực bảo tồn trong tương lai”, các tác giả viết.
Người ta hy vọng rằng công trình này sẽ là một tấm gương cho các sáng kiến về nghiên cứu gen trong tương lai khi muốn tiếp cận và chia sẻ lợi ích đối với các cộng đồng bản địa.
Hội đồng ủy thác của tộc người Ngtiwai được liệt kê tên trong số các tác giả của bài báo.
Nhiều động vật ăn thịt lớn đang biến mất trong khu bảo tồn gấu trúc
Các nhà bảo tồn lại thất bại trong việc bảo tồn những động vật có vú lớn khác cùng chia sẻ môi trường sống với loài gấu trúc trước nguy cơ tuyệt chủng.
Gấu trúc trong Trung tâm nghiên cứu, bảo vệ Gấu trúc Trung Quốc tại Nhã An, Tứ Xuyên của Trung Quốc. (Ảnh: Vĩnh Hà/TTXVN)
Những chú gấu trúc đáng yêu đã chiếm được tình cảm của đông đảo những người yêu động vật trên khắp thế giới.
Hình ảnh loài động vật mập mạp và hiền lành với màu lông đen-trắng này đã trở thành biểu tượng của nỗ lực toàn cầu trong việc bảo vệ sự đa dạng sinh học.
Tuy nhiên, các nhà bảo tồn lại thất bại trong việc bảo tồn những động vật có vú lớn khác cùng chia sẻ môi trường sống với loài gấu trúc trước nguy cơ tuyệt chủng.
Kể từ khi các nỗ lực bảo tồn "quốc bảo" gấu trúc được triển khai, Trung Quốc đã trừng trị những kẻ săn trộm, nghiêm cấm hoạt động buôn bán gấu trúc và thiết lập nhiều khu bảo tồn dành cho gấu trúc.
Chiến lược này được coi là một trong những chương trình tham vọng nhất và đáng chú ý nhất để bảo vệ loài gấu trúc trước nguy cơ tuyệt chủng.
Chiến lược này đã phát huy hiệu quả khi gấu trúc đã được loại khỏi danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng của Liên minh Bảo tồn thiên quốc tế (IUCN) hồi năm 2016 dù rằng chúng vẫn còn là loài động vật "dễ bị tổn thương."
Tuy nhiên, một nghiên cứu được đăng tải ngày 3/8 trên tạp chí Nature Ecology & Evolution đã đặt ra hoài nghi về ý tưởng rằng những nỗ lực bảo vệ loài gấu trúc sẽ "tự khắc"giúp bảo vệ tất cả các loài động vật khác cùng chia sẻ môi trường sống với nó.
Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng loài báo hoa mai (leopard), báo tuyết, chó sói và sói đỏ (dhole) đã gần như biến mất khỏi phần lớn các khu bảo tồn gấu trúc kể từ những năm 60 của thế kỷ trước.
Các tác giả đã so sánh dữ liệu khảo sát từ những năm 50 đến những năm 70 của thế kỷ trước với thông tin được thu thập từ gần 8.000 bẫy ảnh được chụp từ năm 2008 đến 2018.
Họ phát hiện rằng báo hoa mai đã biến mất khỏi 81% khu bảo tồn gấu trú, trong khi con số này ở báo tuyết là 38%, sói là 77% và sói đỏ là 95%.
Theo các nhà nghiên cứu, "những kẻ săn mồi" này phải đối mặt với các mối đe dọa từ những đối tượng săn trộm, khai thác gỗ và bệnh tật.
Ngoài ra, một thách thức lớn khác là trong khi không gian sống của gấu trúc chỉ cần diện tích tối đa 13km2, 4 loài thú trên cần diện tích hơn 100km2 để sinh sống. Trong khi đó, diện tích các khu bảo tồn gấu trúc tiêu chuẩn chỉ trong khoảng 300-400 km2, quá nhỏ để có thể hỗ trợ một "quần thể động vật ăn thịt lớn như báo hoa mai hay sói đỏ."
Mặc dù vậy, nhà nghiên cứu Sheng Li, Trưởng nhóm nghiên cứu, vẫn thừa nhận việc bảo tồn gấu trúc cũng giúp bảo vệ các động vật khác, trong đó có các động vật ăn thịt nhỏ, chim trĩ và các loài chim khác.
Do đó, việc không thể bảo vệ các loài động vật ăn thịt lớn khác không thể phủ nhận sức mạnh của gấu trúc như một "chiếc ô" che chở hiệu quả các loài động vật khác.
Tuy nhiên, ông kêu gọi công tác bảo tồn trong tương lai cần hướng đến việc bảo vệ các loài động vật khác, thay vì chỉ tập trung vào một loài nhất định.
Ông cũng bày tỏ hy vọng dự án Công viên Quốc gia gấu trúc mới, kết nối các môi trường sống hiện tại trên hàng nghìn kilomet, có thể giúp giải quyết vấn đề này.
Nhà nghiên cứu này nhấn mạnh sự phục hồi của quần thể động vật ăn thịt lớn sẽ "tăng khả năng phục hồi và tính bền vững của hệ sinh thái không chỉ đối với gấu trúc khổng lồ mà còn đối với các loài động vật hoang dã khác."
Theo IUCN, ước tính có khoảng 500-1.000 con gấu trúc trưởng thành được bảo tồn ở vùng Tứ Xuyên, Thiểm Tây và Cam Túc của Trung Quốc.
Nhóm bảo tồn này cũng liệt kê báo hoa mai và báo tuyết là những đối tượng dễ bị tổn thương, trong khi loài sói đỏ bị liệt vào danh sách động vật có nguy cơ tuyệt chủng./.
'Sát thủ côn trùng' chỉ nhỏ bằng chiếc iPhone Kích thước chỉ nằm gọn trong lòng bàn tay, nhưng loài bò sát cổ này là nỗi khiếp sợ của những loài côn trùng hàng trăm triệu năm trước. Hóa thạch của một loài vật nhỏ bé, được phát hiện tại phía nam Madagascar hơn 2 thập kỷ trước có thể là chìa khóa để chúng ta hiểu được nguồn gốc của những...
