Lỗ thủng tầng ozon ở Nam Cực có diện tích rộng kỷ lục
Quan sát vệ tinh cho thấy lỗ thủng tầng ozon ở Nam Cực hiện là một trong những lỗ thủng lớn nhất từng được ghi nhận.
Lỗ hổng tầng ozon ở phía trên Nam Cực lớn gấp ba lần diện tích của Brazil. Ảnh: Copernicus Sentinel-5P
Tồi tệ hơn nữa, kích thước 26 triệu km vuông đo được vào ngày 16/9 còn có thể gia tăng do chu kỳ mở rộng phải đến giữa tháng 10 mới đạt đỉnh.
Các nhà khoa học hiện chưa thể lý giải tại sao lỗ thủng tầng ozon năm nay lại lớn đến vậy. Một số nhà nghiên cứu suy đoán rằng tình trạng này có thể liên quan đến vụ phun trào núi lửa dưới nước ở Tonga hồi tháng 1/2022.
Sức mạnh của vụ phun trào ngang bằng vụ thử hạt nhân mạnh nhất từ trước đến nay của Mỹ và là vụ nổ tự nhiên lớn nhất trong hơn một thế kỷ.
Kích thước lỗ thủng tầng ozon vẫn thường xuyên dao động. Vào tháng 8 hàng năm, khi bắt đầu mùa xuân ở Nam Cực, lỗ thủng này bắt đầu phát triển và đạt cực đại vào khoảng tháng 10, rồi giảm dần và cuối cùng khép lại.
Nguyên nhân là do Nam Cực bước vào mùa hè và nhiệt độ trong tầng bình lưu bắt đầu tăng lên. Khi điều này xảy ra, tầng ozon trở nên rỗng không và tạo ra lỗ thủng.
Lỗ hổng này đã khép lại muộn hơn so với trung bình trong ba năm qua, một phần là do thảm họa cháy rừng ở Australia năm 2019 – 2020 đã thải ra một lượng lớn khói phá hủy tầng ozon.
Video đang HOT
Năm nay, lỗ thủng cũng đã hình thành sớm vài tuần vào đầu tháng 8 và không rõ khi nào sẽ đóng lại.
Sự suy giảm tầng ozon trên lục địa băng giá này lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1985. Và trong 35 năm qua, nhiều biện pháp khác nhau đã được đưa ra nhằm thu nhỏ lỗ thủng.
Các chuyên gia tin rằng Nghị định thư Montreal được đưa ra năm 1987 đã giúp “vá” lỗ hổng, nhưng các phép đo mới đây từ vệ tinh Copernicus Sentinel-5P của châu Âu là một đòn giáng mạnh vào niềm tin trên.
Nhà khoa học cấp cao Antje Inness tại Cơ quan giám sát khí quyển Copernicus (CAMS) cho biết: “Dịch vụ dự báo và giám sát ozon của chúng tôi cho thấy lỗ thủng năm 2023 đã bắt đầu sớm và phát triển nhanh chóng kể từ giữa tháng 8. Nó là một trong những lỗ thủng tầng ozon lớn nhất được ghi nhận”. Bà giải thích rằng vụ phun trào dưới nước Tonga có thể là nguyên nhân.
Tiến sĩ Inness cho rằng vụ phun trào của núi lửa Hunga Tonga năm 2022 đã bơm rất nhiều hơi nước vào tầng bình lưu và trôi đến các vùng cực nam sau khi lỗ thủng ozon của năm 2022 kết thúc.
Sự hiện diện của hơi nước cũng có thể góp phần làm mát tầng bình lưu ở Nam Cực, tăng cường hơn nữa quá trình hình thành một lỗ xoáy mạnh hơn.
Bất chấp giả thuyết trên, các nhà khoa học cảnh báo rằng tác động chính xác của vụ phun trào núi lửa Tonga đối với tầng ozon vẫn là chủ đề nghiên cứu chưa thể kết luận. Tuy nhiên, sự kiện như vậy từng có t.iền lệ.
Năm 1991, vụ phun trào của núi Pinatubo đã giải phóng một lượng đáng kể sulfur dioxide mà sau đó đã làm suy giảm tầng ozon.
Sự suy giảm tầng ozon phụ thuộc vào nhiệt độ cực lạnh vì chỉ ở -78C, mây tầng bình lưu vùng cực mới có thể hình thành. Những đám mây lạnh giá này chứa các tinh thể băng biến hóa chất trơ thành hợp chất phản ứng, tàn phá tầng ozon.
Các hóa chất được đề cập ở trên là những chất có chứa clo và brom độc hại. Chúng sẽ hình thành phản ứng hóa học trong vòng xoáy băng giá xoay tròn phía trên Cực Nam của Trái đất.
Để giải quyết vấn đề trên, Nghị định thư Montreal đã ra đời và tìm cách loại bỏ dần việc sản xuất và tiêu thụ các chất độc hại này.
Người giám sát sứ mệnh Copernicus Sentinel-5P của Cơ quan Vũ trụ châu Âu, ông Claus Zehner cho biết, nghị định thư trên đã giúp phục hồi tầng ozon. Ông đồng thời cho biết các nhà khoa học dự đoán rằng tầng ozon toàn cầu sẽ trở lại trạng thái bình thường vào khoảng năm 2050.
Ozon là một hợp chất được tạo thành từ ba nguyên tử oxy xuất hiện tự nhiên với lượng rất nhỏ trong khí quyển.
Nó độc hại đối với con người khi nuốt phải, nhưng ở độ cao cao tới 16km so với bề mặt Trái đất, nó bảo vệ chúng ta khỏi các tia cực tím có hại do Mặt trời phát ra.
Ra mắt vào tháng 10/2017, vệ tinh Copernicus Sentinel-5P là vệ tinh Copernicus đầu tiên của châu Âu chuyên theo dõi bầu khí quyển Trái đất.
Vệ tinh có một thiết bị hiện đại có khả năng phát hiện các loại khí trong khí quyển để ghi lại hình ảnh các chất ô nhiễm chính xác hơn và ở độ phân giải không gian cao hơn bao giờ hết từ ngoài không gian.
Điện Kremlin bình luận về khả năng Nga rời khỏi Hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 6/10 nhấn mạnh khả năng Nga rút khỏi Hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện (CTBT) không đồng nghĩa với việc Moskva có ý định tiến hành các vụ thử hạt nhân.
Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu tại Hội nghị thường niên Câu lạc bộ thảo luận quốc tế Valdai ở Sochi, Nga, ngày 5/10. Ảnh: AFP/TTXVN
Trong phiên toàn thể của Hội nghị Thường niên Câu lạc bộ Thảo luận Quốc tế Valdai lần thứ 20 diễn ra ở Sochi hôm 5/10, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói rằng Moskva có thể rút lại việc phê chuẩn hiệp ước từ Hạ viện.
Trong khi đó, Chủ tịch quốc hội Nga Vyacheslav Volodin ngày 6/10 cho biết Hạ viện sẽ xem xét rút lại việc phê chuẩn văn kiện này trong phiên họp sớm nhất.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nêu rõ: "Trước hết, ngài Tổng thống muốn nói đến tính cần thiết phải đưa tình hình thực tế về một mẫu số chung. Bởi vì cách đây rất lâu chúng ta đã ký và phê chuẩn hiệp ước nhưng người Mỹ lại không. Và để đưa nó về mẫu số chung, Tổng thống đã cho phép khả năng rút lại phê chuẩn. Chủ tịch quốc hội Volodin tuyên bố sẵn sàng làm điều này. Nhưng nó không phải là một tuyên bố về ý định tiến hành thử hạt nhân".
Người phát ngôn Điện Kremlin cũng nói rõ rằng phát biểu của Tổng thống Nga Vladimir Putin về thử nghiệm tên lửa hành trình Burevestnik có năng lực hạt nhân có nghĩa là Nga sẽ tiếp tục phát triển chúng. Trước đó, Tổng thống Putin ngày 5/10 cho biết Nga đã thực hiện thành công cuộc thử nghiệm cuối cùng đối với tên lửa hành trình Burevestnik.
Người phát ngôn Điện Kremlin đồng thời thông báo Tổng thống Putin dự kiến có cuộc họp với Thủ tướng Iraq Mohammed Shia Al Sudani tại Moskva từ 10-11/10.
Kể từ năm 2014, các cuộc họp của Câu lạc bộ Valdai đã được tổ chức ở Sochi. Hội nghị năm nay có sự tham gia của 140 chuyên gia, chính trị gia, nhà ngoại giao và kinh tế đến từ 42 quốc gia trên thế giới.
CTBT được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua vào tháng 9/1996. Đã có 183 quốc gia ký kết và 178 quốc gia phê chuẩn CTBT.
Cực quang hiếm hoi bất ngờ xuất hiện ở Mỹ Do một hiện tượng thiên văn bất thường, người dân Mỹ ở một số bang có thể quan sát cực quang vào sáng sớm 19.9 (giờ địa phương). Đây là cơ hội hiếm gặp, bởi cực quang vốn chủ yếu xuất hiện ở Bắc Cực, theo tờ Business Insider. Cụ thể, cực quang đầy màu sắc có thể được nhìn thấy ở xa...
