Mexico phát triển nền tảng trực tuyến giám sát núi lửa theo thời gian thực

Đại học Tự trị Quốc gia Mexico (UNAM) ngày 16/6 tuyên bố đã xây dựng thành công trang web sử dụng thuật toán trí tuệ nhân tạo (AI) để giám sát cùng một thời điểm và theo thời gian thực 83 ngọn núi lửa hoạt động mạnh nhất trên thế giới.

Cột tro bụi phun lên từ miệng núi lửa Popocatepetl ở Puebla, Mexico, ngày 18/5/2023. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Theo phóng viên TTXVN tại Mexico, trang web mang tên “Monitoring Unrest from Space” (MOUNTS – Giám sát tình trạng bất ổn từ không gian) có địa chỉ tại http://www.mounts-project.com/home. Đây là sản phẩm do chuyên gia Sébastien Valade của Viện Địa Vật lý (IGEF) thuộc UNAM phát triển. Hệ thống này cho phép thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu miễn phí do các vệ tinh Sentinel của Cơ quan Hàng không Vũ trụ châu Âu cung cấp, từ đó tối ưu hóa quá trình giám sát và dự đoán hoạt động của những ngọn núi lửa trên thế giới.

Phát biểu với báo giới, chuyên gia Valade cho biết công tác theo dõi hoạt động núi lửa thường phụ thuộc vào mạng lưới giám sát của các trạm quan trắc địa chấn ở từng quốc gia.

Tình trạng này đòi hỏi nhiều chi phí vận hành, cũng như đội ngũ chuyên gia để duy trì và triển khai hoạt động tại các cơ sở đó. Tuy nhiên, sự ra đời của MOUNTS sẽ góp phần giải quyết mọi vấn đề nhờ khả năng xử lý, phân tích hình ảnh do các cảm biến trên vệ tinh di chuyển khắp hành tinh cung cấp, qua đó có thể đo được sự bất thường về nhiệt, những thay đổi địa hình trong các miệng núi lửa, so sánh chuỗi thời gian hoạt động, cơ chế phun trào hay lượng khí thải phát ra từ núi lửa…

Ông Valade lưu ý nền tảng MOUNTS tổng hợp, so sánh và cung cấp thông tin dữ liệu mở và miễn phí về các ngọn núi lửa ở nhiều khu vực khác nhau trên thế giới theo thời gian thực, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xác định mô hình hoạt động, dự báo về các đợt phun trào, cũng như cung cấp thông tin chi tiết về từng ngọn núi lửa được nghiên cứu. Dữ liệu được thể hiện trên MOUNTS dưới dạng một loạt biểu đồ, bản ghi và bản đồ.

Chuyên gia của IGEF đang hợp tác với các đơn vị khác để nâng cấp hệ thống trang mạng nêu trên để tăng số lượng giám sát từ 83 lên 100 ngọn núi lửa hoặc có thể lên tới 400 núi lửa trong thời gian tới. Bên cạnh đó, Mexico đang sử dụng MOUNTS để theo dõi hoạt động của Núi lửa Popocatépetl tại bang Puebla, cách thủ đô Mexico City 72 km về phía Đông Nam. Popocatépetl là ngọn núi lửa cao thứ hai ở Mexico – ở mức 5.550m so với mực nước biển. Đây là một trong những núi lửa hoạt động mạnh nhất tại nước này và cũng là một trong những núi lửa được giám sát chặt chẽ nhất trên thế giới.
Hôm 20/2, Núi lửa Popocatépetl đã hoạt động trở lại, gây ra nhiều vụ nổ lớn, phun trào giải phóng nước, tro và mạt vụn và tạo ra cột khói bụi cao tới 2km.