Nga, Mỹ tranh hùng, Trung Quốc đắc lợi tại Trung Đông
Tận dụng khoảng trống khi hai cường quốc là Mỹ và Nga đang tập trung vào chiến trường Syria , Trung Quốc đã có những bước đi nhằm tăng cường vị thế và ảnh hưởng tại khu vực.
Tổng thống Iran Hassan Rouhani (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: AFP
Chuyến công du một tuần 19-25/1 của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình qua 3 quốc gia vùng Trung Đông – Bắc Phi là Arab Saudi, Ai Cập và Iran được đ.ánh giá là thiên về mục đích chính trị và ngoại giao hơn là các hợp đồng kinh tế, theo La Croix.
Vùng Trung Đông kể từ khi kết thúc Thế chiến II vẫn chưa bao giờ hết tiếng s.úng nổ. Mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, cuộc xung đột dai dẳng giữa Israel và Palestine và nay là cuộc chiến chống IS đã biến nơi đây luôn là một điểm nóng của thế giới.
Bình luận viên kỳ cựu về Trung Đông Franois d’Alancon cho rằng nhận thức được vị trí chiến lược của vùng Trung Đông, các cường quốc thế giới ra sức tìm kiếm ảnh hưởng đối với các quốc gia trong khu vực.
Từ lâu, Mỹ đã tốn không biết bao t.iền của để chi phối khu vực này thông qua mạng lưới các quốc gia đồng minh. Nhưng nay vị thế của Mỹ không còn được như xưa, nhất là khi Mỹ chủ trương xoay trục sang châu Á-Thái Bình Dương, rút quân khỏi Iraq. Sau khi Nga can thiệp quân sự vào chiến trường Syria, bàn cờ Trung Đông đã có những thay đổi quan trọng, đe dọa nghiêm trọng vị thế của Mỹ, buộc Washington phải có những tính toán lại.
Mặc dù Lầu Năm Góc chưa chính thức công nhận về việc thiết lập các căn cứ quân sự tại Syria, những tuyên bố tăng cường hành động quân sự tại quốc gia này mới đây cho thấy Mỹ không từ bỏ việc cạnh tranh với Nga khi Moscow ngày một nắm thế chủ động hơn trên chiến trường này.
Cũng theo ông Alancon, thỏa thuận hạt nhân mà Mỹ và phương Tây ký kết với Iran hồi năm ngoái đang tạo ra nhiều chuyển biến rất đáng kể trong môi trường an ninh và chiến lược ở khu vực. Sự trỗi dậy của Iran đã gây áp lực lên Arab Saudi, một cường quốc khác khu vực. Arab Saudi đang trong tình trạng căng thẳng với một số nước thành viên trong hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) và Iran. Mâu thuẫn này đã biến thành khủng hoảng ngoại giao sau khi nước này hành quyết 47 tù nhân, trong đó có giáo sĩ nổi tiếng dòng Shiite Nimr Al-Nimr.
Công du Trung Đông trong một bối cảnh như vậy, ông Tập Cận Bình rõ ràng còn muốn nhiều hơn nữa chứ không phải chỉ những hợp đồng làm ăn buôn bán hay khai thác năng lượng. Trên cơ sở mối quan hệ ngày càng ràng buộc lẫn nhau về lợi ích kinh tế, Trung Quốc đang tìm cách xác lập ảnh hưởng của mình để có tiếng nói trong quá trình kiến tạo hòa bình tại Trung Đông
“Trước thềm chuyến công du, Bắc Kinh khẳng định không nghiêng về bất cứ bên nào trong cuộc đối đầu ngoại giao hiện nay giữa Iran và Arab Saudi song sẵn sàng đóng vai trò làm trung gian hòa giải. Với tuyên bố này, Bắc Kinh đang muốn tận dụng vị thế trung lập mà Mỹ và Nga hiện tại không có, trước hết để gây dựng uy tín tại khu vực”, ông Alancon khẳng định.
Video đang HOT
Vành đai kinh tế con đường tơ lụa trên đất liền (đường màu vàng) của Trung Quốc đi qua Trung Đông. Đồ họa: Dailystar
Tăng cường ảnh hưởng
Dorian Malovic, chuyên gia về Trung Quốc, trưởng ban châu Á của La Croix đ.ánh giá Trung Quốc lâu nay vẫn kiên trì chính sách không liên kết, nhưng hiện nước này đang tìm cách can dự vào môi trường an ninh ở Trung Đông nhằm tăng cường vai trò và nâng cao vị thế. Khi mà giá dầu thô đang ở mức thấp nhất trong nhiều năm qua, ít ai nghĩ rằng chuyến công du của ông Tập Cận Bình chỉ nhằm đảm bảo an ninh năng lượng cho nền kinh tế Trung Quốc.
Tại mỗi điểm dừng chân, ông Tập Cận Bình không chỉ giúp tạo thêm những cơ hội hợp tác về thương mại – đầu tư, mà còn góp phần thúc đẩy chính sách đối ngoại của Trung Quốc với nhiều lợi ích và hướng tiếp cận mới mẻ.
Sáng kiến “một vành đai, một con đường” (được hình thành từ hai bộ phận gồm: vành đai kinh tế con đường Tơ lụa trên đất liền, được xây dựng dọc theo hành lang Âu – Á từ bờ biển Thái Bình Dương tới biển Baltic, và con đường Tơ lụa trên biển thế kỷ XXI ) nhằm mở rộng ảnh hưởng địa chiến lược mà giới lãnh đạo Trung Quốc khởi xướng là một trong những nội dung chủ yếu chi phối chuyến thăm. Truyền thông địa phương mô tả chuyến công du của ông Tập Cận Bình mang tính lịch sử, giúp kết nối giữa hiện tại và quá khứ.
Ngày 23/1, trong buổi họp báo giữa chuyến thăm của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Iran Rouhani tuyên bố hai nước đã ký 17 thỏa thuận, trong đó có cam kết về việc hồi sinh “con đường tơ lụa” xưa kia và hợp tác năng lượng hạt nhân vì hòa bình.
Hiện nay, Trung Quốc coi Iran là một phần quan trọng trong chiến lược “Con đường Tơ lụa trên đất liền” nhằm mục đích phát triển giao thông, các cơ sở hạ tầng khác và thúc đẩy phát triển thương mại ở khắp châu Á, Trung Đông và châu Âu. Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Trương Minh đ.ánh giá Iran có thể sẽ phát triển nhanh chóng sau khi các biện pháp trừng phạt được dỡ bỏ và nếu khu vực này đạt được sự ổn định, vốn đầu tư của Trung Quốc trong tương lai sẽ đổ mạnh vào Trung Đông. Phát biểu của ông Trương Minh cũng cho thấy Trung Quốc sẽ có được nhiều lợi ích từ các khoản đầu tư vào Iran.
Liên quan đến các nước Arab, đầu tháng 1/2016, chính phủ Trung Quốc đã công bố “báo cáo chính sách Arab của Trung Quốc năm 2016″. Theo báo cáo này, Trung Quốc lưu ý sẽ hỗ trợ phong trào giải phóng dân tộc ở thế giới Arab và sẽ hỗ trợ các nước Arab đấu tranh để duy trì chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, kiên quyết bảo vệ lợi ích quốc gia, chống lại sự can thiệp và gây hấn từ bên ngoài.
Theo ông Malovic, với chính sách không cắt giảm sản lượng dầu mỏ, Arab Saudi đang lâm vào trạng thâm hụt ngân sách nặng. Các dự án hợp tác và đầu tư mà Bắc Kinh ký kết đã mang lại “luồng gió mới” cho nền kinh tế và khuyến khích nước này thực hiện chính sách hướng đông rất phù hợp với chiến lược “con đường Tơ lụa” trên đất liền của Trung Quốc.
Về tiến trình hòa bình tại Trung Đông, Romain Brunet, chuyên gia phân tích châu Á của France 24 nhận định Trung Quốc đã có những bước đi thận trọng và khôn khéo. Thời gian đầu cuộc nội chiến tại Syria, Trung Quốc để cho 4 thành viên thường trực trong Hội Đồng Bảo An chủ động trên hồ sơ khu vực.
Nhưng ngành ngoại giao Trung Quốc bắt đầu năng nổ hơn, từ năm 2014, lần đầu tiên sau 23 năm, Ngoại trưởng Trung Quốc đã đến thăm Iraq. Tiếp đó, Bắc Kinh tìm cách thắt chặt quan hệ với các tổ chức khu vực như liên đoàn Arab, thành viên của ngân hàng Đầu tư hạ tầng châu Á mà Bắc Kinh khởi xướng. Trung Quốc có liên hệ với tất cả các phe phái đối lập tại Syria, vừa ủng hộ lập trường của Nga nhưng cũng chủ động tiếp ngoại trưởng Syria và đại diện đối lập.
Bắc Kinh cho rằng chính các hành động quân sự của Mỹ và phương Tây tại Trung Đông sẽ làm cho tình hình thêm phức tạp và bất ổn kéo dài. Nhưng Abu Bakr al-Baghdadi – thủ lĩnh IS – từng cáo buộc Trung Quốc là quốc gia đàn áp đạo Hồi, và tuyên bố sẽ mở rộng hoạt động sang khu vực Tân Cương của Trung Quốc. Thực tế này buộc Trung Quốc phải tính tới nhiều phương án nhằm tăng cường can dự vào môi trường an ninh Trung Đông và hóa giải nguy cơ đe dọa từ xa. Để đảm bảo an ninh nội địa trước nguy cơ tấn công của lực lượng k.hủng b.ố cực đoan, Trung Quốc sẽ phải tính đến khả năng can dự sâu hơn vào Trung Đông.
Nguyễn Hoàng
Theo VNE
Chiến trường Syria nín thở chờ bão lớn
Các bên tham chiến đang tính toán và chuẩn bị cho những động thái quân sự quyết liệt hơn ở chiến trường Syria.
Khung cảnh sau một đợt không kích của Nga ở Syria. Ảnh: Reuteurs
Gần đây, Nga và liên quân do Mỹ đứng đầu giảm bớt cường độ các hoạt động tác chiến ở Syria, và dường như để tập trung chuẩn bị kỹ lưỡng cho một "cơn bão" lớn sắp xảy ra, theo TF1.
Trong các chiến dịch can thiệp quân sự gần đây, Mỹ thường không điều động lực lượng lớn hoặc trực tiếp chỉ đạo mà ủy nhiệm cho các quốc gia đồng minh châu Âu đóng vai trò dẫn đầu liên quân, điển hình như chiến dịch can thiệp tại Lybia năm 2011. Loạt tấn công đẫm m.áu do phiến quân thực hiện tại thủ đô Paris hồi đầu tháng 11 là lý do không thể tốt hơn giúp Washington một lần nữa trao cho Pháp vai trò tiên phong trong cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo (IS).
Sau vụ k.hủng b.ố, Pháp đã cấp tốc điều tàu sân bay duy nhất mang tên Charles de Gaulle của nước này, đồng thời cũng là tàu sân bay hạt nhân duy nhất ngoài Mỹ, chở theo 38 máy bay chiến đấu đến Địa Trung Hải để tham gia diệt IS.
Lực lượng tham gia hộ tống Charles de Gaulle được đ.ánh giá rất hùng hậu gồm: tàu phòng không Chevalier Paul, tàu săn ngầm La Motte-Piquet, hai tàu hộ vệ đa nhiệm FREMM Aquitaine và Provence, tàu ngầm tấn công nguyên tử lớp Améthyste. Ngoài ra còn có các tàu chỉ huy và tiếp liệu hậu cần Marne, tàu phòng không HMS Defender của Anh, tàu hộ vệ Leopold I của Bỉ.
"Khi tác chiến, lực lượng này chắc chắn sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ tư lệnh trung tâm Hải quân Mỹ tại khu vực, nâng số tàu chiến phục vụ chiến dịch lên con số 60 tàu. Số lượng tàu chiến đông đảo như vậy không dành cho các hoạt động quân sự quy mô nhỏ trong thời gian tới", bình luận viên Thierry Meyssan thuộc trang mạng phân tích chính trị Voltairenet nhận định.
Dù điện Élyse đã chỉ định đề đốc người Pháp Rene Jean Crignola trực tiếp chỉ huy lực lượng hải quân hùng hậu trên, nhiều nhà phân tích cho rằng quyền lãnh đạo và điều phối trên thực tế thuộc về Tư lệnh hạm đội 5 của Mỹ, Phó đô đốc Kevin Donegan. Ông là cấp dưới trực tiếp của tướng 4 sao Lloyd J.Austin III, Tư lệnh Bộ chỉ huy trung tâm CENTCOM, người đứng đầu chiến dịch chống IS của Mỹ.
"Đây là bằng chứng cho thấy, Mỹ đang âm thầm chuẩn bị cho các hoạt động tiến công phiến quân IS với quy mô lớn hơn trong thời gian tới", ông Jean Franois Daguzan, phó giám đốc Quỹ Nghiên cứu chiến lược Paris khẳng định.
Hôm 4/12, Tổng thống Pháp Francois Hollande và Bộ trưởng Quốc phòng Jean-Yves Le Drian đã lên thăm tàu sân bay Charles de Gaulle và tuyên bố liên quân sẽ có sự thay đổi lớn trong nhiệm vụ tại Syria. Ngay sau đó, Tổng tham mưu trưởng quân đội Pháp Pierre de Villiers tuyên bố tàu sân bay Pháp đã chuyển hướng đến vịnh Ba Tư, nơi Hạm đội 5 Mỹ đang đóng quân.
Tính toán của Nga
Bruno Tertrais, chuyên gia thuộc Quỹ Nghiên cứu chiến lược Paris, cũng cho rằng, ngoài Mỹ, Nga cũng sẽ buộc phải kéo dài thời gian và tăng cường độ không kích trong thời gian tới, vì các cuộc n.ém b.om từ đầu tháng 10 chưa đủ để tạo ra những thay đổi đáng kể trong cán cân lực lượng giữa phiến quân và quân đội chính phủ Syria.
Phát biểu nhân lễ kỷ niệm lực lượng an ninh Nga ngày 19/12, Tổng thống Vladimir Putin cho biết lực lượng vũ trang Nga chưa triển khai hết khả năng của mình tại Syria và có thể sử dụng nhiều phương tiện quân sự hơn nếu cần thiết.
Ông Tertrais nhận định với những diễn biến gần đây, Syria đã trở thành một "thao trường" để Nga thử nghiệm và phô trương vũ khí và khẳng định các hoạt động này sẽ không dừng lại ở việc phóng tên lửa từ tàu ngầm.
Trang mạng Égalité et Réconciliation dẫn nguồn tin từ chính phủ Syria cho biết quân đội Syria và đồng minh cũng đang chuẩn bị cho một chiến dịch lớn vào đầu năm 2016. Chiến dịch này nhằm tiếp sức các cuộc nổi dậy của người dân tại các vùng do phiến quân kiểm soát, giúp quân đội chiếm lại hầu hết các thành phố.
Đầu tháng 12, quân đội Nga và Syria đã tiến hành nhiều cuộc tập trận quy mô để chuẩn bị cho các chiến dịch tái chiếm các thành trì do phiến quân chiếm giữ.
Ngày 10/12, Arab Saudi đã tập hợp các nhóm phiến quân đối lập (không có sự tham gia của IS và al-Qaeda) tại Riyadh để tham gia một hội nghị do Liên Hợp Quốc chủ trì.
Trong tuyên bố cuối cuộc họp, mặc dù nhận rõ không thể giành được thắng lợi về mặt quân sự, nhưng các nhóm phiến quân này vẫn nhất quyết yêu cầu Tổng thống Bashar Al- Assad từ chức, như điều kiện khởi đầu cho một tiến trình chính trị cho Syria. Động thái này cho thấy chiến trường tại Syria trong thời gian sẽ tới tiếp tục có những diễn biến phức tạp và khó lường.
Ông Tertrais đ.ánh giá Nga hoàn toàn có đủ khả năng t.iêu d.iệt các nhóm phiến quân trong thời gian ngắn nếu họ hoạt động độc lập và tự phát, nhưng vấn đề là những nhóm này thường xuyên nhận được sự hỗ trợ từ Arab Saudi và Qatar. Kết quả hội nghị tại Riyadh cho thấy sự hỗ trợ này chắc chắn sẽ tiếp diễn trong thời gian trước mắt, và Nga sẽ buộc phải đẩy mạnh các hoạt động quân sự của mình. Chiến trường Syria chắc chắn sẽ "nổi sóng" trong thời gian tới.
Nguyễn Hoàng
Theo VNE
Tổng thống Putin chờ chiến thắng ngoạn mục tại Syria Tất cả những toan tính của Tổng thống Nga Vladimir Putin tại chiến trường Syria đã và đang có tín hiệu đúng hướng, và giờ đây tất cả sẽ chờ đợi sự kiểm chứng từ Liên minh châu Âu (EU). Tổng thống Nga Vladimir Putin đang đi đúng hướng trong các chiến dịch gầy dựng lòng tin từ Syria - Ảnh: Reuters Ngày...
