Hà Giang: Cả làng ra xem, cổ vũ trai gái lội ruộng thi úp bắt cá
Hàng năm, vào cuối tháng 8 đến giữa tháng 9 âm lịch, khi những sóng lúa trên các thửa ruộng bậc thang vào độ chín vàng, đồng bào dân tộc Nùng huyện Hoàng Su Phì (Hà Giang) lại nô nức chuẩn bị đón Tết “kin khẩu mấu” ( Lễ mừng lúa mới).
Đây là nghi lễ nông nghiệp quan trọng của người Nùng, vừa chứa đựng ý nghĩa tâm linh sâu sắc lại mang đậm nét đẹp văn hóa của người dân nơi đây.
Lễ mừng lúa mới được người Nùng tiến hành trước khi bước vào vụ gặt. Các gia đình thường chọn ngày đẹp vào đầu vụ thu hoạch lúa, thường là ngày “thìn” để ăn tết. Khi chọn được ngày đẹp, họ tự làm lễ cúng và ăn bữa cơm quây quần bên nhau.
Đây là dịp để các gia đình cảm tạ trời đất ban mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và dâng thành quả sau một năm lao động lên ông, bà, tổ tiên đã khuất.
Người Bố Y, xã Quyết Tiến (Quản Bạ) múa mừng lúa mới. Ảnh: Lê Hải
Nghi thức quan trọng nhất trong Lễ mừng lúa mới của người Nùng là rước hồn lúa mới về nhà. Người Nùng quan niệm cây lúa cũng có linh hồn. Vì vậy, trước khi tổ chức Lễ mừng lúa mới, mỗi gia đình phải đi rước hồn lúa mới từ cánh đồng, nương rẫy về nhà.
Thực hiện nghi thức này, vào buổi sáng sớm, người phụ nữ trong gia đình ra ruộng lúa tỉa những bông to trĩu hạt vừa chín, buộc thành những bó lúa gánh về nhà; sau đó chọn ra những bông to nhất buộc thành hai túm treo lên vách hai đầu bàn thờ.
Còn lại đem tuốt để làm cốm hoặc nấu thành xôi dâng lên tổ tiên, trời đất. Nếu vì lý do nào đó mà gia đình không có đủ số thóc gạo mới để làm cốm hoặc nấu xôi thì có thể trộn lẫn một ít gạo cũ để nấu. Hoặc có thể dùng một vài bông lúa mới đặt vào trong nồi xôi để lấy tinh chất hương hoa của hạt lúa mới dâng lên tổ tiên.
Khi rước hồn lúa về nhà, các gia đình sẽ chuẩn bị cho Lễ cúng cơm mới. Lễ vật trong mâm cúng rất phong phú, hầu hết đều là thức ăn được chế biến từ các sản vật do gia đình tự chăn nuôi và trồng cấy, như thịt gà, thịt lợn, cá Chép ruộng và các loại rau, củ, quả, thực phẩm, bánh trái…
Khi lúa bắt đầu chín vàng là thời điểm người Nùng Hoàng Su Phì chuẩn bị đón Tết “kin khẩu mấu”. Ảnh: Nguyễn Phương.
Tuy nhiên, lễ vật quan trọng nhất không thể thiếu được trong mâm cúng này là xôi và bánh giầy. Lựa chọn những bông lúa nếp của vụ mới to và mẩy nhất, những người phụ nữ trong gia đình sẽ đồ xôi trong những chiếc chõ gỗ. Khi xôi chín, một nửa được bày lên mâm cỗ, nửa còn lại được các mẹ, các chị giã mịn, nặn thành bánh giầy.
Video đang HOT
Sau khi gia chủ khấn lễ cảm tạ trời đất và mời ông, bà tổ tiên về ăn cơm mới cùng con cháu, các thành viên trong gia đình cùng nhau quây quần ăn bữa cơm đoàn viên. Lễ cúng lúa mới là một nghi thức tiêu biểu trong hệ thống các nghi lễ tín ngưỡng liên quan đến hoạt động sản xuất nông nghiệp của dân tộc Nùng huyện Hoàng Su Phì.
Đồng thời, lễ cũng thể hiện sự trân trọng và tôn vinh giá trị cây lúa – cây nông nghiệp quan trọng nhất trong đời sống sản xuất và sinh hoạt của cộng đồng người Nùng. Lễ mừng lúa mới còn là dịp để các gia đình thể hiện sự hiếu kính với tổ tiên và giáo dục cho thế hệ trẻ hiểu thêm về truyền thống văn hóa đặc trưng của dân tộc.
Thi bắt cá trong Tết lúa mới của người Bố Y. Ảnh: HẢI LÊ.
Cũng như tộc người Nùng ở Hoàng Su Phì, khi tiết trời chuyển sang Thu, các gia đình làng trên, xóm dưới người dân tộc Bố Y ở xã Quyết Tiến (Quản Bạ) lại rộn ràng chuẩn bị Lễ mừng cơm mới.
Người Bố Y ở đây quan niệm rằng, để có một mùa màng bội thu là nhờ sự phù hộ của tổ tiên, trời đất; do đó sau mỗi mùa vụ, khi mùi hương lúa mới đã lan tỏa khắp bản làng, thóc lúa đã đầy bồ, cũng là lúc các gia đình làm lễ cúng cơm mới; giá trị văn hóa truyền thống này được tộc người Bố Y.
Dân tộc Bố Y là một trong những dân tộc có dân số ít nhất trong cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam, khoảng 3.000 người sinh sống chủ yếu ở một số tỉnh miền núi, biên giới cực Bắc, trong đó tập trung đông nhất ở xã Quyết Tiến với khoảng hơn 800 người gìn giữ.
Ngoài phần lễ trang trọng, còn có phần hội từng bừng, sôi nổi; đây là dịp để anh em họ hàng dòng tộc tụ họp, thể hiện sự đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng. Bà Chu Thị Mai, thôn Lùng Thàng (Quyết Tiến), cho biết: “Dân tộc Bố Y từ xưa đã có lễ hội mừng lúa mới, ngày nay được Đảng, Nhà nước quan tâm, khôi phục, bảo tồn chúng tôi rất vui mừng”.
Lễ hội mừng cơm mới được tổ chức lần lượt tại các gia đình trong bản; trên mâm lễ thường có: 1 con vịt, đĩa cá, bột bánh nếp nhồi thịt, bát canh khoai sọ, xôi, rượu trắng, hoa quả, hương…
Lễ hội diễn ra trong một ngày với nhiều trò chơi thú vị, như: Đi cầu thăng bằng, đẩy gậy, đán.h yến, thi bắt cá, thi làm bánh. Trong không khí sôi nổi, xen lẫn tiếng cười của nam thanh, nữ tú, giữa màu sắc tươi mới của các bộ lễ phục, tiếng leng keng của vòng bạc, sẽ lưu lại những ký ức đẹp cho những ai may mắn được dự Tết lúa mới.
Thông qua lễ hội này góp phần bảo tồn, giáo dục và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống, làm phong phú thêm đời sống văn hoá tinh thần của tộc người Bố Y. Đồng thời, góp phần thực hiện hiệu quả Nghị quyết T.Ư IX (khóa XI) về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước”; quảng bá và đẩy mạnh phát triển du lịch trên vùng Công viên Địa chất toàn cầu – Cao nguyên đá Đồng Văn.
Theo Danviet
Học sinh trường Ngàm Đăng Vài phải leo qua cả quả đồi để đi vệ sinh
Không có kinh phí để xây nhà vệ sinh tự hoại, học sinh trường Tiểu học dân tộc Nội trú Ngàm Đăng Vài phải leo cả quả đồi để đi vệ sinh trong thời tiết giá rét.
Trường tiểu học dân tộc Nội trú Ngàm Đăng Vài thuộc huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang.
Đây là một trong những ngôi trường thuộc vùng khó khăn của miền tây Hà Giang.
Tuy nhiên khó khăn lớn nhất của thầy và trò nơi đây là thiếu một nhà vệ sinh tự hoại.Mặc dù được nhà nước tạo rất nhiều điều kiện ăn, ở, học tập theo các tiêu chuẩn hiện nay.
Nhà vệ sinh cũ được xây dựng trên quả đồi bên cạnh trường trong tình trạng xập xệ, thiếu nước, trai gái đi chung.
Thậm chí theo phản ánh, học sinh còn phải xếp hàng...vào giờ cao điểm. Nhà vệ sinh vận hành theo lối truyền thống là dùng giấy, lá và tro bếp.
Trời nắng thì không sao nhưng trời mưa việc trèo lên ngọn đồi để đi vệ sinh rất nguy hiểm vì đây là vùng cao núi đấy, rất dễ trơn trượt.
Hiện nay Trường tiểu học dân tộc Nội trú Ngàm Đăng Vài đang có tổng số 219 học sinh, trong đó có 190 em nội trú.
Do điểm trường cách xa nhà, địa bàn rừng núi nên hầu hết học sinh cứ chiều chủ nhật lại khăn gói quả mướp đến trường, chiều thứ 6 được về nhà. Các em chủ yếu là tự đi lại, phụ huynh không đón.
Nhà vệ sinh của trường xây dựng trên một quả đồi, học sinh đi lại rất khó khăn (Ảnh:B.T)
Nhà trường không có kinh phí để xây dựng nhà vệ sinh vì thế các em phải chịu đựng mùi hôi thối, mất vệ sinh, xập xệ của nhà vệ sinh cũ.
Theo kinh phí của nhà trường đưa ra: Để xây một khu nhà vệ sinh khang trang cần phải huy động khoảng 150 triệu đồng. Số tiề.n này được xem là quá sức với một ngôi trường vùng cao.
Trước tình cảnh đó, nhà văn Đỗ Bích Thúy - tác giả cuốn sách "Chuyện của Pao" đã đứng ra kêu gọi, ủng hộ xây nhà vệ sinh cho các em học sinh trường tiểu học dân tộc Nội trú Ngàm Đăng Vài.
Nhà vệ sinh xập xệ, hôi thối rất cực khổ cho các em (Ảnh:Đ.B.T)
Nhà văn Đỗ Bích Thúy chia sẻ: Cuối năm ngoái bạn bè trên facebook này đã cùng tôi tổ chức một cái tết rất ấm áp tưng bừng cho gần 500 em bé, tôi đã dự định mỗi năm sẽ cố gắng tổ chức một cái tết như vậy cho một trường tiểu học.
Nhưng năm nay, cái thực trạng nhà vệ sinh ở Ngàm Đăng Vài khiến tôi không thể bỏ qua được.
Vì vậy, tiếp tục kêu gọi bạn bè, đồng nghiệp, bạn đọc cùng tôi cố gắng mang đến cho 190 em bé này một cái nhà vệ sinh khép kín, mùa đông đến rồi, có đi tắm hay đi vệ sinh cũng không phải co ro theo nhau lên đồi. Toàn trẻ con lít nha lít nhít thôi các bác ạ.
Nhà văn Đỗ Bích Thúy khẳng định: Tôi xin hứa bằng danh dự của một nhà văn sinh ra và lớn lên ở Hà Giang, sẽ cố gắng sử dụng từng đồng một khoản tiề.n ủng hộ đúng mục đích, tiết kiệm và minh bạch.
Thiết nghĩ, giáo dục vùng cao còn nhiều khó khăn, mỗi người trong xã hội chỉ cần góp chút sức mình là có thể đem lại những giá trị tốt đẹp, tử tế.
Để ủng hộ và quyên góp xây nhà vệ sinh cho trường tiểu học dân tộc Nội trú Ngàm Đăng Vài, độc giả vui lòng liên hệ qua:
Nhà văn Đỗ Bích Thúy, số điện thoại: 0979752868
Số tài khoản ngân hàng: 12810000027841, Ngân hàng BIDV chi nhánh Chương Dương.
Nội dung chuyển khoản ghi rõ: Họ tên - Ủng hộ học sinh Ngàm Đăng Vài.
Nam Dương
Theo giaoduc.net
Hoàng Su Phì và mùa vàng gây thương nhớ Hoàng Su Phì những ngày này, ruộng bậc thang dài ngút ngàn trên các sườn núi đang vào mùa gặt, uốn lượn phủ một màu vàng gây thương nhớ cho bao lữ khách. Kỳ vĩ ruộng bậc thang Hoàng Su Phì là huyện vùng cao nằm ở phía Tây của tỉnh Hà Giang. Nằm trên thượng nguồn sông Chảy, nơi đây địa hình...