Năm điểm then chốt trong ’sứ mạng hòa bình’ của Thủ tướng Hungary Orban
Thủ tướng Hungary bất ngờ tới Nga chỉ vài ngày sau khi tới thăm Ukraine theo cách tương tự. Chuyến thăm mang “sứ mạng hòa bình” của ông đã xác nhận rõ hơn về viễn cảnh của cuộc xung đột tại Ukraine.
Thủ tướng Hungary Viktor Orban bắt tay Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc gặp ở Moskva ngày 5/7/2024. Ảnh: Sputnik
Thủ tướng Hungary Viktor Orban bất ngờ đến thăm Nga hôm 5/7, gặp Tổng thống Vladimir Putin để thảo luận cách giải quyết xung đột Ukraine. Chuyến đi đã gây ra sự phẫn nộ trong các nhà lãnh đạo EU của Orban, vì nó diễn ra chỉ vài ngày sau khi Thủ tướng Hungary thực hiện chuyến đi không báo trước tương tự tới Ukraine.
Hungary giữ chức Chủ tịch luân phiên EU trong thời gian còn lại của năm nay. Tuy nhiên, ông Orban đã tuyên bố rằng ông không đòi hỏi bất kỳ sự ủy nhiệm nào từ Brussels để thúc đẩy hòa bình, đồng thời lưu ý rằng các cuộc thảo luận của ông không được coi là các cuộc đàm phán chính thức.
Sứ mạng hòa bình
Orban cho biết chuyến đi của ông là bước đầu tiên để khôi phục đối thoại. Là người chỉ trích viện trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine, Thủ tướng Hungary thừa nhận ông không được EU ủy quyền cho các chuyến đi này nhưng theo ông, hòa bình không thể đạt được “từ một chiếc ghế bành thoải mái ở Brussels”.
“Chúng ta không thể ngồi yên chờ chiến tranh kết thúc một cách kỳ diệu”, ông viết trên mạng xã hội X trước khi gặp Tổng thống Putin.
Thủ tướng Orban đã đến thăm Kiev vào đầu tuần này, tại đây ông đã kêu gọi Tổng thống Volodymyr Zelensky tìm kiếm hòa bình với Nga, cho rằng lệnh ngừng bắ.n có thể coi là bước đầu tiên đi đúng hướng. Nhà lãnh đạo Ukraine đã không chấp nhận đề xuất của ông, theo lời Orban cho biết sau đó. Nhà lãnh đạo của Kiev khẳng định chỉ có chiến thắng quân sự mới mang lại “hòa bình công bằng”.
“Lối thoát ngắn nhất” cho xung đột Ukraine
Thủ tướng Hungary cho biết ông muốn lắng nghe trực tiếp từ ông Putin về việc Nga nhìn nhận các sáng kiến hòa bình khác nhau như thế nào, và gọi đây là một bước quan trọng, mặc dù cuộc thảo luận thẳng thắn đã xác nhận rằng có sự rạ.n nứ.t lớn giữa các bên xung đột.
Thủ tướng Viktor Orban cùng Tổng thống Volodymyr Zelensky tại họp báo ở Kiev hôm 2/7/2024. Ảnh: Volodymyr Zelensky/X
Hai nhà lãnh đạo Putin và Orban đã thảo luận về “lối thoát ngắn nhất” cho cuộc xung đột – theo tiết lộ sau đó của ông Orban với các nhà báo. Lập trường của Moskva và Kiev vẫn còn rất “cách xa nhau”, Thủ tướng Hungary thừa nhận.
“Rất nhiều bước cần phải được thực hiện để tiến gần hơn tới một giải pháp cho cuộc chiến. Tuy nhiên, chúng tôi đã thực hiện bước quan trọng nhất – thiết lập mối liên hệ và tôi sẽ tiếp tục làm việc này trong tương lai”, ông Orban nói.
Video đang HOT
Tầm nhìn của Moskva
Tổng thống Putin đã nói với Thủ tướng Hungary rằng ông đã trình bày tầm nhìn của mình về cách giải quyết xung đột trong bài phát biểu quan trọng tại Bộ Ngoại giao Nga vào tháng trước và cho biết sẵn sàng thảo luận về nó.
Đề xuất mà ông Putin đề cập đến là đình chỉ các hoạt động thù địch ngay sau khi Kiev từ bỏ nỗ lực gia nhập NATO và ra lệnh cho quân đội rút lui khỏi tất cả các vùng lãnh thổ mà Moskva tuyên bố chủ quyền. Sau đó, ông Putin gợi ý rằng một cuộc thảo luận toàn diện về cấu trúc an ninh mới ở châu Âu có thể được tổ chức. Tuy nhiên, chính phủ Ukraine đã từ chối lời đề nghị này.
Tổng thống Nga đã nhắc lại sự sẵn sàng của Moskva trong việc giải quyết tình trạng thù địch thông qua đàm phán. Tuy nhiên, theo ông Putin, giới lãnh đạo Ukraine dường như vẫn không thể từ bỏ ý tưởng tiến hành chiến tranh “đến cùng”.
Tổng thống Nga nói rằng Moskva đang tìm cách đạt được hòa bình lâu dài, bền vững thay vì lựa chọn ngừng bắ.n tạm thời hoặc “xung đột đóng băng” dưới bất kỳ hình thức nào. Theo ông, không nên có “một lệnh ngừng bắ.n hoặc một hình thức tạm dừng nào đó mà chế độ Kiev có thể sử dụng để khắc phục tổn thất, tập hợp lại và tái vũ trang. Nga ủng hộ việc một sự chấm dứt hoàn toàn và cuối cùng cho cuộc xung đột”.
Cơn thịnh nộ ở Brussels
Chuyến đi tới Moskva đã vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ từ các nhà lãnh đạo và quan chức EU, dù trước đó Thủ tướng Orban đã khẳng định ông không đại diện cho liên minh.
Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen cáo buộc Thủ tướng Hungary “xoa dịu” đối với ông Putin. Bà khẳng định: “Chỉ có sự đoàn kết và quyết tâm mới mở đường cho một nền hòa bình toàn diện, công bằng và lâu dài ở Ukraine”.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz nói rằng chuyến thăm Nga của Orban không liên quan gì đến EU và quan điểm của khối này về cuộc xung đột vẫn không thay đổi.
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk, một người ủng hộ mạnh mẽ Kiev, cũng đã chỉ trích ông Orban ngay khi tin đồn về chuyến thăm sắp diễn ra của ông bắt đầu lan truyền trên các phương tiện truyền thông hôm 4/7. Ông Tusk khẳng định ông không thể tin được một chuyến thăm như vậy lại có thể diễn ra.
Thủ tướng Estonia Kaja Kallas, người dự kiến trở thành người đứng đầu chính sách đối ngoại và an ninh tiếp theo của EU, cho rằng Thủ tướng Hungary có ý định “gieo rắc sự nhầm lẫn”.
Tác động rộng lớn hơn của xung đột Ukraine
Thủ tướng Hungary cho rằng cuộc xung đột kéo dài giữa Nga và Ukraine đang ảnh hưởng đến khu vực châu Âu rộng lớn hơn, trong khi “lục địa già” chỉ có thể phát biển nhanh chóng và bền vững nhất trong thời bình.
Trong những phát biểu công khai trước đây, ông Orban bày tỏ lo ngại rằng quyết tâm của phương Tây leo thang xung đột Ukraine có thể dẫn đến một cuộc đụng độ trực tiếp với Nga, gây ra hậu quả thảm khốc cho tất cả những người liên quan. Budapest lập luận rằng những đòn trừng phạt kinh tế do xung đột gây ra đã gây tổn hại cho các quốc gia EU nhiều hơn Nga và chúng cũng đã thất bại trong việc buộc Moskva phải nhượng bộ.
Lý do Thủ tướng Hungary Orban bất ngờ thăm Ukraine
Nổi tiếng là người đi ngược lại EU, phản đối viện trợ tài chính và quân sự cho Ukraine, Thủ tướng Hungary Viktor Orban đã bất ngờ thăm Kiev.
Thủ tướng Viktor Orban (trái) cùng Tổng thống Volodymyr Zelensky tại hội nghị thượng đỉnh EU ở Brussels vào tháng trước. Ảnh: New York times
Ông Orban từ lâu đã có quan điểm thân thiện với Điện Kremlin, phản đối sự hỗ trợ của châu Âu dành cho Ukraine. Nhà lãnh đạo Hungary - quốc gia thành viên EU - đã đơn độc trong nhiều tháng qua ngăn chặn gói viện trợ trị giá 52 tỷ USD của châu Âu dành cho Ukraine, nhưng sau đó đã rút lại sự phản đối. Ông cũng từ chối chấp nhận Thụy Điển là thành viên mới của NATO trong suốt hơn một năm trước khi nhượng bộ trước áp lực từ các nước lớn hơn và đồng ý vô điều kiện.
Mô hình tương tự đã lặp lại vào ngày 2/7 khi Thủ tướng Viktor Orban của Hungary có chuyến thăm bất ngờ tới Kiev gặp gỡ Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, đi theo con đường mà các nhà lãnh đạo châu Âu khác đã đi trong hơn hai năm nhưng từng bị ông Orban xa lánh.
Các quan chức Hungary giải thích chuyến đi không báo trước đó là một nỗ lực nhằm thúc đẩy "hòa bình". Trong khi đó, nhiều nhà quan sát coi đây là một động thái của ông Orban nhằm tìm cách chấm dứt sự cô lập của châu Âu đối với ông liên quan đến vấn đề Ukraine.
Zsomber Zeold, cựu nhà ngoại giao Hungary và là một chuyên gia chính sách đối ngoại ở Budapest, cho biết chuyến thăm "hoàn toàn gây bất ngờ đối với tôi và nhiều người khác" vì ông Orban đã giữ quan điểm xa lánh Ukraine trong một thời gian dài. "Lời giải thích hợp lý nhất là ông ấy muốn xây dựng sự tín nhiệm nào đó trong Liên minh châu Âu chứ không chỉ được biết đến như một nhân vật thân Nga", ông Zeold nói.
Nỗ lực mới của Hungary
Hungary tuần này đã đảm nhận chức chủ tịch luân phiên của Liên minh châu Âu với lời hứa sẽ "làm cho châu Âu vĩ đại trở lại". Tuy nhiên, vị trí chủ tịch đó về cơ bản mang tính chất biểu tượng, và cam kết thường được lặp đi lặp lại của ông Orban về "tiếp quản Brussels", thay vào đó, lại dựa trên một tính toán rằng cuộc bầu cử vào tháng trước đối với Nghị viện Châu Âu sẽ biến đảng Fidesz cầm quyền của Hungary trở thành một trung tâm quyền lực mới cho các lực lượng dân tộc chủ nghĩa có cùng chí hướng trong lục địa.
Tuy nhiên, hy vọng đó cho đến nay đã bị cản trở bởi danh tiếng của ông Orban là nhà lãnh đạo thân thiện nhất với Nga của khối châu Âu.
Peter Kreko, giám đốc Political Capital, một nhóm nghiên cứu ở Budapest, mô tả chuyến thăm Kiev của ông Orban là một "bất ngờ khôn ngoan, có thể cải thiện cơ hội tiến gần hơn đến dòng chảy chủ đạo của EU" và xây dựng liên minh với những nhân vật bảo thủ như Thủ tướng Italy, Giorgia Meloni.
Mặc dù bà Meloni đồng ý với ông Orban về sự cần thiết phải hạn chế chặt chẽ việc nhập cư và bảo vệ chủ quyền quốc gia, bà vẫn bị cản trở bởi lập trường ủng hộ Điện Kremlin của vị thủ tướng Hungary về Ukraine.
"Ông Orban biết rằng việc đến thăm ông Zelensky là dấu hiệu để trở thành 'thành viên câu lạc bộ' và ông muốn gửi một thông điệp mạnh mẽ tới các lãnh đạo EU rằng ông ở trong câu lạc bộ ngay cả khi đã nhiều lần đóng vai người ngoài cuộc", chuyên gia Kreko bình luận.
Khi Hungary tuần trước tuyên bố thành lập một liên minh cánh hữu mới trong Nghị viện châu Âu mang tên "Những người yêu nước vì châu Âu", Thủ tướng Orban đã tuyên bố đây là sự khởi đầu của một "kỷ nguyên mới" về "hòa bình, an ninh và phát triển" thay vì "chiến tranh, di cư và trì trệ" - kỷ nguyên "sẽ thay đổi nền chính trị châu Âu".
Thủ tướng Hungary Viktor Orban phát biểu họp báo tại Budapest ngày 23/2/2024. Ảnh: AFP/TTXVN
Nhưng liên minh lập pháp mới do Hungary lãnh đạo, mà ông Orban dự đoán "sẽ sớm trở thành nhóm chính trị cánh hữu mạnh nhất ở châu Âu," chỉ thu hút được hai đảng dân túy nhỏ từ Áo và Cộng hòa Séc. Sau đó, một đảng cánh hữu nhỏ của Bồ Đào Nha cũng cho biết họ sẽ tham gia. Nhưng cho đến nay, các đảng theo chủ nghĩa dân tộc hùng mạnh nhất châu Âu đều đứng ngoài cuộc.
Đảng Luật pháp và Công lý, đảng cầm quyền trước đây ở Ba Lan, nơi có nền kinh tế, quân sự và dân số lớn hơn nhiều so với Hungary, tuy có chung thái độ bất bình với vấn đề nhập cư và bộ máy quan liêu ở Brussels, nhưng đã từ chối tham gia liên minh mới, phần lớn là do quan điểm trái ngược với EU của Hungary về cuộc xung đột ở Ukraine.
Tiếp cận cởi mở hơn với Kiev
Bằng cách tới Ukraine, ông Orban "đang cố gắng thoát ra khỏi vùng đất không có chính trị ở EU, và việc thể hiện một cách tiếp cận cởi mở hơn đối với Kiev sẽ là chìa khóa trong vấn đề này" - Zgut-Przybylska, Phó giáo sư tại Viện Hàn lâm Khoa học Ba Lan, nhận xét.
Phát biểu tại Kiev hôm 2/7, ông Orban lặp lại lời kêu gọi "hòa bình" nhưng tránh mọi gợi ý rằng việc đạt được điều đó phụ thuộc vào việc Ukraine từ bỏ các điều kiện. Hãng thông tấn MTI của Hungary cho biết ông Orban kêu gọi "một lệnh ngừng bắ.n có thời hạn, tạo cơ hội để đẩy nhanh các cuộc đàm phán hòa bình".
Hãng tin Ukraine, Unian dẫn lời ông Orban nói rằng "hòa bình là một vấn đề quan trọng. Cuộc chiến mà các bạn đang theo đuổi hiện nay có ảnh hưởng rất mạnh mẽ đến an ninh của Châu Âu".
Tại Kiev, ông Orban không đưa ra lời chỉ trích công khai nào về cách đối xử với người thiểu số Hungary ở Ukraine, trước đây vốn là vấn đề gây tranh cãi lớn thường được ông nêu ra, và thay vào đó, vị Thủ tướng cảm ơn Tổng thống Zelensky vì đã lắng nghe quan điểm của ông về khả năng ngừng bắ.n.
Phó giáo sư Zgut-Przybylska cho biết chuyến đi của ông Orban "không có nghĩa là chính phủ Hungary sẽ thay đổi chính trị". Thay vào đó, nó phù hợp với điều mà chính Thủ tướng Orban đã mô tả là "vũ điệu chim công" của Hungary: chính sách "vẫy lông" sang các phía khác nhau tùy theo thời điểm.
Bà nói: "Ông Orban đã chơi điệu nhảy 'con công' này trong một thập kỷ, và sự phụ thuộc năng lượng của Hungary vào Nga sẽ vẫn mạnh mẽ hơn bao giờ hết".
Về phần mình, Nga đã hạ thấp tầm quan trọng chuyến thăm Kiev của ông Orban. Dmitri Peskov, người phát ngôn Điện Kremlin, được hãng thông tấn TASS dẫn lời, nói rằng sự hiện diện của ông Orban ở Kiev không phản ánh sự thay đổi trong lập trường của Hungary mà chỉ phản ánh trách nhiệm của nước này sau khi đảm nhận chức chủ tịch luân phiên của Liên minh châu Âu.
Chuyến thăm Kiev đầu tiên của Thủ tướng Hungary kể từ xung đột Nga - Ukraine Ngay sau khi Hungary đảm nhiệm Chủ tịch luân phiên Hội đồng Liên minh châu Âu, Thủ tướng Hungary Viktor Orban ngày 2/7 sẽ thực hiện chuyến đi đầu tiên tới Kiev kể từ khi xung đột Nga - Ukraine bùng nổ vào 2022. Thủ tướng Hungary Viktor Orban (trái) gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Brussels hồi tháng 2/2023. Ảnh: pravda.com.ua...