Ngày Tết đốn củi cưới chồng của thiếu nữ Giẻ Triêng

Dịp Tết Kỷ Hợi này, các thiếu nữ Giẻ Triêng ở Kon Tum tất bật lên rừng kiếm củi, chuẩn bị mang sang nhà trai cưới chồng.

Củi được chẻ thành 5 cánh, khi xếp phải khít liền nhau, củi lấy càng xa thì tình yêu dành cho người chồng tương lai càng lớn.

Cui hưa hôn

Vao nhưng ngay giáp Têt Kỷ Hợi, trong tiêt trơi gia ret, ngươi con gai trên “công trơi” Đăk Man hay xa Đăk Nhoong (huyên Đăk Glei, tinh Kon Tum) lai choang khăn, đeo gui lên rưng tim cui hưa hôn. Tưng đơt ret “căt da căt thit” ua vê, ây vây ma nhưng cô gai Gie Triêng vân không quên viêc đi tim cui hưa hôn đê minh chưng tinh yêu cua minh vơi chang trai cua ho.

Từ tơ mơ sang, khi nhưng ngon nui trên “công trơi” Đăk Man vẫn còn bị bao phu bơi tưng ang mây mu, nhưng cô gai Gie Triêng đa co măt dươi chân nui.

Vơ chông ông A Đăk va ba Y Nhat bên nhưng bo cui vưa nhân đươc cua cô con dâu mơi.

Co thê noi, phong tuc cong cui cươi chông la môt trong nhưng tuc lê cươi xin kha đôc đao cua ngươi Gie Triêng. Bơi ơ cac dân tôc khac, đôn cui, che cui vân la công viêc cua cac đâng nam nhi, nhưng vơi ngươi Gie Triêng, cô gai lai la ngươi phai tim va che đu 100 bo trơ lên rồi mang sang nha trai.

Du không nhơ tuôi, nhưng ba Y Nhat (xa Đăk Man, huyên Đăk Glei) vân nhớ như in câu chuyên tim tưng khuc cui, che đều tay cong sang nha chông 30 năm vê trươc.

Nhưng bo cui hưa hôn đươc xêp thanh tưng đông lơn sau nha.

Ngôi bên bêp lưa rưc hông, ba Nhat kê lai: “Năm ây, tôi co ưng A Đăk, hiên la chông tôi bây giơ. Sau nhưng lân hen ho tai nha Rông, tôi va chang trai nay co tinh cam vơi nhau. Sau khi thưa chuyên vơi bô me, tôi đươc môt gia lang chuân bi lê vât đưng ra mai môi. Lê ăn hoi đươc tô chưc vao ban đêm, khi ây nha trai bi mât mang lê vât sang nha gai. Khi đo, ngươi mai môi se xin phep thân linh va băt cô gai phai nhân nhưng lê vât cua nha trai. Sau khi tiến hành xong đám hỏi ở nhà trai, nhà gái se đón nhà trai và người mai mối về làm đám hỏi ở nhà mình”.

“Lễ cưới sau đó diễn ra vào ban ngày. Việc quan trọng nhất, khiến tôi nhớ nhất là gia đinh tôi phai chuyên sô cui tôi đa che đươc trươc đo sang nhà trai. Chung tôi goi đo la củi hứa hôn. Viêc che đu 100 bo cui thê hiên tính siêng năng va sư kheo leo của người con gái khi đến tuổi trưởng thành. Sau khi nhân cui, phia nhà trai tặng cho nhà gái một đùi lợn, gạo, muối, ớt và một bầu rượu. Thâm thoát mơi đo ma đa 30 năm rôi…”, ba Nhat trâm tư kê lai.

Sư gia cua thiên chi

Khi đa đên tuôi câp kê, cac cô gai Gie Triêng không chi biêt đan chiêu, dêt vai ma ho con phai biêt che cui, bơi người Giẻ Triêng cho rằng, chỉ cần quan sát củi hứa hôn có thể đoán biết được phẩm chất, tài khéo léo của người thiếu nữ. Nêu như bo củi cua ngươi con gai đươc chặt bằng, đều va không rơi nhau nghĩa la cô gái nay rât khéo tay va ngươc lai.

Không chi minh chưng tinh yêu ma cô gai danh cho chang trai, những bo củi tình yêu này cũng chính là tai san hồi môn đặc biệt của cô dâu dành để sưởi ấm cho cha mẹ chồng khi giá rét.

Nhưng bo cui thê hiên tinh cam to lơn, thiêng liêng ma cô gai danh cho chông va nha chông cua minh.

Còn chi Y Thiu (25 tuôi, xa Đăk Nhoong) phân tich: “Cui hưa hôn đưa sang nha trai cang nhiêu thi tinh cam cua cô gai danh cho chang trai cang lơn. Thông thương ngươi con gai Gie Triêng se phai chẻ tư 100 bo trơ lên, môi thanh cui dai khoang 90cm, vi theo tuc lệ xưa thi trai 7, gai 9. Bo cui phai đêu đep va băng nhau, mỗi thanh củi phai đươc che thật tỉ mỉ thành 5 cánh nhưng tuyêt đôi không được rời nhau.

Ngay trươc, nhưng ngươi phu nư lên rưng đôn cui hưa hôn thương chon cui de vi loai cui nay chay lâu, than đươm it tro, nhưng hiên nay ho đa thay băng cây bơi lơi đê bao vê rưng…”.

Trao đôi vơi PV, ông A Quang – Pho chu tich UBND xa Đăk Man cho biêt, phân lơn cac hô dân sinh sông trên đia ban đêu la ngươi Gie Chiêng. Ơ đây, ho co phong tuc cươi xin băng cui hay con goi la cui hưa hôn. Phong tuc nay đa co tư rât lâu, lưu giư net đep truyên thông tư xưa đên nay… Ngươi dân nơi đây rât quý trọng, nâng niu những giá trị truyền thống tôt đep như vây.

Ơ đia phương nao cung vây, những hủ tục lac hâu đương nhiên sẽ bị xoa bỏ, đồng thời bao tồn va phat huy nhưng phong tuc tôt đep.

Nhưng bo cui đươc xêp thanh tưng đông lơn canh nha ngươi con trai.

Củi gắn liền với lửa nên với người Giẻ Triêng, đó còn là sự sống vĩnh cửu. Họ không chỉ dùng củi trong việc cưới xin, mà còn dùng trong nhiều việc quan trọng khác như hòa giải, xin đất, cất nhà… Ho coi củi là sứ giả của thiện chí với những mong muốn tốt lành.

Theo Danviet