‘Không thể thần thoại hóa rùa hồ Gươm để tôn là bảo vật’
Trong khi PGS Hà Đình Đức cho rằng rùa hồ Gươm xứng đáng là bảo vật quốc gia bởi có giá trị văn hóa, lịch sử, tâm linh thì nhà nghiên cứu văn hóa Trần Lâm Biền phủ nhận điều này và khẳng định nó chỉ có giá trị khoa học.
Đầu tháng 3, nhà nghiên cứu rùa hồ Gươm, PGS Hà Đình Đức đề nghị lãnh đạo TP Hà Nội xem xét trình lên Chính phủ phê duyệt việc công nhận cá thể rùa hồ Gươm (còn sống), tiêu bản rùa hồ Gươm lưu tại đền Ngọc Sơn và bộ xương rùa lưu trong Bảo tàng Hà Nội làm bảo vật quốc gia.
Theo ông Hà Đình Đức, ngoài ý nghĩa về văn hóa, lịch sử, rùa hồ Gươm còn có ý nghĩa về mặt tâm linh. Hình ảnh rùa còn được gắn liền với truyền thuyết hồ Gươm. Vì thế việc đưa rùa vào danh sách bảo vật quốc gia là cần thiết.
“Rùa đã gắn bó với hồ Gươm hàng trăm năm, nhắc đến rùa là nhớ đến lịch sử oai hùng của dân tộc nên có thể nói rùa là báu vật vô giá, là di sản văn hóa lịch sử và phi vật thể”, ông Hà Đình Đức bày tỏ.
“Các nhà văn hóa, khoa học cần ngồi lại xem xét các yếu tố văn hóa, lịch sử để đ.ánh giá toàn diện giá trị của rùa hồ Gươm. Tiêu chí về bảo vật quốc gia cũng cần vận dụng linh hoạt chứ không nên cứng nhắc. Không có gì là tuyệt đối, là chân lý”, PGS Hà Đình Đức đề xuất.
Rùa hồ Gươm được chữa bệnh năm 2011. Ảnh: Hà Đình Đức.
Video đang HOT
Tuy nhiên, nhà nghiên cứu văn hóa Trần Lâm Biền cho rằng, trong văn hóa, rùa, rắn là thủy quái, là kẻ thù của người dân. Nếu đưa con vật này lên thờ là đề cao thủy quái, rất không ổn. Hình tượng vua Lê Lợi cầm kiếm c.hém xuống hồ Gươm là hành động chống lũ lụt. Bởi xưa kia khu vực hồ Gươm trũng, nhiều ao hồ. Tại khu vực đền Ngọc Sơn còn có trấn Ba Đình để trấn sóng độc của văn hóa cũng như sóng nước, lũ lụt từ sông Hồng.
“Rùa là con vật phá đê, nó chỉ có giá trị trong tâm linh khi được coi là một trong tứ linh. Câu chuyện trả gươm cho rùa của Lê Lợi được nhân dân hư cấu, là truyền thuyết sau này mới có”, ông Trần Lâm Biền cho biết.
Theo nhà nghiên cứu này, rùa hồ Gươm có giá trị khoa học, là loài rùa hiếm còn sót lại chứ không có giá trị văn hóa lịch sử. “Rùa hồ Gươm không có giá trị phi vật thể, không thể thần thoại hóa con rùa để tôn nó là bảo vật quốc gia”, nhà nghiên cứu Trần Lâm Biền khẳng định.
Trao đổi với VnExpress, Chủ tịch Hội đồng di sản văn hóa quốc gia, GS.TS Lưu Trần Tiêu cho biết, ông không đồng tình với đề xuất của PGS Hà Đình Đức.
“Ông Đức là người tâm huyết, nhiệt tình bảo vệ rùa hồ Gươm, song chưa nắm chắc các tiêu chí xét duyệt bảo vật quốc gia. Xét theo tiêu chí thì rùa hồ Gươm không phù hợp. Chúng ta đã quy định tiêu chí về bảo vật nên không thể tùy tiện chỉnh sửa”, GS.TS Lưu Trần Tiêu khẳng định.
Tiêu chí của bảo vật quốc gia: là hiện vật gốc độc bản; là hiện vật có hình thức độc đáo; là hiện vật có giá trị đặc biệt liên quan đến một sự kiện trọng đại của đất nước hoặc liên quan đến sự nghiệp của anh hùng dân tộc, danh nhân tiêu biểu; hoặc là các tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng về giá trị tư tưởng, nhân văn, giá trị thẩm mỹ tiêu biểu cho một khuynh hướng, một phong cách, một thời đại; hoặc là sản phẩm được phát minh, sáng chế tiêu biểu, có giá trị thực tiễn cao, có tác dụng thúc đẩy xã hội phát triển ở một giai đoạn lịch sử nhất định; hoặc là mẫu vật tự nhiên chứng minh cho các giai đoạn hình thành và phát triển của lịch sử trái đất, lịch sử tự nhiên.
Theo VNE
Đề xuất ’Cụ’ Rùa làm Bảo vật quốc gia?
Theo đại diện Thành ủy Hà Nội, Sở Văn hóa - TT&DL đã được Thành phố giao nghiên cứu đề xuất trình Chính phủ công nhận cá thể rùa Hồ Gươm là Bảo vật quốc gia.
"Cụ" rùa Hồ Gươm được đưa lên chữa trị hồi tháng 5/2011.
Ngày 31/1, PGS.TS. Hà Đình Đức đã đề nghị với lãnh đạo TP. Hà Nội cần khẩn trương xem xét trình lên Chính phủ để nghiên cứu, phê duyệt việc công nhận cá thể rùa Hồ Gươm (còn sống), tiêu bản rùa Hồ Gươm còn lưu tại đền Ngọc Sơn và bộ xương rùa Hồ Gươm còn lưu trong bảo tàng Hà Nội làm Bảo vật quốc gia.
Ông Đức cho rằng, những năm qua đã có nhiều hiện vật lưu giữ trong các bảo tàng ở nhiều địa phương cả nước được công nhận là Bảo vật quốc gia, do vậy việc đưa rùa Hồ Gươm vào danh sách Bảo vật quốc gia là cần thiết.
Nói về đề xuất này, chiều 26/2, ông Phan Đăng Long, Phó trưởng ban thường trực Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội cho hay: Hà Nội đã giao cho Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch nghiên cứu đề xuất này. Giờ cũng chưa thể nói được gì vì nó còn liên quan tới nhiều vấn đề.
Về việc có đồng tình với đề xuất của PGS. Hà Đình Đức không, ông Long nói, giao cho ngành văn hóa nghiên cứu, nhưng đồng ý hay không thì chưa trả lời được. Ngành văn hóa nghiên cứu có đề xuất mới xem xét.
"Vấn đề này đã được đặt ra nhiều năm trước, vấn đề là đưa vào làm Bảo vật quốc gia phải dựa theo tiêu chí theo Luật di sản. Cách đây khoảng chục năm, Thành phố cũng đã cung cấp kinh phí cho PGS. Hà Đình Đức nghiên cứu, nhưng tới nay vẫn chưa có kết quả", ông Long cho biết thêm.
Cũng theo ông Long, câu chuyện về rùa Hồ Gươm đã là di sản văn hóa phi vật thể rồi, nhưng đây là câu chuyện truyền thuyết, tâm linh, không phải hiện vật cụ thể. Ngay cả cá thể rùa còn sống hoặc tiêu bản, giờ xác định tiêu chí như thế nào cũng là vấn đề.
"Giờ đang giao cho Sở văn hóa nghiên cứu đề xuất đó. Còn thời gian nghiên cứu tôi cũng chưa nắm được", ông Long cho biết thêm.
Theo Điều 41a, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật di sản văn hóa số 32/2009/QH12 ngày 18/6/2009, Bảo vật quốc gia phải có các tiêu chí sau đây:
Là hiện vật gốc độc bản; hiện vật có hình thức độc đáo; hiện vật có giá trị đặc biệt liên quan đến một sự kiện trọng đại của đất nước hoặc liên quan đến sự nghiệp của anh hùng dân tộc, danh nhân tiêu biểu; tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng về giá trị tư tưởng, nhân văn, giá trị thẩm mỹ tiêu biểu cho một khuynh hướng, một phong cách, một thời đại;
Là sản phẩm được phát minh, sáng chế tiêu biểu, có giá trị thực tiễn cao, có tác dụng thúc đẩy xã hội phát triển ở một giai đoạn lịch sử nhất định; mẫu vật tự nhiên chứng minh cho các giai đoạn hình thành và phát triển của lịch sử trái đất, lịch sử tự nhiên.
Theo xahoi
Rùa hồ Gươm 'dạo chơi' trong giá lạnh Sáng 13/12, đông đảo người dân đi tập thể dục được chứng kiến 'cụ' rùa ngoi lên khỏi mặt nước ngay sát bờ kè hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội. 7h30 sáng, rùa hồ Gươm nổi sát bờ kè nên mọi người được nhìn rõ đầu rùa. Sau đó rùa bơi đi bơi lại khu vực này ít phút, phần lưng lập lờ mặt...
