Năng lực sản xuất suy yếu của OPEC+ có thể đẩy giá dầu vượt 100 USD/thùng
Thị trường nhanh chóng nhận thấy rằng nhiều nước thành viên OPEC không có đủ năng lực để tăng sản lượng dầu khai thác.
Hoạt động khai thác dầu mỏ tại UAE. Ảnh: Getty Images
Trong bối cảnh các nước thuộc Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ và đối tác (OPEC ) đảo ngược chính sách cắt giảm sản lượng, thị trường dầu mỏ sớm nhận ra một thực tế: Nhiều thành viên trong khối không đủ năng lực để tăng sản lượng thêm nữa, số có thể tăng bơm thêm dầu ra thị trường lại phải đối diện với công suất dư thừa suy giảm. Hệ quả là thị trường rơi vào trạng thái mất cân bằng vì nguy cơ đứt gãy nguồn cung, đẩy giá dầu tiếp tục leo thang.
Công suất dư thừa, hay sản lượng tiềm năng còn dư, của ngành dầu khí chủ yếu nằm trong tay của Saudi Arabia và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), hai thành viên chủ chốt của OPEC. Hai nước này có tiềm năng gia tăng sản lượng khi OPEC theo đuổi kế hoạch nâng lượng dầu cung ứng ra thị trường. Nhưng làm vậy đồng nghĩa với việc công suất dư thừa sẽ lại suy giảm.
Theo Cục thông tin Năng lượng Mỹ (USEIA), công suất dư thừa là tổng sản lượng dầu có thể bắt tay vào khai thác ngay sau 30 ngày với thời hạn khai thác ít nhất là 90 ngày. Công suất dư thừa thấp có thể sẽ tạo t.iền đề để giá dầu tăng kéo dài, bởi vì thế giới sẽ mất đi “vùng đệm” sản lượng sẵn sàng bung ra khi nguồn cung bất ngờ đứt gãy, nhân tố gây lo ngại lớn đối với thị trường dầu mỏ toàn cầu.
Vấn đề của OPEC nằm ở chỗ chỉ có một số ít nhà sản xuất có thể vừa giữ công suất dự trữ, vừa tăng sản lượng khai thác. Đó đều là những nước sản xuất và xuất khẩu dầu mỏ hàng đầu thế giới, tập trung ở vùng Vịnh, như Saudi Arabia, UAE và ở chừng mực nào đó là Kuwait, Iraq. Iran cũng có sẵn tiềm năng bung thêm 1 triệu thùng dầu/ngày ra thị trường, nhưng chỉ với điều kiện đàm phán hạt nhân thành công, đưa đến việc Mỹ dỡ cấm vận dầu mỏ chống Tehran, điều còn xa mới thành hiện thực.
Video đang HOT
Khi mà nguồn cung Iran chưa được tính đến, việc tăng sản lượng nhưng đồng thời giữ được công suất còn dư sẽ chủ yếu phụ thuộc vào các nước Arab vùng Vịnh. Hơn nữa, năng lực còn dư này lại không đồng đều giữa các nhà sản xuất có khả năng cung dầu ra thị trường. Bởi giới hạn của năng lực dư thừa là điều chưa từng được kiểm nghiệm, ngay cả với Saudi Arabia.
Đương nhiên, Mỹ, Canada hay Brazil – những nước đứng bên ngoài OPEC , được dự báo sẽ tăng sản lượng trong năm nay, khi giá dầu tăng kích thích mong mỏi tìm kiếm lợi nhuận của các nhà sản xuất. Thế nhưng, đối với dầu đá phiến tại Mỹ, kỉ luật tài chính vẫn là một nhân tố chi phối chủ chốt, vì thể mức tăng sản lượng hàng năm sẽ khó lòng vượt khỏi giai đoạn 2018-2019.
Với cầu tiêu thụ được dự báo sớm quay vượt lên mức t.iền đại dịch COVID-19 cộng với công suất dư thừa ở mức thấp, đầu tư cho thượng nguồn (các dự án thăm dò, khai thác mới) suy yếu trong vài năm trở lại đây, giá dầu đứng trước viễn cảnh tiếp tục đà tăng giá. Theo đ.ánh giá của Bloomberg, đến thời điểm tháng 7/2022, sản lượng tiềm năng còn dư của OPEC dự kiến sẽ giảm xuống chỉ còn 2,3 triệu thùng/ngày, mức thấp nhất kể từ cuối năm 2018.
Nga, một nhân tố chủ chốt trong OPEC , đang phải vật lộn với kế hoạch tăng sản lượng theo đúng quota được cấp và tình trạng này được dự báo sẽ còn tiếp tục kéo dài trong vài tháng tới. Giới phân tích nhận định Nga chỉ có thể tăng mức sản lượng thêm 60.000 thùng/ngày trong 6 tháng đầu năm 2022, mức tăng chỉ bằng 50% so với lượng quota được cấp theo thỏa thuận tăng sản lượng của OPEC .
Nguy cơ mất cân bằng cung cầu trên thị trường khiến giới phân tích nhận định giá dầu có thể sớm cán mốc “ba con số” (trên 100 USD/thùng), có thể là ngay trong quý 2 năm 2022. Bank of America (BoA) cùng với nhiều định chế tài chính lớn ở phố Wall dự đoán sản lượng tiềm năng suy giảm cùng với việc nhiều thành viên OPEC không thể nâng năng lực khai thác như dự kiến sẽ sớm đẩy giá dầu đạt mức 100 USD/thùng.
Báo cáo của Goldman Sachs hồi tuần qua nhận định giá dầu sẽ đạt mốc 100 USD/thùng trong năm nay và lên mức 105 USD/thùng trong năm tới, khi mà những lo ngại về Omicron đối với hoạt động kinh tế không còn mạnh. JP Morgan thậm chí còn đưa ra đ.ánh giá lạc quan hơn với giá dầu, khi cho rằng “vàng đen” sẽ cán mốc 125 USD/thùng trong năm nay và 150 USD/thùng trong năm 2023.
Năm 2022 có thể tiếp tục là năm thắng lớn với OPEC+
Năm 2021 là năm thách thức đối với Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ và đối tác (gọi tắt là OPEC ), khi giá dầu phục hồi, tạo ra ham muốn mà các nước sản xuất, xuất khẩu dầu thô rất khó cưỡng lại.
Công nhân làm việc tại một cơ sở khai thác dầu ở Basra, Iraq. Ảnh: AFP/TTXVN
Tuy nhiên, các nước thành viên OPEC đã hành động kiểm chế, từ chối tăng nhanh sản lượng khi giá dầu tăng phi mã trên toàn cầu. Trong bối cảnh thế giới hướng đến xu hướng kinh tế xanh, giới chức OPEC cảnh báo quá trình chuyển dịch năng lượng nếu không được quản lý tốt có thể sẽ rất đến đầu tư dưới chuẩn cho ngành dầu mỏ, khí đốt và đẩy giá dầu tăng cao.
Trong hai năm qua, OPEC đã có nhiều quyết định bất ngờ. Khởi đầu, tổ chức này bị chia rẽ ở thời điểm đại dịch chớm bùng phát, khi hai "thủ lĩnh" hàng đầu là Saudi Arabia và Nga đối đầu nhau do khác biệt quan điểm về cách thức xử lý khủng hoảng. Hai "ông lớn" này sau đó đã làm hòa, đưa đến việc cả khối đồng thuận cắt giảm sản lượng ở mức sâu kỉ lục nhằm đối phó với mức cầu tiêu thụ sụp đổ. Nói tóm lại, năm 2020 là năm ra chưa có t.iền lệ.
Nhưng năm 2021 cũng không khác mấy. Đó cũng là một năm thách thức với OPEC khi giá dầu bắt đầu phục hồi, tạo ra ham muốn mà các nước sản xuất, xuất khẩu dầu thô rất khó cưỡng lại, nhất là những nước có nguồn thu phụ thuộc vào dầu mỏ ở vùng Vịnh và châu Phi. Nhưng cuối cùng, cả khối cũng lại đạt đồng thuận về kế hoạch chỉ tăng mức sản lượng khiêm tốn 400.000 thùng/tháng
Kế hoạch này vẫn đang được triển khai, ít nhất là cho tới hết tháng 1/2022, khi OPEC xem xét xu hướng mà giới phân tích cho là có nguy cơ dư thừa nguồn cung tại cuộc gặp dự kiến diễn ra trong ngày 4/1. Giới chức hữu quan của OPEC không nghĩ vậy, họ cho rằng tác động mà biến thể Omicron gây ra đối với mức cầu tiêu thụ dầu thô ở mức hạn chế và chỉ là tạm thời. Tuy nhiên, chính tổ chức này trong hai năm qua cũng đã chứng minh rằng cần có sự cẩn trọng nhất định.
Tính rộng ra, OPEC đã trải qua 5 năm đầy thách thức, khởi đầu là từ quyết định giảm sản lượng để đối phó với bùng nổ khai thác dầu đá phiến tại Mỹ. Thách thức đối với hợp tác nội khối là điều khó tránh khỏi, khi các nước thành viên theo đuổi những ưu tiên khác nhau.
Tuy nhiên, nhiều trường hợp OPEC cũng đã biết cách vượt qua, dù "đường đi" đôi khi cũng không bằng phẳng, đơn cử như việc Iraq phá rào tăng sản lượng vượt hạn ngạch và phải chịu sự trừng phạt từ khối. Chính điều này giúp OPEC có được sức kháng cự bền vững hơn với các cú sốc trong tương lai.
Giá xăng dầu được niêm yết tại một trạm xăng ở Tokyo, Nhật Bản, ngày 13/10/2021. Ảnh: Kyodo/TTXVN
Giới phân tích nhận định thách thức đầu tiên mà OPEC có thể gặp phải là tình trạng dư cung. Tuy nhiên, nguy cơ này không quá lớn, bởi nếu có cũng chỉ là tạm thời và sẽ hết ngay sau khi sóng lây nhiễm Omicron qua đi. Tác động của dịch bệnh giờ cũng không thể dữ dội như trước, bởi một lý do rất thực tế: Chính phủ các nước sẽ không thể chịu được một làn sóng đóng cửa mới.
Thách thức lớn hơn được giới quan sát trong ngành dầu khí và các nước OPEC chỉ ra chính là tình trạng sản lượng tiềm năng còn dư thừa đang suy giảm. Theo Cục thông tin Năng lượng Mỹ (USEIA), công suất khai thác còn dư của OPEC có thể giảm xuống mức 5,11 triệu thùng vào cuối quý 4 năm 2022, giảm mạnh so với mức 9 triệu thùng trong quý đầu năm 2021. Theo định nghĩa của USEIA, công suất khai thác còn dư là tổng sản lượng dầu có thể bắt tay vào khai thác ngay sau 30 ngày với thời hạn khai thác ít nhất là 90 ngày.
Với số giếng dầu khai thác giảm sút, Nga hiện ở sát ngưỡng sản lượng tiềm năng, với mức 10,9 triệu thùng/ngày. Công suất khai thác còn dư vì thế sẽ chủ yếu nằm trong OPEC, mà cụ thể là các nước xuất khẩu dầu Trung Đông. Nhưng việc duy trì ngay cả mức công suất này cũng không dễ, bởi cần có duy tu, bảo dưỡng, đầu tư. Trong khi đó, việc gọi vốn đầu tư vào ngành dầu mỏ giờ không dễ.
"Chúng ta đang tiến đến một giai đoạn có thể nói là nguy hiểm nếu như không duy trì mức đầu tư hợp lý cho năng lượng. Chúng tôi đặc biệt quan ngại về viễn cảnh thế giới có thể thiếu hụt năng lượng nếu như quá trình chuyển đổi năng lượng không được quản trị một cách thận trọng", Bộ trưởng Năng lượng Saudi Arabia Abdulaziz bin Salman phát biểu hồi đầu tháng 12/2021.
Điều này có nghĩa là thế giới sẽ phải trải qua thêm một vài năm sóng gió về an ninh năng lượng. OPEC ngược lại có thể sẽ là bên thu lợi lớn khi nguồn cung dầu thô vẫn căng thẳng vì những nguyên nhân rất cơ bản. Đương nhiên, không loại trừ khả năng sẽ xảy ra một cú sốc nữa về nguồn cầu gắn với đột biến liên quan đến COVID-19. Nhưng chính OPEC đã trải qua cú sốc trước đó và đã làm tốt phần việc của mình. OPEC sẽ vượt lên và thậm chí ngày càng trở nên mạnh mẽ.
Giá dầu tăng 'nóng' - được và mất? Giá dầu thế giới liên tục xác lập các mức cao nhất nhiều năm trong những ngày qua, sau khi Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và các quốc gia sản xuất dầu liên minh, còn gọi là OPEC , tiếp tục tuân thủ thỏa thuận tăng sản lượng dầu hiện có. Điều này làm tăng thêm áp lực lạm...
