Mèo thời Ai Cập cổ đại
Những tác phẩm nghệ thuật về mèo thời Ai Cập cổ đại và việc ‘ thần thánh hóa’ chúng bằng x.ác ư.ớp mang đến sự ngạc nhiên, thích thú khi khám phá…
Bức tranh tường lăng mộ ‘Ipuy, vợ của Ipuy và những con mèo của họ’. Ảnh: Zhangying
Hiện thân cho các vị thần
Mèo được tôn sùng vì khả năng đối phó với những con vật gây nguy hiểm cho con người và bảo vệ gia đình khỏi những điều xấu xa và bất hạnh. Người Ai Cập cổ đại tin rằng loài mèo có sức mạnh siêu nhiên và những truyền thuyết liên quan đã ra đời.
Ra, thần Mặt trời trong thần thoại Ai Cập cổ đại và là vị thần mạnh nhất trong đền thờ Ai Cập, có thể biến thành mèo (Great Tomcat). Mỗi đêm, thần Mặt trời bước vào thế giới ngầm dưới hình dạng mèo, chiến đấu với Tử xà Apophis, g.iết c.hết hắn bằng một đòn duy nhất.
Mặt trời sẽ mọc như thường lệ vào sáng hôm sau, báo hiệu sự khải hoàn của vị thần. Cuộc đối đầu giữa thần Ra và Tử xà Apophis được mô tả trong các bức tranh tường chôn cất của người Ai Cập cổ đại và các bức tranh bằng giấy cói về Cuốn sách của cái c.hết.
Mèo cũng là hiện thân cho nữ thần Bastet, vị thần bảo hộ gia đình, mang lại sức khỏe và xua đuổi tà ma. Thần thường xuất hiện dưới hình dạng người đầu mèo và đôi khi trực tiếp là một con mèo.
Người Ai Cập cổ đại đặt tượng nữ thần Bastet trong nhà để ngăn chặn kẻ trộm, cầu nguyện cho sức khỏe cả gia đình và đeo bùa hộ mệnh hình mèo để có được sự bảo hộ của nữ thần. Phụ nữ mong muốn có con cũng sẽ đeo những chiếc bùa Bastet đặc biệt có hình những chú mèo con với số lượng tương ứng với số con mà họ mong muốn có.
Có lẽ, nhờ nữ thần Bastet mà mèo được chủ cưng chiều hơn. Trong những gia đình giàu có, mèo còn được đeo đồ trang sức bằng vàng và ăn cùng chủ. Vào thời nữ thần Bastet được kính trọng nhất, địa vị loài mèo cũng được nâng lên và hình phạt cho việc g.iết một con mèo (dù là tai nạn), h.ung t.hủ sẽ bị xử tử!
Video đang HOT
Các ngôi đền và lăng mộ của Ai Cập cổ đại cho thấy các thông tin về thời đại đó, chủ yếu là về những người giàu có, nắm quyền lực. Nghệ nhân của ngôi làng thủ công được phát hiện ở Deir el-Medina đã xây dựng và trang trí lăng mộ hoàng đế trong thời kỳ Tân Vương quốc (khoảng 1550 – 1080 trước Công nguyên).
Có nhiều bức graffiti được vẽ trên đồ gốm hoặc mảnh đá vôi ở đây. Điều thú vị là những người thợ thủ công này vẽ rất nhiều mèo. Trong đó, bức tranh gốm nổi tiếng nhất là “ Mèo mướp chăn ngỗng”.
Tranh gốm ‘Mèo mướp chăn ngỗng’. Ảnh: Zhangying
Trong tranh, chú mèo mướp đứng bằng hai chân sau, giống như “người chăn cừu”. Trước mặt mèo là sáu con ngỗng xếp thành hai hàng. Bên trên con ngỗng là ổ đầy trứng. Mèo mướp cầm cây gậy dài có móc ở một đầu, trên đó treo túi thức ăn.
Trong bức tranh này, các loài động vật đang thực hiện hoạt động của con người và những kẻ săn mồi đang lừa con mồi vào bẫy. Đó có thể là cốt truyện trong truyện dân gian hoặc truyện ngụ ngôn của Ai Cập.
X.ác ư.ớp… mèo
X.ác ư.ớp mèo. Ảnh: Zhangying
Một minh chứng khác cho sự phổ biến của loài mèo ở Ai Cập cổ đại: Hàng triệu x.ác ư.ớp mèo đã được tìm thấy ở Ai Cập. Vào thời điểm đó, ướp xác mèo là hành động “thần thánh hóa” loài mèo, tôn trọng vật nuôi. Có lẽ, những chủ mèo Ai Cập cổ đại hy vọng chúng sẽ theo họ sang thế giới bên kia.
Thủ tục ướp xác mèo cũng giống như ướp x.ác n.gười, thậm chí còn có quan tài bằng đá vôi tinh xảo dành cho mèo hoặc quan tài hình con mèo bằng gỗ chạm trổ hoặc bằng đồng. Những người chăm sóc mèo cũng được hưởng lợi từ việc làm này.
Vào triều đại Ptolemaios, những người đàn ông trưởng thành chịu trách nhiệm chăm sóc mèo được miễn lao động bắt buộc. Tuy nhiên, thật không may, nhiều x.ác ư.ớp mèo đã bị hư hại vào thế kỷ 19, chủ yếu là do bị nghiền nát và sử dụng làm phân bón.
Thành phố Bubastis ở Ai Cập là thành phố linh thiêng của nữ thần mèo Bastet, và nghĩa trang mèo gần đền thờ Bastet là một trong những nghĩa trang mèo lớn xuất hiện sớm nhất trên thế giới, có niên đại từ khoảng năm 900 trước Công nguyên.
Vào thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên, nhà văn Hy Lạp cổ đại Herodotus đã đến Ai Cập cổ đại và đề cập đến nó. Ông viết: “Khi một con mèo c.hết, người trong nhà cạo lông mày để tang”. Ông cho biết những con mèo c.hết được đưa đến thành phố Bubastis, nơi chúng được ướp xác và chôn cất.
Tượng nữ thần Bastet bằng đồng tại Bảo tàng Anh. Ảnh: Zhangying
Trong các tác phẩm nghệ thuật thời Ai Cập cổ đại, mèo thường được khắc họa dưới ghế của bà chủ. Trong bức tranh tường lăng mộ “Ipuy, vợ của Ipuy và những con mèo của họ” của nhà điêu khắc hoàng gia Ipuy vào khoảng năm 1250 trước Công nguyên, Ipuy và vợ ngồi nhận bó hoa từ các con, một con mèo đang ngồi dưới ghế của vợ ông và một con mèo con khác ngồi trong lòng Ipuy. Con mèo nhỏ giơ chân trước lên nghịch ngợm vỗ vào tay áo của Ipuy. Ở Ai Cập cổ đại “mèo dưới ghế người phụ nữ” có ý nghĩa đặc biệt, tượng trưng cho khả năng sinh sản mạnh mẽ. Mèo trong các bức tranh tường tượng trưng cho việc sau khi c.hết, sức sống của chủ nhân ngôi mộ là vô tận. Còn dưới ghế của người đàn ông là gì? Là một con chó con, tượng trưng cho khả năng g.iao p.hối.
Bên trong hai 'xưởng' ướp xác lớn nhất Ai Cập tiết lộ nhiều điều thú vị
Ai Cập hôm 28/5 đã khai quật 2 'xưởng' ướp xác, cùng 2 ngôi mộ trong khu chôn cất cổ xưa ở nghĩa trang Saqqara có niên đại hơn 2.300 năm.
Các phát hiện mới nhất mang đến hy vọng có thể giúp hồi sinh ngành du lịch quan trọng của quốc gia này, đồng thời tiết lộ những chi tiết thú vị trong công nghệ đưa con người và động vật trở thành "bất tử" theo quan niệm cổ đại.
Theo thông báo của Bộ Du lịch và Cổ vật Ai Cập, đây là 2 xưởng ướp xác lớn nhất và hoàn chỉnh nhất từng được khai quật từ trước tới nay, một xưởng dùng để ướp x.ác n.gười, xưởng còn lại chuyên ướp xác động vật. Cả hai được xây dựng vào khoảng cuối triều đại XXX (năm 380 trước Công nguyên đến năm 343 trước Công Nguyên). Hai ngôi mộ đều tọa lạc ở nghĩa trang cổ Saqqara thuộc tỉnh Giza - Ai Cập.
Ảnh minh họa: AP
2 xưởng ướp xác được phát hiện sau một cuộc khai quật kéo dài một năm gần khu bảo tồn của Nữ thần Bastet - cách thủ đô Cairo khoảng 30 km về phía Nam. Đây cũng là nơi phát hiện hàng trăm x.ác ư.ớp động vật và tượng vào năm 2019.
Khám phá cả hai xưởng ướp đều có giường đá, bình đất sét, bình nghi lễ, muối natri - một trong những nguyên liệu chính để ướp xác và khăn trải giường cùng các dụng cụ ướp xác khác.
Tổng thư ký của Hội đồng cổ vật tối cao của Ai Cập, ông Mostafa Waziri cho biết: "Hôm nay, chúng tôi công bố việc phát hiện ra 2 xưởng ướp xác lớn nhất dành cho người và động vật tại Saqqara Necropolis. Xưởng này là nơi được sử dụng cho con người, bao gồm cả những chiếc giường mà cơ thể đã được rửa sạch. Chúng tôi tìm thấy một cái lỗ nhỏ để nước chảy qua sau khi rửa (các t.hi t.hể). Chúng tôi đã tìm thấy các công cụ mà người Ai Cập cổ đại sử dụng để cắt xác để lấy các cơ quan nội tạng, cũng như các lọ Canopic được sử dụng trong quá trình ướp xác để bảo quản các cơ quan nội tạng".
Theo Heritage Daily, quan niệm của người Ai Cập cổ đại cho rằng ướp xác là để "ka" - một từ để chỉ thứ giống như linh hồn trong quan niệm hiện tại - có thể trở lại cơ thể sau khi c.hết một thời gian, từ đó bắt đầu cuộc tái sinh.
Những thứ được khai quật từ ướp x.ác n.gười cho thấy việc đạt được "cuộc sống vĩnh cửu" sẽ có mức giá khác nhau, tức chi phí cho mỗi kiểu ướp xác là khác nhau và người ta có thể tùy vào túi t.iền để lựa chọn công nghệ chứ không phải mọi người cũng được ướp theo cùng một kiểu.
Ngoài 2 xưởng ướp xác, cuộc khai quật còn phát hiện 2 ngôi mộ nhỏ có niên đại 4.400 và 3.400 năm t.uổi gần đó, thuộc về hai linh mục, Ne Hesut Ba của vương triều thứ 5 và Men Kheber của vương triều thứ 18.
Các chuyên gia khảo cổ cho biết những ghi chép về trồng trọt, săn b.ắn và các hoạt động hàng ngày khác đều đã được tìm thấy trên các bức tường của lăng mộ Ne Hesut Ba.
Ông Mostafa cho biết: "Chúng tôi đã tìm thấy một trong những ngôi mộ đẹp nhất ở đây. Chúng tôi gọi nó theo tên quan chức Ne Hesut Ba thuộc Vương triều thứ năm, 4.400 năm t.uổi. Bên trong các ngôi mộ, chúng tôi tìm thấy tất cả các cảnh sinh hoạt hàng ngày, như thu hoạch, trồng trọt, các ban nhạc, nhạc cụ và những thứ tương tự. Trong quá trình khai quật, chúng tôicũng đã tìm thấy một ngôi mộ khác ở đó, (thuộc về) Men Kheber Ra, có niên đại từ thời Vương quốc mới, Vương triều thứ 18, khoảng 3.400 năm tuổi".
Ai Cập đã tiến hành các hoạt động khai quật rộng rãi ở nghĩa trang Saqqara và các địa điểm cổ đại khác trong những năm gần đây, đem lại một số khám phá nổi tiếng./.
Phát hiện 'choáng' từ hai xưởng ướp xác lớn nhất Ai Cập Hai xưởng ướp xác có niên đại hơn 2.300 năm tiết lộ những chi tiết thú vị trong công nghệ đưa con người và động vật trở thành 'bất tử' theo quan niệm cổ đại, bao gồm 'dịch vụ tùy chọn' với các mức giá khác nhau. Theo Bộ Du lịch và cổ vật Ai Cập, đó là hai xưởng ướp xác lớn...
