“Kỳ quan hiện đại” vẫn gây kinh ngạc sau cả thế kỷ
Kênh đào Panama đã chính thức khai trương cách đây đúng một thế kỷ, vào ngày 15/8/1914. Bất chấp việc phải đối mặt với nhiều thách thức trong thời đại mới, sự kỳ vĩ của nó vẫn khiến người ta không khỏi kinh ngạc.
Một số người gọi kênh đào Panama là “kỳ tích vĩ kỹ thuật vĩ đại nhất” của nhân loại. Số khác xem thường, chỉ gọi nó là “con mương cỡ bự”. Có điều người ta không thể phủ nhận là con kênh đã tạo ra cuộc cách mạng lớn trong hoạt động giao thông vận tải dùng đường thủy. Khi tham quan công trình vào năm 1910, đại sứ Anh ở Mỹ là James Bryce đ.ánh giá: “Tôi xem kênh đào là hoạt động cải thiện thiên nhiên lớn nhất mà chúng ta từng làm được trên hành tinh này”.
Một kỳ tích về xây dựng
Pháp là nước đầu tiên thử tìm cách xây dựng kênh đào xuyên Panama trong năm 1881, sau khi đã có được thành công với kênh đào Suez ở Ai Cập. Phụ trách hoạt động xây dựng là nhà ngoại giao Ferdinand De Lesseps. Nhưng sau 8 năm sau, ông vẫn không thể thành công. Cuối cùng, công ty đứng sau kế hoạch xây kênh Panama bị vỡ nợ và gần 1.000 nhà đầu tư đã mất sạch t.iền.
Có người nói De Lesseps không thành công do ông muốn làm con kênh không dùng âu tàu, giống như kênh Suez. Vấn đề là địa hình nơi kênh Suez chạy qua rất bằng phẳng, nằm ngang với mặt nước biển. Trong khi đó kênh đào Panama lại chạy qua các khu vực rừng núi.
Xây dựng kênh đào Panama là công việc vô cùng khó khăn, với bệnh dịch là trở ngại chính khi đó
Gustave Eiffel, nổi tiếng với tòa tháp Eiffel, đã được mời tới để thiết kế các âu tàu cho kênh đào. Ông kiếm được khối t.iền, nhưng nỗ lực của ông chẳng thay đổi được tình hình. Về sau ông còn bị khởi tố vì trục lợi từ công trình. De Lesseps thì c.hết trong cảnh không một xu dính túi vào năm 1894.
Thực tế thì không phải khó khăn về địa hình hay chi phí khổng lồ đã khiến người Pháp thất bại. Kẻ thù lớn nhất khi đó là bệnh dịch. Toàn bộ dự án kênh đào Panama được cho là đã khiến 28.000 người t.hiệt m.ạng, chủ yếu là do muỗi đốt gây bệnh sốt rét và sốt vàng da.
Khi người Mỹ tiếp quản lại công việc vào năm 1904, nỗi sợ sốt vàng da khiến công nhân không dám đi làm. Căn bệnh gây ra các triệu chứng kinh khủng như nôn mửa, hôn mê sâu và cái c.hết, trong khi người ta chẳng có phương thức chữa bệnh nào khác ngoài vài ly rượu whisky hoặc dùng xăng xoa bóp da bệnh nhân.
Nhiệm vụ chống bệnh được giao cho quan chức phụ trách y tế là đại tá William Gorgas. Ông đã thuyết phục các chính trị gia ở Washington bơm cho mình 1 triệu USD để dọn sạch một khu vực đầm lầy và rừng rậm rộng 1.296 km2 – một trong những hoạt động ngăn chặn dịch bệnh lớn nhất lịch sử khi đó.
Năm 1905, hơn 4.000 người đã được điều vào các lữ đoàn diệt muỗi. Họ phun bột chống muỗi vào mọi cống thoát nước, vũng nước. Tới năm 1906, trong số 26.000 người lao động làm việc trên con kênh, 21.000 người đã phải vào viện điều trị. Nhưng sau đó nỗ lực chống muỗi thành công.
Ngày 11/11/1906 là thời điểm nạn nhân cuối cùng của sốt vàng da t.hiệt m.ạng. Công nhân không còn sợ bị ốm nữa. Ở thời kỳ xây dựng đỉnh cao, cứ mỗi 3 tháng rưỡi, người Mỹ lại đào xong một đoạn kênh dài bằng Eo biển Manche. Công việc cứ thế êm thuận cho tới khi toàn bộ công trình hoàn tất.
Bệnh nhân nhiễm bệnh sốt vàng da trong khi xây kênh đào Panama được đưa vào phòng điều trị cách ly
Sẽ bị đe dọa vị thế thống trị
Video đang HOT
Ngày hôm nay, khi một con tàu vào kênh đào Panama từ Đại Tây Dương, người ta phải dùng 3 hệ thống âu tàu nâng nó lên độ cao 26 mét, đủ để đi vào Hồ Gatun. Sau khi đi qua đoạn kênh đào Culebra Cut, tàu sẽ tiến vào một loạt âu tàu nữa và hạ độ cao 10m để ra hồ Miraflores. Tiếp đó nó sẽ đi qua 2 âu tàu cuối cùng để xuống Thái Bình Dương.
Âu tàu về cơ bản là các đoạn mương có trang bị cửa đóng mở ở hai đầu. Khi tàu đi vào, khóa sẽ đóng lại và người ta sẽ bơm vào hoặc rút nước ra khỏi đoạn mương, khiến tàu nâng hoặc hạ độ cao cần thiết, đủ để đi vào đoạn mương tiếp theo.
Trước khi kênh đào Panama được khai trương, hành trình từ New York tới California kéo dài hơn 20.000km. Sau đó, hành trình rút xuống chỉ còn hơn 8.000km. Đi tàu từ bờ biển phía Đông Panama, nằm ở Đại Tây Dương, tới Thái Bình Dương ở phía Tây vốn là hành trình vô cùng dài, thường mất 3 tuần lễ và buộc các con tàu phải đi dọc quanh Mũi Sừng ở Nam Mỹ. Nhưng kênh đào đã cắt hành trình xuống còn vỏn vẹn 15 giờ.
Một nửa thời gian trong số đó là để chờ tàu ra khỏi các âu tàu, trước khi con tàu khác có thể vào âu tàu và thực hiện hành trình. Ngày hôm nay kênh đào Panama là một trong những tuyến đường thủy nhộn nhịp nhất thế giới.
Nhưng cái giá để đi qua kênh đào không hề rẻ. Chuyến đi hồi năm 2010 của tàu du lịch cỡ lớn Norwegian Pearl đã mất khoản phí khổng lồ 360.000 USD. Chi phí trung bình để đi qua kênh đào là 52.000 USD. Mức phí thấp nhất là 36 xu (1 USD = 100 xu) do công dân Mỹ Richard Halliburton trả cho nhà quản lý để bơi qua kênh đào vào năm 1928.
Ngày hôm nay kênh đào này, chuẩn bị hoàn tất hoạt động mở rộng trị giá hơn 3 tỷ bảng, vẫn được gọi là kỳ quan hiện đại, gây kinh ngạc. Nhưng nó sẽ còn là kỳ quan trong bao lâu nữa? Tháng trước Nicaragua đã thông báo kế hoạch xây kênh đào trị giá hơn 36 tỷ USD, dài 276km, chạy từ Đại Tây Dương qua Hồ Nicaragua, tới Thái Bình Dương. Kênh đào này sẽ rộng hơn, sâu hơn kênh đào Panama và được đ.ánh giá sẽ giúp mang tới cho thế giới một lối đi tắt thực sự đáng t.iền.
Geoff French, chủ tịch Viện kỹ sư dân dụng Pháp tuyên bố hôm 14/8: “Không có gì ngạc nhiên khi công trình cơ sở hạ tầng này, với khả năng chuyên chở số tấn hàng nhiều hơn 3,5 lần dự đoán ban đầu, được tôn vinh là một trong 7 kỳ quan của thế giới hiện đại”.
Theo Tường Linh
Thể thao & Văn hóa
Nhìn lại 100 năm hoạt động của kênh đào Panama
Đúng 100 năm về trước, 15/8/1914, kênh đào Panama đã chính thức mở cửa sau 10 năm xây dựng. Con kênh huyết mạch nối Đại Tây Dương với Thái Bình Dương được xem là một kỳ tích về xây dựng, vốn cách mạng hóa thương mại toàn cầu.
Kênh đào Panama cắt ngang eo đất Panama tại Trung Mỹ. Kênh đào dài 80 km, nối thành phố Panama bên bờ Thái Bình Dương với thành phố Colon bên bờ Đại Tây Dương. Nó đi xuyên qua một trong những địa điểm hẹp nhất của dải đất Trung Mỹ.
Ý tưởng về kênh đào Panama đã nhen nhóm đầu thế kỷ 16 nhưng nó chỉ chính thức được hiện thực hóa vào đầu thế kỷ 20.
Kênh đào người Mỹ xây dựng trong 10 năm từ 1904-1914. Việc thi công kênh đào là một trong những công trình xây dựng lớn nhất và gian nhất trong lịch sử thế giới. Hàng nghìn lao động đã c.hết do bị dịch bệnh và tai nạn trong quá trình thi công.
Sau nhiều năm xây dựng với chi phí lên tới 400 triệu USD, kênh đào Panama chính thức mở cửa vào ngày 15/8/1914.
SS Ancon trở thành con tàu đầu tiên đi qua kênh đào này.
Một khẩu pháo được triển khai để bảo vệ kênh đào trong Thế chiến II năm 1942. Trong chiến tranh, cả người Đức và người Nhật đã tìm cách n.ém b.om kênh đào nhưng họ đều từ bỏ các kế hoạch vì nhiều lý do.
Nữ hoàng Elizabeth II và chồng thăm kênh đào Panama năm 1953.
Một tàu thủy cỡ lớn đi qua kênh đào Panama năm 1961.
Mỹ đã quản lý kênh đào Panama cho đến ngày 31/12/1999, khi nó được chuyển giao cho chính quyền sở tại.
Kênh đào đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Panama. Nó mang lại khoản doanh thu 1 tỷ USD cho chính phủ Panama mỗi năm.
Kênh đào là con đường huyết mạch nối Đại Tây Dương với Thái Bình Dương.
Kể từ khi đi vào hoạt động, kênh đào Panama đã đóng vai trò quan trọng trong hàng hải quốc tế. Việc sử dụng tuyến đường biển đi qua kênh đào đã tiết kiệm rất nhiều thời gian và chi phí vận chuyển hàng hoá từ châu Âu tới các bang miền tây nước Mỹ và từ Đông Á tới các bang miền đông nước Mỹ, do tránh được việc phải đi vòng qua đi cực nam châu Mỹ.
Kênh đào Panama còn được nhiều nước trong khu vực sử dụng để kết nối chuyên chở hàng hoá xuất nhập khẩu với các thị trường Mỹ, châu Âu và châu Á.
Ngày nay, hàng năm có trên 14.000 tàu thuyền của 84 nước đi qua kênh đào, với khối lượng hàng hoá đi qua chiếm 5% trao đổi thương mại của thế giới.
Hơn 1 triệu con tàu đã đi qua kênh đào này trong lịch sử tròn 100 năm hoạt động của nó.
Tuy nhiên, sau một thế kỷ hoạt động, kênh đào Panama giờ đây đang đối mặt với một số vấn đề như kích thước của tàu thuyền vượt quá khả năng tiếp nhận của kênh đào và công tác bảo trì.
Kênh đào cũng đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gia tăng, khi cơ quan quản lý kênh đào Suez gần đây đã thông báo các kế hoạch mở rộng kênh đào, và một kênh đào mới cũng đang được lên kế hoạch xuyên Nicaragua.
Đứng trước thực tế đó, Panama đang đầu tư 5 tỷ USD để mở rộng kênh đào.
Tổng hợp
Nicaragua phê chuẩn lộ trình cho kênh đào 40 tỷ USD nối hai đại dương Một ủy ban của Nicaragua đã phê chuẩn lộ trình đề xuất cho kênh đào xuyên quốc gia Trung Mỹ nối liền Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, với số t.iền đầu tư lên tới 40 tỷ USD, vốn có thể cạnh tranh với kênh đào Panama. Kênh đào Nicaragua và kênh đào Panama. Ủy ban gồm các quan chức chính phủ,...
