Lý do khiến nghiên cứu chỉnh sửa gene người ở Trung Quốc bị phản đối
Thực hiện thí nghiệm bí mật, nghiệp dư, bỏ qua vấn đề đạo đức và các bước kiểm tra… là điều các nhà khoa học lo ngại.
Quá trình tiến hành thí nghiệm tạo ra trẻ sơ sinh chỉnh sửa gene đầu tiên trên thế giới có nhiều lỗi kỹ thuật và sai lầm đạo đức, theo The Alantic.
Dưới đây là những vấn đề các nhà khoa học thế giới lo ngại, liên quan đến thí nghiệm của ông He Jiankui ở Trung Quốc sau khi ông ta tuyên bố tạo thành công 2 em bé từ chỉnh sửa gene:
Không giải quyết nhu cầu y tế
Tiến sĩ He Jiankui tập trung vào gene CCR5, là con đường để virus HIV xâm nhập vào tế bào người. Tuy nhiên, vô hiệu hóa gene này không đem lại khả năng miễn dịch hoàn toàn với HIV, vì một số chủng virus có thể xâm nhập vào tế bào qua một loại protein khác.
Ngay cả khi muốn loại bỏ gene CCR5 cũng đã có những loại thuốc có khả năng thực hiện việc này. Ông He chỉnh sửa gene để Lulu và Nana (tên 2 đ.ứa t.rẻ chỉnh sửa gene) kháng lại một loại virus có thể tránh được bằng nhiều cách khác, nhưng lại gây ra nhiều nguy hiểm khác cho chúng.
Quá trình chỉnh sửa có vấn đề
Thí nghiệm của He không được các nhà khoa học khác kiểm chứng và công bố, nhiều chi tiết không rõ ràng. Dựa trên bài thuyết trình của ông ta tại hội nghị về chỉnh sửa gene ở Hong Kong ngày 28/11, các nhà khoa học khác nhận xét He đang sử dụng phương pháp chỉnh sửa gene một cách rất nghiệp dư.
He Jiankui tại Hội nghị Quốc tế về chỉnh sửa gene ở Hong Kong ngày 28/11. Ảnh: RFA
Nghi ngờ về sự chấp nhận của tình nguyện viên
He cho biết cha mẹ của đ.ứa t.rẻ hiểu biết và có kiến thức về công nghệ chỉnh sửa gene. Tuy nhiên, nhiều người nghi ngờ họ “có thực sự nhận thức được thí nghiệm mà mình đồng ý tham gia hay không”.
Tiến sĩ He tiếp cận các tình nguyện viên qua một hiệp hội viện trợ với mục đích “dự án phát triển vắcxin phòng bệnh”. Tại hội nghị Hong Kong, He tuyên bố đã cùng một giáo sư khác tiến hành quy trình đồng thuận với họ. Thủ tục này là một kỹ năng riêng, nhưng He không được đào tạo để làm điều đó.
Video đang HOT
Thí nghiệm được thực hiện bí mật
He không thông báo về thí nghiệm với cơ quan đang làm việc là Đại học Khoa học và Công nghệ miền Nam. Ông chỉ xin nghỉ phép không lương hồi tháng 2 để thực hiện nghiên cứu trong bí mật.
He cho biết được Bệnh viện Harmonicare Thâm Quyến chấp thuận về mặt đạo đức, nhưng theo phía bệnh viện, Hội đồng Đạo đức Y khoa chưa từng thảo luận một dự án như vậy. Chữ ký trên tài liệu mà He đệ trình bị nghi ngờ là giả mạo. Trong khi đó, trang web về các nghiên cứu khác của He đều đã biến mất.
Sắp xếp chiến dịch quảng cáo
Âm thầm tiến hành thí nghiệm nhưng He lại tham gia dịch vụ của Ryan Ferrell, nhà tư vấn PR (quan hệ công chúng). He cho dựng 5 video mô tả thí nghiệm và mục đích của mình, trong khi các chi tiết kỹ thuật thực tế chưa được công bố trong bất kỳ ấn phẩm khoa học chính thức nào.
Bỏ qua các bước kiểm tra cơ bản
He đưa vào bộ gene của hai bé Lulu và Nana ít nhất hai trong số ba đột biến để có thể thay đổi hoạt động của CCR5. Thông thường, các nhà khoa học sẽ thí nghiệm trên chuột trước, nếu cảm thấy an toàn mới thực hiện với con người. Quá trình này mất nhiều năm và ông He đã bỏ qua tất cả những điều cơ bản đó.
“He đã trắng trợn gạt bỏ tất cả các quy tắc và quy ước mà cộng đồng khoa học xây dựng lên trước khi tiếp cận bất kỳ biện pháp can thiệp nào”, Leonid Kruglyak, nhà di truyền học tại Đại học California ở Los Angeles nói.
Bỏ qua các lời khuyên về đạo đức
Ông He đã nói chuyện với các nhà sinh học William Hurlbut, Đại học Stanford và Benjamin Hurlbut, Đại học Arizona, nhưng không ai biết về kế hoạch này của ông.
Ông Hurlbut dành nhiều thời gian giải thích với He về phản đối sử dụng phôi người ở Mỹ và cuộc sống con người bắt đầu từ lúc thụ thai. Bỏ qua những cuộc thảo luận đó, He vẫn tiến hành thí nghiệm.
Không thể đ.ánh giá hiệu quả của thí nghiệm
Nhà sinh học Alta Charo, Đại học Wisconsin, Mỹ, cho rằng chúng ta không thể đ.ánh giá về hiệu quả hay lợi ích của thí nghiệm. “Nếu đ.ứa b.é âm tính với HIV cũng không thể chứng minh nó liên quan đến chỉnh sửa gene”, ông Charo nói.
Tại hội nghị Hong Kong, khi được hỏi liệu hai đ.ứa t.rẻ có bị cha mẹ phân biệt đối xử vì đã được chỉnh sửa gene, He nói: “Tôi không biết phải trả lời câu hỏi này ra sao”.
Ảnh minh họa: YT
Ông He tỏ ra thách thức
Trong hội nghị Hong Kong, He không bày tỏ thái độ muốn dừng lại. Ông có nói lời xin lỗi, nhưng đó là lời xin lỗi cho việc để rò rỉ tin tức trước khi trình bày nó tại một sự kiện khoa học. Còn về thí nghiệm, ông nói: “Tôi cảm thấy tự hào”.
Sự việc tương tự có thể dễ dàng tái diễn
Năm 2017, một nhóm nhà khoa học đã hồi sinh virus tuyệt chủng horsepox (bệnh đậu mùa ngựa). Một số nhà nghiên cứu và nhà đạo đức đã chỉ trích công việc này. Họ cho rằng tái tạo virus gây bệnh đậu mùa dễ tạo điều kiện cho mục đích k.hủng b.ố sinh học.
Những sự việc này chỉ ra một lỗ hổng của khoa học hiện đại. Các nhóm nhỏ nghiên cứu có thể đưa ra quyết định gần như đơn phương về thí nghiệm mang hậu quả lớn trên quy mô toàn cầu, còn thế giới chỉ hay tin khi sự việc đã xảy ra.
Ngày 26/11, nhà khoa học He Jiankui, Trung Quốc tuyên bố đã tạo ra hai b.é g.ái sinh đôi được chỉnh sửa gene có khả năng miễn nhiễm với HIV. Kết quả nghiên cứu vẫn chưa được xuất bản trên tạp chí khoa học nào và gây ra phản ứng quyết liệt.
Hơn 120 nhà khoa học Trung Quốc đã ký tên vào bức thư phản đối nghiên cứu này với lý do “ảnh hưởng sâu sắc đến vấn đề đạo đức”. Trung Quốc đã đình chỉ mọi dự án nghiên cứu của He và sẽ tiến hành điều tra nhà khoa học này. Hiện chưa có cơ quan nào biết chính xác He đang ở đâu.
Cẩm Anh
Theo VNE
Đại học Harvard sẽ chỉnh sửa gene t.inh t.rùng người
Bất chấp tranh cãi quanh việc chỉnh sửa gene hai c.ô b.é ở Trung Quốc, các nhà khoa học ở Đại học Harvard (Mỹ) tuyên bố sẽ tiến hành chỉnh sửa gene t.inh t.rùng.
Giới khoa học tuần qua sửng sốt trước việc nhà khoa học Trung Quốc He Jiankui tuyên bố đã tạo ra cặp cô bé song sinh chỉnh sửa gene nhằm kháng HIV. Nhưng ít người biết rằng tại Mỹ, nghiên cứu chỉnh sửa gene nhằm cải thiện sức khỏe cho các thế hệ kế tiếp cũng đang được tiến hành.
Theo MIT Technology Review, bác sĩ Werner Neuhausser tại Viện Tế bào Gốc thuộc Đại học Harvard đang lên kế hoạch sử dụng công cụ chỉnh sửa gene CRISPR để biến đổi mã DNA bên trong tế bào t.inh t.rùng. Mục tiêu của ông là đi tìm đáp án cho câu hỏi: có thể giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer ở các em bé được sinh ra nhờ thụ tinh ống nghiệm hay không?
Đây là nghiên cứu cơ bản và chưa được công bố rộng rãi. Các tác giả cũng khẳng định không dùng đến phôi thai nên sẽ không có em bé nào chào đời. Tuy nhiên, dù sao đi nữa, công trình của Neuhausser vẫn nhắm đến chung mục tiêu với dự án của He Jiankui ở Trung Quốc và làm dấy lên câu hỏi: liệu xã hội có cần đến công nghệ chỉnh sửa gene để phòng bệnh ở t.rẻ e.m?
Ảnh: Wikipedia.
He Jiankui đã bị các cơ quan y tế và giới chuyên gia lên án dữ dội kể từ khi công bố tin hai em bé được sinh ra nhờ công nghệ CRISPR. Ông Xu Nanping, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc nhận xét nỗ lực này "đã vượt quá giới hạn về đạo đức, nhân cách con người" và "không thể chấp nhận được".
Trong khi đó, tại Hội nghị Thượng đỉnh về Chỉnh sửa Gene diễn ra ở Hong Kong ngày 28/11, Hiệu trưởng Đại học Y Harvard George Daley không chỉ trích He mà chỉ cho rằng nhà khoa học Trung Quốc đã rẽ sai trên con đường đúng đắn.
Theo ông Daley, chỉnh sửa tế bào gốc có thể và nên được áp dụng để định hình sức khỏe của t.rẻ e.m tương lai bởi công nghệ này giúp loại bỏ các đột biến gây ung thư và xơ nang. Bên cạnh đó, chỉnh sửa về mặt di truyền còn cải thiện sức đề kháng trước những bệnh thông thường. Trong danh sách các gene có thể được chỉnh sửa, ông Daly đề cập đến CCR5, loại gene He đã can thiệp trong quá trình tạo ra cặp song sinh.
Hiện ông Neuhausser cùng cộng sự tiến hành thí nghiệm trên loại gene có tên ApoE với hy vọng giảm nguy cơ mắc chứng Alzheimer. Nhóm cũng đang tìm cách tác động tích cực đến quá trình đột biến gene gây ra bệnh Lou Gehrig.
Tại Boston, ông Neuhausser khảo sát ý kiến các bác sĩ và hàng trăm bệnh nhân. Ông cho biết: "Hầu như tất cả mọi người đều ủng hộ ứng dụng công nghệ CRISPR để phòng và chữa bệnh". Tuy nhiên, không nhiều người tham gia khảo sát đồng ý với ý kiến chỉnh sửa gene để tăng chiều cao hoặc thay đổi màu mắt.
Với những ai hoàn toàn phản đối nghiên cứu trên, các bác sĩ trường Đại học Harvard còn một quân bài cuối cũng để thuyết phục: chỉnh sửa phôi thai có thể là một công nghệ then chốt vì sức khỏe tương lai của một xã hội văn minh.
Điều gì sẽ xảy ra nếu một loại virus c.hết người xuất hiện và lây lan ra toàn thế giới? Khi đó, nếu vắcxin không còn tác dụng, chính bộ gene được chỉnh sửa sẽ giúp nhân loại chống lại mối nguy hiểm đó. Như thế, "cái c.hết đen" thời trung cổ sẽ không lặp lại.
"Tôi nhìn thấy tiềm năng bảo vệ loài người của công nghệ này", ông Neuhausser khẳng định. "Là những cơ thể sống, chúng ta cần duy trì sự linh hoạt khi đối mặt với các mối đe dọa tương lai cũng như kiểm soát sự di truyền của giống nòi".
Lê Hằng
Theo VNE
Bé sơ sinh nhiễm HIV từ chính cha đẻ theo con đường không ai ngờ Trường hợp hiếm hoi trên thế giới: một b.é t.rai sơ sinh đột nhiên bị nhiễm HIV trong khi người mẹ âm tính với loại virus này. Một cậu bé ở Bồ Đào Nha được chuẩn đoán nhiễm HIV năm 4 t.uổi trong khi người cha dương tính với HIV còn người mẹ thì không. Ngay sau đó, các bên điều tra đã...
