Giới hạn dưới bầu trời nắng: ‘Nếu không giữ được bình tĩnh, chúng tôi sẽ c.hết’

Phoenix là thành phố c.hết chóc nhất tại Mỹ về số ca t.ử v.ong do sốc nhiệt, trong khi sự phát triển ‘chóng mặt’ của đô thị lại khiến vùng đất này trở thành một hòn đảo nhiệt bê tông.

Dưới bầu trời nắng

Vào giữa buổi chiều khi những người dân đầu tiên tìm thấy David Spell ngất lịm, nằm bất động dưới một nhà chờ xe buýt, nhiệt độ ngoài trời lúc đó khoảng 43 độ C – ngày nóng nhất trong năm cho đến nay ở thành phố Phoenix, và người đàn ông Spell 50 t.uổi bị mất phương hướng, chóng mặt và mất nước.

David Spell, 50 t.uổi, ở Phoenix, Arizona, Mỹ. Ảnh: The Guardian.

Spell đã cảm thấy nóng và mệt mỏi trong ca làm việc của mình tại một cuộc đấu giá xe hơi sau khi lái một chiếc Buick cũ không có máy lạnh, nhưng không thể nghỉ ngơi. Sau khi hoàn thành công việc, ông đã mua 3 lon razz màu xanh, với 8% alcopop, ngồi trên băng ghế của nhà chờ xe buýt để uống dưới bóng râm.

Ông nhớ mình đã ăn một ít cá thu đóng hộp và mở lon alcopop thứ ba, và sau đó không ăn gì cho đến khi được đ.ánh thức bởi EMTs. Spell đã ngất đi vì kiệt sức do sốc nhiệt.

Spell đã được đưa đến một nơi trú ẩn khẩn cấp dành cho những người vô gia cư có điều hòa nhiệt độ để hạ nhiệt. Khi màn đêm buông xuống, ông vẫn còn lâng lâng nhưng đã đạp xe trở về điểm nghỉ ngơi quen thuộc của mình – một ô cửa nhà thờ có mái che yên tĩnh với không khí mát lạnh và một ổ cắm để sạc điện thoại.

Đó là một đêm khó chịu khi nhiệt độ giảm xuống chỉ còn 29 độ C, trời không có gió hoặc nước chảy để làm mát.

Spell, một thợ cơ khí tự học và là một game thủ giỏi đến từ thành phố Buffalo, New York, cho biết: “Trời đang quá nóng, nếu tôi không giữ mát cơ thể và uống đủ nước, tôi sẽ c.hết ở ngoài này”.

Ông thường di chuyển liên tục giữa những nơi có thể giúp làm mát. Ảnh: The Guardian.

Giữa cái nóng oi bức này, giữ mát là điều khó khăn nhất đối với Spell và phần lớn dân số đang tăng nhanh ở Phoenix – một trong những thành phố phát triển nhanh nhất nước Mỹ, nơi có nhiệt độ và vấn đề giá cả nhà ở đều khắc nghiệt.

Kể từ năm 2016, số ca t.ử v.ong do nắng nóng đã tăng hơn gấp đôi ở quận Maricopa, bao gồm cả Phoenix, với số người vô gia cư đông đúc chiếm 40% số người t.hiệt m.ạng.

Patricia Soils từ Đại học Bang Arizona cho biết: “Chúng ta đang ở tuyến đầu của biến đổi khí hậu và khủng hoảng nhà ở, nhưng mọi người đã không kết nối các điểm này với nhau. Tiếp xúc với nhiệt độ cực cao là một vấn đề nhà ở và chúng tôi là con chim hoàng yến trong mỏ than”.

Thành phố lớn thứ năm của Mỹ là thành phố c.hết chóc nhất do sốc nhiệt với hơn 650 ca t.ử v.ong do nắng nóng trong vòng 2 năm qua.

Theo thống kê hàng năm của quận, có tới 9.026 người vô gia cư được ghi nhận vào ngày 24/1 – 3.997 người phải trú ẩn trong ký túc xá hoặc khách sạn và 5.029 người trên đường phố, cao gấp ba lần số người vô gia cư so với năm 2016.

Khi mùa nắng nóng khắc nghiệt đang diễn ra, thật khó để xác định chính xác có bao nhiêu người hiện đang vô gia cư nhưng cuộc khủng hoảng rõ ràng đã trở nên tồi tệ hơn trong những tháng gần đây khi giá thuê và tỷ lệ đuổi nhà tăng vọt.

Những người hàng xóm nghèo đang trong khu vực với những ngôi nhà đường nhựa. Ảnh: The Guardian.

Những ngôi nhà đường nhựa

Một phụ nữ da đen trung niên với mái tóc bù xù và ba túi hàng đựng quần áo đã cầu cứu về nhà ở Dallas, Texas. “Tôi mệt mỏi với nơi này, nó quá nóng”, cô nói.

Đoạn đường bê tông và nhựa đường không có bóng râm này, gọi đơn giản là ‘vùng’, được nhồi nhét với một đống lều nát và những khu nhà tạm được dựng bằng xe đẩy hàng, bạt, thùng, pallet gỗ và quần áo cũ. Khu vực này đã tăng gấp đôi quy mô kể từ tháng 2. Một số lều cháy đã bị bỏ hoang.

Thời tiết tương đối mát mẻ vào lúc 4 giờ sáng sau một tuần đạt mức cao kỷ lục, mặc dù chắc chắn là ấm hơn nhiều trên mặt đất nơi 96 người nằm thành hàng mà không có bất kỳ chỗ trú ẩn nào.

Vào ban ngày, ánh nắng chói chang và sức nóng tỏa ra từ nhựa đường thiêu đốt làn da. Có một số ít vòi nước để sử dụng, nhưng chỉ có một vòi nước lạnh. Công nhân thành phố, các tổ chức phi chính phủ và những người dân gần đó thường phát đồ uống lạnh và chăn làm mát vào những ngày rất nóng khi nhiệt độ trên đường nhựa có thể lên tới 71 độ C.

Có những người đàn ông và phụ nữ ngủ say trên khắp đường phố – trong công viên, gần đường ray xe lửa, trên vỉa hè, phía sau thùng rác, trong bãi đậu xe và dọc theo các con kênh.

Những cư dân trong khu vực với những ngôi nhà đường nhựa. Ảnh: The Guardian.

Vào ngày nóng nhất từ trước đến nay, 46 độ C, Clayton Hatfield, 69 t.uổi, đã xem một bộ phim tài liệu về Thế chiến 2 trong khi sạc lại quạt của mình tại trung tâm Justa – một không gian có máy lạnh dành cho những người vô gia cư lớn t.uổi trong khu vực.

Hatfield đã sống trong một căn lều kể từ khi đến Idaho 6 tháng trước để xin việc tại một công ty kính của người anh họ. Không đủ trả t.iền thuê nhà; xương sườn của ông nhô ra qua khung xương gầy guộc và sức khỏe đang dần suy yếu.

Hatfield, người mắc bệnh hen suyễn, COPD và viêm khớp ở cả hai đầu gối và cần phẫu thuật bàn chân trái, cho biết: “Cuộc sống ở nơi đây quá khắc nghiệt”. Trong cái nắng nóng này, một số người cao t.uổi sẽ đi xe buýt cả ngày cho mát.

Trên toàn quốc, người cao t.uổi là nhóm tăng nhanh nhất trong số dân vô gia cư, với nhiều người lần đầu tiên phải ra đường do không đủ khả năng chi trả t.iền thuê nhà, nợ y tế, việc làm không an toàn và gia đình r.ạn n.ứt. Theo một nghiên cứu năm 2019, dân số già vô gia cư có thể tăng gấp 3 lần vào năm 2030.

“Đó là một cú sốc ở t.uổi của tôi, tôi chưa bao giờ trải qua cái nóng như thế này”, Hatfield, người có thể xoay sở khi đi bộ đến cửa hàng tiện lợi để mua đá một lần mỗi ngày chia sẻ.

Người dân trong khu vực giúp đỡ những người vô gia cư với vật dụng làm mát. Ảnh: The Guardian.

Khó ai có thể thích nghi được với cái nóng này, nhưng đối với những người cao t.uổi trên đường thì điều đó đặc biệt rủi ro.

Wendy Johnson, giám đốc trung tâm Justa cho biết: “Có quá nhiều người đang già đi trong cảnh nghèo đói, điều đó khiến tôi đau lòng”.

Spell, người đã ngủ qua đêm ở ngưỡng cửa nhà thờ suốt 17 năm, lo lắng rằng mình quá già so với việc thích nghi cuộc sống trên đường phố.

Mỗi ngày đều vất vả, nhưng mùa hè thì đặc biệt mệt mỏi. The Guardian đã che khuất Spell trong đợt nắng nóng khắc nghiệt đầu tiên của mùa giải, và tận mắt chứng kiến những người không ngoan cố khó sống sót như thế nào.

Điểm dừng đầu tiên của Spell luôn là nơi chứa đồ để lấy những thứ ông cần trong ngày, mất hơn một giờ đạp xe trên những con đường không bằng phẳng và đường ray. Vào buổi sáng sau khi ông bất tỉnh, nhiệt độ là 42 độ C thời điểm đó. Spell kiệt sức, giả vờ tìm kiếm đồ bị mất để có thể hạ hỏa cả tiếng đồng hồ mà không bị yêu cầu rời đi.

Spell dỡ đồ đạc vào thùng chứa của ông khi nhiệt độ chạm mức 44 độ C. Ảnh: The Guardian.

Vào những ngày nghỉ, điểm đến của ông sẽ thường là thư viện công cộng ở khu phố bên cạnh công viên Hance, nơi không khí mát mẻ thoát ra qua cửa sổ kính suốt từ trần đến sàn. Gờ cửa sổ sâu được che bóng một phần bởi những tấm bê tông dốc và hàng cây sồi non. Cảnh sát thường xuyên tuần tra công viên, vì vậy ông không bao giờ ở lại quá lâu.

Vào buổi chiều, ông sẽ đến quán Taco Bell có máy lạnh để sạc điện thoại và nhâm nhi những cốc nước ngọt mát lạnh miễn là nhân viên cho phép. Đó là một cuộc chiến liên tục giữa giữ bình tĩnh và tránh xa rắc rối.

Spell cười: “Tôi mệt mỏi với đường phố, cơ thể của tôi quá già cho việc này. Nhưng tôi không muốn bỏ mạng ở đây”.