Khó khăn chờ thỏa thuận hạt nhân Iran
Tổng thống Mỹ Barack Obama so sánh thỏa thuận mới đạt được giữa P5 1 và Iran với thỏa thuận giữa Mỹ và Liên Xô thời chiến tranh lạnh
Iran và nhóm P5 1 (Mỹ, Nga, Anh, Pháp, Trung Quốc, Đức) ký thỏa thuận khung giới hạn chương trình hạt nhân của Tehran hôm 2-4 tại TP Lausanne – Thụy Sĩ, sau quá trình đàm phán dài hơi. Hàng trăm người dân Iran đã đổ ra đường phố Tehran để ăn mừng sự kiện mang tính lịch sử này.
Người dân Iran xuống đường ăn mừng thỏa thuận đạt được với nhóm P5 1 ngay trong đêm 2-4Ảnh: AP
Theo thỏa thuận, Iran sẽ cho ngừng hoạt động 2/3 công suất làm giàu urani của họ trong 10 năm tới, đồng thời đặt mọi chương trình về làm giàu urani dưới sự kiểm soát của quốc tế trong thời hạn 25 năm. Đổi lại, Mỹ và EU dỡ bỏ lệnh trừng phạt sau khi Tehran thực hiện các thỏa thuận đạt được. Hai bên dự định đạt thỏa thuận cuối cùng về vấn đề này trước ngày 30-6.
Dư luận thế giới nhìn chung là hoan nghênh. Ủy viên đối ngoại Liên minh châu Âu (EU) Federica Mogherini nhận định nhóm P5 1 và Iran đã đặt nền tảng cho một kế hoạch toàn diện tương lai nhằm giải quyết vấn đề hạt nhân Iran. Trong khi đó, hủ tịch Nghị viện châu Âu Martin Schulz đ.ánh giá thỏa thuận ở Lausanne là đóng góp quan trọng cho an ninh thế giới.
Trái lại, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu than phiền thỏa thuận trên đe dọa sự tồn tại của Israel trong cuộc điện đàm với Tổng thống Mỹ Barack Obama. Đáp lại, ông chủ Nhà Trắng trấn an đây không chỉ là thỏa thuận mang tính “lịch sử” mà còn là “lựa chọn” tốt nhất cho Tel Aviv bởi nó sẽ áp đặt những hạn chế nghiêm ngặt đối với chương trình hạt nhân Iran trong thập kỷ tới, đồng thời mở ra cơ hội đi đến thỏa thuận vững chắc nhằm ngăn Iran bước vào con đường chế tạo bom hạt nhân. “Iran sẽ đối mặt với nhiều cuộc thanh sát hơn bất kỳ nước nào. Nếu Iran có ý lừa dối thì thế giới sẽ biết rõ” – ông Obama khẳng định. Ông so sánh thỏa thuận khung mới đạt được với thỏa thuận giữa Mỹ và Liên Xô thời chiến tranh lạnh: Tuy không tiêu hủy mọi mối đe dọa nhưng làm cho thế giới này an ninh hơn. Trong khi đó, Tổng thống Iran Hassan Rouhani hôm 3-4 tuyên bố Tehran sẽ tôn trọng thỏa thuận ban đầu này với điều kiện các bên liên quan cũng hành động tương tự.
Bộ Ngoại giao Nga cũng hoan nghênh thỏa thuận khung, cho rằng đây là động thái công nhận “quyền vô điềđộng thái này sẽ tác động tích cực lên tình hình an ninh tại Trung Đông, trong đó Iran đóng vai trò chủ động hơn trong việc giải quyết các xung đột của khu vực. Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov kêu gọi thế giới nhanh chóng dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Tehran. Theo hãng tin RIA Novosti, đại biểu Duma quốc gia Nga Frants Klintsevich hôm 3-4 tuyên bố nếu Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc dỡ bỏ lệnh trừng phạt vũ khí đối với Iran, Nga có thể nối lại việc cung cấp hệ thống tên lửa phòng không S-300 cho nước này.
Video đang HOT
Bất chấp sự lạc quan nói trên, tại Mỹ, giới phân tích nhận định ông Obama sẽ đối mặt thách thức không nhỏ trong nỗ lực ngăn quốc hội “phá hoại” thỏa thuận vừa đạt được cũng như các cuộc đàm phán tiếp theo. “Diễn biến này đáng khích lệ nhưng khó khăn vẫn còn nằm ở việc tìm tiếng nói chung về các chi tiết của thỏa thuận cuối cùng” – ông Edwin Lyman, chuyên gia về hạt nhân của Mỹ, nhận định. Trong khi đó, theo hãng tin Reuters, phe Cộng hòa vẫn không chịu từ bỏ ý định đưa ra dự luật đòi bất kỳ thỏa thuận hạt nhân cuối cùng nào với Iran phải được quốc hội thông qua.
Ngoài ra, các nhà quan sát vẫn chia rẽ về việc liệu thỏa thuận khung nói trên có giúp dập tắt các “đám cháy” bất ổn đang lan rộng ở Trung Đông hay không. Một số hy vọng bước đi trên sẽ giúp Iran và các đối thủ ở khu vực ngồi lại tìm giải pháp cho những bất đồng. Ngược lại, có chuyên gia lo ngại nếu được dỡ bỏ trừng phạt, Iran sẽ có t.iền để mua thêm vũ khí và tìm cách gia tăng ảnh hưởng ở những nước đang bất ổn như Yemen, Syria…
Thắp lại giấc mơ xuất khẩu dầu
Thỏa thuận khung về hạt nhân của Iran được kỳ vọng giúp nước này giành lại thị phần dầu mỏ đã mất. Tuy nhiên, một số chuyên gia năng lượng nhận định điều này khó diễn ra trong tương lai gần, nhất là khi nhóm P5 1 và Iran vẫn còn vài tháng thương thảo để đạt thỏa thuận cuối cùng và phương Tây sẽ chỉ dỡ bỏ trừng phạt khi nào cảm thấy Tehran tuân thủ các điều kiện đạt được.
Nếu suôn sẻ, theo Reuters, lượng dầu xuất khẩu từ Iran sẽ chỉ tăng đáng kể sớm nhất là vào năm 2016. Chủ tịch Công ty Nghiên cứu năng lượng Rapidan, ông Bob McNally, nhận định Tehran – từng là nhà sản xuất dầu mỏ lớn thứ 5 thế giới – cần thêm thời gian để đưa “vàng đen” của mình trở lại thị trường toàn cầu. Đây là thông tin tốt cho các thành viên khác của Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) bởi họ lo ngại sản lượng dầu của Iran tăng đột biến có thể khiến nguồn cung càng thêm thừa mứa, đẩy giá dầu trượt dốc thêm. Phạm Nghĩa
LỤC SAN
Theo_Người lao động
Triển vọng đàm phán hạt nhân Iran nhạt dần
Cuộc đàm phán hạt nhân giữa ngoại trưởng Iran và nhóm P5 1, gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức, diễn ra ngày 30/3 đã kéo dài tới nửa đêm do các bên không tìm được tiếng nói chung trong những "vấn đề phức tạp" khi mà thời hạn chót sắp tới gần.
Cuộc đàm phán tại Lausanne (Ảnh: AFP)
Phát biểu trước các phóng viên bên ngoài một khách sạn ở thị trấn Lausanne của Thụy Sĩ, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry thừa nhận: "Vẫn có những vấn đề khó khăn. Chúng tôi đang rất nỗ lực để tìm sự đồng thuận. Chúng tôi sẽ thảo luận tới đêm muộn hôm nay và dĩ nhiên là cả ngày mai".
Hiện các cường quốc đang chạy đua với thời gian để tìm cách đạt được thỏa thuận hạt nhân toàn diện với Iran, qua đó kiểm soát không để quốc gia Cộng hòa Hồi giáo này sở hữu vũ khí hạt nhân.
Liên quan tới cuộc đàm phán nêu trên, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã rời cuộc đàm phán sau nhiều cuộc gặp với các đối tác liên quan. Người phát ngôn của ông cho biết Ngoại trưởng Lavrov sẽ chỉ quay trở lại nếu có một cơ hội "thực tế" về việc các bên đạt được thỏa thuận.
Trong khi đó, Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier cho biết những điẻm chính trong khi tranh luận chính là những yêu cầu "rất tham vọng" của Iran một khi "giai đoạn đầu" của thỏa thuận có thời hạn 10 năm hết hiệu lực.
"Chúng ta phải có những biện pháp để bảo đảm rằng những gì diễn ra sau 10 năm nữa là minh bạch và rõ ràng. Chúng ta không để nguy cơ họ phát triển bùng nổ sau 10 năm nữa", Ngoại trưởng Đức khẳng định.
Hiện các cường quốc đang cố gắng đưa ra một thỏa thuận khung để đảm bảo rằng Iran sẽ không sở hữu được bom hạt nhân với chương trình hạt nhân mà nước này đang phát triển.
Một nhà ngoại giao phương Tây cho biết hiện là thời điểm "có hoặc không" giữa ngoại trưởng các nước. Ông cũng cho biết thêm bất đồng giữa các bên hiện nay nằm ở ba vấn đề chính: Thời gian thỏa thuận có hiệu lực, thời điểm Liên hợp quốc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt và cơ chế để bảo đảm các bên phải tuân thủ thỏa thuận.
Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân của Iran, ông Abbas Araghchi cho biết: "Chúng tôi đã có cuộc gặp rất quan trọng và quá trình thảo luận đã đề cập tới nhiều chi tiết. Tất nhiên, chúng tôi có giải pháp cho mọi vấn đề còn vướng mắc hiện nay".
Theo kế hoạch trước đây, các bên phải ký được thỏa thuận khung trước thời hạn chót 31/3, qua đó mở đường cho việc kéo dài thêm 90 ngày để đàm phán theo hướng tiến tới một thỏa thuận toàn diện nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng hạt nhân Iran kéo dài hơn 10 năm qua.
Tuy nhiên, trên thực tế, "thời hạn chót" cho thỏa thuận cuối cùng giữa Iran và nhóm P5 1 đã được ấn định tới lần thứ ba, sau hai lần lỡ hẹn kể từ khi đạt được thỏa thuận sơ bộ ngày 24/11/2013.
Theo giới phân tích, các bên khó có thể gia hạn thêm thời điểm chốt thỏa thuận vì sức ép mà Tổng thống Mỹ Barack Obama và Tổng thống Iran Hassan Rouhani đang phải đối mặt ở trong nước.
Ngọc Anh
Tổng hợp
Theo Dantri
“Nếu Mỹ thao túng giá dầu, Nga sẽ thao túng khí đốt” Hoa Kỳ sẽ cố tìm cách gia tăng trừng phạt chống lại các công ty năng lượng của Nga, tuy nhiên khi tính đến hàng loạt yếu tố khách quan thì thấy các chiêu thức của chính quyền Obama khá là hạn chế, hãng tin Reuters viết. Khí đốt vẫn là một vũ khí hữu hiệu của người Nga khi phải đối mặt...
