Khủng hoảng Ukraine khó ngăn Trung Quốc trở thành nền kinh tế đứng đầu thế giới
Theo một cố vấn cấp cao của Bắc Kinh, cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine sẽ không thể ngăn cản nỗ lực vượt Mỹ của Trung Quốc để trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm 2030.
Ảnh minh họa: AP
Theo báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng, chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine diễn ra vào thời điểm áp lực kinh tế suy giảm nhưng căng thẳng giữa Trung Quốc với các cường quốc phương Tây lại leo thang, cùng với đó là sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu do đại dịch COVID-19 gây ra.
Song ông Justin Lin Yifu, cựu Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới, hiện là Giáo sư tại Đại học Bắc Kinh, cho rằng: “Tôi khá tin tưởng vào dự đoán của mình rằng Trung Quốc sẽ vượt Mỹ vào năm 2030. Xung đột Nga-Ukraine sẽ tác động đến Trung Quốc, nhưng nó cũng ảnh hưởng đến Mỹ. Tất cả các quốc gia sẽ chứng kiến tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm hơn”.
Washington và các đồng minh đã thúc đẩy các biện pháp trừng phạt nhằm vào Nga, bao gồm loại trừ các ngân hàng Nga ra khỏi hệ thống giao dịch tài chính SWIFT. Bên cạnh đó, họ cũng đang cân nhắc việc cắt giảm nhập khẩu năng lượng của Nga.
Vào hôm 7/3, giá dầu thô Brent đã tăng lên mức cao nhất trong 13 năm, đạt mốc 139 USD/thùng. Điều này tạo ra những bất ổn lớn đối với nền kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, Giáo sư Lin tin rằng lạm phát của Trung Quốc sẽ không tăng nhanh bất chấp tình trạng giá dầu và lương thực ngày càng leo thang.
Hôm 5/3, Thủ tướng Lý Khắc Cường đã đặt mục tiêu tăng trưởng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Trung Quốc ở mức khoảng 3% trong năm 2022. Nước này dự kiến mức CPI vào tháng 2 sẽ không thay đổi ở mức tăng trưởng 0,9% so với cùng kỳ năm ngoái. “Chúng tôi hy vọng xung đột sẽ sớm kết thúc. Điều này sẽ giúp giảm bớt những tác động tiêu cực đến nền kinh tế Trung Quốc”, ông Lin nói trong phiên họp đang diễn ra ở Bắc Kinh.
Tuy nhiên, một dấu hiệu không chắc chắn đã len lỏi vào thị trường trái phiếu Trung Quốc khi các nhà đầu tư nước ngoài có những động thái hiếm hoi bán tháo trái phiếu Trung Quốc. Nhiều nhà đầu tư đã cắt giảm lượng nắm giữ trái phiếu từ 10,6 tỷ USD vào tháng trước lên 580 tỷ USD, bất chấp tỷ giá hối đoái của đồng nhân dân tệ so với đồng USD tiến đến gần mức cao nhất trong 4 năm.
Ông Justin Lin Yifu, cựu Phó chủ tịch Ngân hàng Thế giới, hiện là Giáo sư tại Đại học Bắc Kinh. Ảnh: SCMP
Bất chấp những tác động đó, ông Lin vẫn tin tưởng mạnh mẽ rằng Trung Quốc có tiềm năng duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình hàng năm là 8% cho đến năm 2035. Ông cũng là người ủng hộ việc nhà nước đóng vai trò tích cực trong quy hoạch công nghiệp nhằm giúp các nước đang phát triển nhanh chóng bắt kịp các nền kinh tế tiên tiến.
Video đang HOT
Bắc Kinh đã đặt mục tiêu tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) khoảng 5,5% trong năm 2022, cao hơn nhiều so với mức tăng trưởng thực tế là 5,1% trong hai năm qua. Mục tiêu tăng trưởng trên cũng nhanh hơn đáng kể so với dự báo tăng trưởng 4,8% của Quỹ T.iền tệ Quốc tế (IMF).
Dựa trên ước tính tăng trưởng kinh tế đầy tham vọng của mình, ông Lin cho rằng Trung Quốc sẽ đảm bảo tăng trưởng ít nhất 2-3 điểm phần trăm so với Mỹ trong những năm tới. Ông nói: “Trung Quốc rất có tiềm năng phát triển các lĩnh vực truyền thống của mình. Là quốc gia đông dân nhất thế giới, Trung Quốc cũng có lợi thế với một thị trường nội địa rộng lớn hơn”. Ngoài ra, trong lĩnh vực kinh tế mới, Trung Quốc cũng được hưởng lợi thế với khả năng bứt tốc mạnh mẽ.
Trung tâm Nghiên cứu Phát triển của Hội đồng Nhà nước, tổ chức tư vấn của chính phủ, trước đây đã ước tính rằng nền kinh tế Trung Quốc sẽ vượt Mỹ vào khoảng năm 2032. Năm ngoái, nền kinh tế Trung Quốc đã đạt 3/4 quy mô của nền kinh tế Mỹ. Nước này đã được coi là đối thủ chiến lược trước những nỗ lực cạnh tranh công nghệ và chia rẽ kinh tế ngày càng gia tăng của Washington.
Giáo sư Lin cáo buộc Mỹ đã lợi dụng cơ sở hạ tầng tài chính toàn cầu – bao gồm Swift và hệ thống đồng USD – để làm công cụ trừng phạt, đây là mối đe dọa mà Trung Quốc từng phải đối mặt vào năm 2019. Ông cho rẳng: “Kinh doanh và chính trị cần phải tách biệt. Nếu không, điều đó sẽ mang lại những cú sốc cho hệ thống tài chính quốc tế”.
Trước mối đe dọa này, Bắc Kinh đã tăng cường xây dựng hệ thống thanh toán và quyết toán xuyên biên giới bằng đồng nhân dân tệ. Đồng thời, nước này cũng tiếp tục thúc đẩy việc sử dụng đồng t.iền Trung Quốc ở nước ngoài nhiều hơn.
Song chuyên gia Lin cho rằng việc quốc tế hóa đồng nhân dân tệ cần phù hợp với sức mạnh kinh tế đang đi lên của Trung Quốc. Song dù quy mô nền kinh tế có vượt trội, vẫn chưa thể đảm bảo đồng nhân dân tệ sẽ thay thế được đồng USD. “Đó là một quá trình lâu dài”, ông nhấn mạnh.
"Hòn đá tảng" ngáng đường giấc mơ đường sắt Á-Âu của Trung Quốc
Tình hình chiến sự ở Ukraine có thể ngáng đường giấc mơ về một hệ thống đường sắt xuyên Á-Âu, nằm trong chiến lược sáng kiến Vành đai - Con đường (BRI) đầy tham vọng của Trung Quốc.
Các chuyến tàu hướng đến Nga thường đi qua trung tâm đường sắt của Kazakhstan ở gần biên giới với Trung Quốc (Ảnh: Astanatimes).
Theo Foreign Policy, khi được chào đón tới Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 6/2 để dự Thế vận hội Mùa đông 2022, Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda đã bàn với Chủ tịch nước chủ nhà Tập Cận Bình về tầm nhìn lâu dài trong việc biến Ba Lan thành "cửa ngõ vào châu Âu" của Trung Quốc.
Nhưng việc Tổng thống Nga Vladimir Putin quyết định mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine có thể đã cản trở giấc mơ đó.
Ba Lan là nơi có các tuyến đường sắt nối Trung Quốc với châu Âu dọc theo "Con đường tơ lụa mới". Hành lang đường sắt xuyên lục địa Á-Âu này, vốn chạy qua lãnh thổ Kazakhstan, Nga và Belarus, đã trở thành một nhánh quan trọng của BRI, được mệnh danh là "con đường tơ lụa bằng sắt" của Trung Quốc.
Hình ảnh đoàn tàu Trung Quốc băng qua Á-Âu và đưa hàng hóa Trung Quốc đến người tiêu dùng châu Âu đã được Bắc Kinh quảng bá rầm rộ và trở thành một phần quan trọng của thương hiệu BRI.
Nhưng gần một nửa số tuyến đường đó đi qua Nga. Và tuyến đường này có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các lệnh trừng phạt mạnh mẽ của châu Âu nhắm vào Moscow hiện nay.
Trong năm 2017, khoảng 40 tuyến vận tải hàng hóa kết nối Trung Quốc với châu Âu. Hiện nay, con số này tăng gần gấp đôi lên 78 tuyến, đến 180 thành phố ở 23 quốc gia châu Âu. Không chỉ tăng tuyến đường, thành phố mà số chuyến đi cũng tăng lên, trong đó năm 2016 chỉ có 1.900 chuyến nhưng năm 2021, con số đó đạt gần 14.000 chuyến.
Và khi số chuyến đi tăng vọt trong đại dịch, giá trị hàng hóa được vận chuyển bằng những chuyến tàu chở hàng này cũng vậy, tăng từ 8 tỷ USD năm 2016 lên 74,9 tỷ USD vào năm 2021.
Xu hướng này còn tăng lên ngay cả trong thời kỳ đại dịch, tăng 50% vào năm 2021 từ khoảng 50 tỷ USD vào năm 2020. Đây là một cú hích lớn đối với các tuyến đường sắt mà Trung Quốc đã rất tâm huyết hỗ trợ, thúc đẩy và tạo lợi nhuận.
Khi các chuyến tàu chở hàng Trung Quốc-châu Âu trở thành hình mẫu thành công của BRI, Bắc Kinh đã tự hào rằng dịch vụ này mang lại "sự ổn định của chuỗi cung ứng lục địa" trong vài năm qua.
Ban đầu, chính phủ Trung Quốc đã hỗ trợ rất nhiều khoản trợ cấp cho hoạt động của tuyến đường sắt nay nhưng giờ Bắc Kinh hiện đang xem xét liệu có nên dừng cơ chế này vào năm 2023 hay không, sau khi đã liên tục giảm mức hỗ trợ.
Với hơn 50.000 chuyến đi (vào năm 2021, cứ 30 phút lại có một chuyến tàu), một nửa trong số đó là lưu thông trong thời kỳ đại dịch.
Vành đai - Con đường của Trung Quốc bị ảnh hưởng lớn
Nhưng đó là trước khi Nga hành động quân sự ở Ukraine và phương Tây quyết định áp đặt các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt đối với Nga.
Các công ty như DHL, Volvo Cars hoặc Ligne Roset có thể không còn được phép hoặc có thể chọn không vận chuyển hàng hóa qua Nga nữa. Các lệnh trừng phạt đối với Nga sẽ ảnh hưởng lớn đến BRI của Trung Quốc.
"Con đường tơ lụa bằng sắt" đã phải chịu số phận như vậy sau khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014, khi các lệnh trừng phạt đáp trả giữa EU và Nga làm tổn hại đến xuất khẩu đường sắt của châu Âu sang Trung Quốc.
Cụ thể hơn, EU không thể xuất khẩu nhiều loại nông sản và thực phẩm sang Trung Quốc vì hàng hóa phải đi qua Nga, nơi chúng bị cấm từ năm 2014 đến năm 2020.
Lần này, số phận tương tự có thể xảy ra đối với không chỉ lĩnh vực xuất khẩu của châu Âu sang Trung Quốc mà còn cả xuất khẩu của Trung Quốc sang châu Âu.
Xét đến việc Trung Quốc xuất khẩu gần 75 tỷ USD bằng tàu chở hàng sang châu Âu và việc vận chuyển hàng hải bị ảnh hưởng bởi chi phí cao, bị chậm trễ và không đủ nguồn lực vận tải, tác động là rất lớn.
Nhưng đó chưa phải là tất cả.
Chiến sự Nga - Ukraine còn có thể ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng, và thực tế là các biện pháp trừng phạt và đáp trả trừng phạt khiến giá năng lượng tăng, do đó làm giảm sức mua của người tiêu dùng khi chi tiêu cho hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.
Người tiêu dùng ở các quốc gia khác, đặc biệt là ở Mỹ, thị trường xuất khẩu quan trọng khác của Trung Quốc, cũng như chính người tiêu dùng Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng lớn khi họ phải đối mặt với giá cả năng lượng tăng cao.
Nhu cầu đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc giảm do giá năng lượng cao hơn và những lo lắng về địa chính trị kết hợp với lệnh cấm hàng hóa qua Nga thông qua Con đường tơ lụa mới.
Hiện nay, cuộc khủng hoảng Ukraine không chỉ "giết chết" giấc mơ trở thành trung tâm thương mại giữa Trung Quốc và châu Âu của Ba Lan, mà còn có thể gây bất ổn định cho một trong những dự án BRI thành công nhất của Trung Quốc: Con đường tơ lụa mới.
Nguy cơ chiến tranh Nga-Ukraine phủ bóng đen lên châu Á Báo Straits Times đã đưa ra nhận định về tác động từ cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine đối với châu Á khi căng thẳng tiếp tục gia tăng. Bất kỳ cuộc xung đột nào xảy ra tại biên giới giữa Ukraine với Nga đều sẽ gây ra những hậu quả rõ rệt đối với châu Á. Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ sẽ...
