Gia tăng tội phạm g.iết n.gười vì các nguyên nhân xã hội

Sinh ra trong những gia đình không lành mạnh, trình độ học vấn thấp, không có việc làm hoặc việc làm không ổn định, tác động của phim ảnh, Game online có nội dung bạo lực… là những nguyên nhân cơ bản làm gia tăng tội phạm g.iết n.gười. Đây là kết quả rút từ đề tài nghiên cứu chuyên sâu của Trung tâm Nghiên cứu tội phạm học và phòng ngừa tội phạm – Học viện Cảnh s.át n.hân dân.

Gia đình không lành mạnh là cái nôi của tội phạm

Là người trực tiếp tham gia đề tài nghiên cứu về nguyên nhân, điều kiện gia tăng tội phạm g.iết n.gười trong các năm 2007- 2011, Thượng tá – Tiến sĩ Nguyễn Minh Đức, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu tội phạm học và phòng ngừa tội phạm – Học viện Cảnh s.át n.hân dân cho biết, qua nghiên cứu từ số phạm nhân phạm tội g.iết n.gười đang thụ án tại các trại giam cho thấy tội phạm g.iết n.gười, đặc biệt là số vụ án g.iết n.gười có tính chất d.ã m.an như thời Trung cổ có một phần xuất phát từ sự gia tăng của yếu tố bạo lực trong xã hội và các yếu tố tiêu cực từ gia đình.

Gia đình có vai trò quan trọng hàng đầu trong việc hình thành nhân cách và các đặc điểm tâm lý cá nhân, đặc biệt đối với t.rẻ e.m và nhóm đối tượng ở độ t.uổi vị thành niên. Những người phải chứng kiến cảnh b.ạo h.ành trong gia đình từ khi còn nhỏ thì khi lớn lên người ấy dễ mang tính bạo lực và sẽ dẫn đến có những hành vi lệch chuẩn. Đa số các vụ con g.iết c.ha, anh em g.iết h.ại lẫn nhau là bị ảnh hưởng của bạo lực gia đình hoặc một trong những người đó có lối sống thiếu lành mạnh. Sự ảnh hưởng này dẫn đến tư tưởng giải quyết mâu thuẫn bằng hành vi bạo lực, đặc biệt ở nhóm đối tượng là thanh niên, đã từng chứng kiến hành vi phạm tội và hành vi bạo lực trong gia đình.

Lúc 21h40″ ngày 10/2/2011, tại quán nhậu Phố Đêm (Đinh Tiên Hoàng, phường Thới Bình, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ), chỉ vì cho rằng người ngồi bàn bên cạnh “nhìn đểu” mà 4 thanh niên này đã vác kiếm c.hém c.hết 1 người.

Có tới 46% số người phạm tội xuất thân trong những gia đình phức tạp, có vấn đề (đa số các gia đình này có bố, mẹ hoặc anh, chị, em là những người có t.iền án, t.iền sự, làm những nghề phi pháp); 18% đối tượng có hoàn cảnh gia đình bố mẹ ly hôn phải sống với anh chị, ông bà từ nhỏ; có 14% đối tượng sống trong gia đình có văn hóa ứng xử thấp (mặc dù có đầy đủ cha mẹ, vợ chồng nhưng trình độ văn hóa của bố, mẹ; vợ hoặc chồng và các anh chị em thấp, thường xử sự thiếu tôn trọng nhau, có các xung đột, cãi vã thường xuyên xảy ra trong gia đình); 7% xuất phát trong gia đình giàu có, bố mẹ, vợ hoặc chồng có lối sống buông thả, ích kỷ, sĩ diện hão hoặc nuông chiều nhau thái quá; 11% có hoàn cảnh kinh tế quá khó khăn; chỉ có 4% xuất phát từ gia đình bình thường.

Thực thi pháp luật không nghiêm là điều kiện phát sinh tội phạm

Theo Thượng tá Nguyễn Minh Đức, hệ thống pháp luật về phòng chống tội phạm bạo lực, tội phạm nhân thân còn nhiều sơ hở. Các quy định về xử lý tội phạm g.iết n.gười với tội phạm cố ý gây thương tích chưa có giải thích hướng dẫn rõ ràng, nên khó khăn cho quá trình áp dụng pháp luật. Đây là kẽ hở để một số cán bộ có thẩm quyền xử lý tội phạm lợi dụng tiêu cực, dẫn đến việc nhiều đối tượng phạm tội bị xử lý không tương xứng với tính chất mức độ của hành vi phạm tội hoặc bỏ lọt tội phạm. Bên cạnh đó, chế tài xử lý đối với các hành vi bạo lực còn quá nhẹ, nhất là đối với hành vi chống người thi hành công vụ.

Pháp luật về quản lý, sử dụng vũ khí quân dụng, vũ khí thô sơ, công cụ hỗ trợ và h.ung k.hí nguy hiểm còn tản mạn, chưa thống nhất, các đối tượng khi sản xuất, vận chuyển hầu như không bị xử lý đúng với tính chất của hành vi, nếu không làm rõ được hành vi chuẩn b.ị g.iết người. Người sản xuất, mua bán các loại dao nhọn, hay công cụ sinh hoạt nguy hiểm, hóa chất, độc dược khác tự do, không có quy định bắt buộc về điều kiện sản xuất, mua bán vận chuyển nên các đối tượng khi có ý định phạm tội dễ dàng có được để thực hiện hành vi phạm tội.

Trong khi đó, hoạt động áp dụng pháp luật của các cơ quan bảo vệ pháp luật ở nhiều nơi còn buông lỏng, chưa kịp thời, nghiêm minh. Pháp luật xử lý người xâm hại nhân thân hiện nay nặng về thuyết phục giáo dục mà thiếu sự trừng trị. Nếu như, luật pháp có những chế tài thật nghiêm khắc và đầy đủ hơn thì ý thức con người sẽ phải cao hơn. Hoặc áp dụng pháp luật công minh, công bằng khách quan, nghiêm khắc cũng sẽ hạn chế, phòng ngừa hành vi phạm tội.

Thực tế nhiều vụ án xâm phạm nhân thân ở nhiều địa phương cơ quan có thẩm quyền xử lý chưa nghiêm, không đủ sức răn đe, giáo dục, cưỡng chế. Hoặc áp dụng chưa công bằng dẫn đến phản ứng tiêu cực từ chính các đối tượng có liên quan khác. Lực lượng đấu tranh phòng, chống hành vi bạo lực chưa thực sự làm tốt chức năng của mình, chưa có sự phản ứng nhanh, chưa được trang bị đầy đủ công cụ pháp lý, phương tiện để trấn áp ngay những hành vi bạo lực.

Một vấn đề rất đáng báo động nữa là ý thức chấp hành tôn trọng pháp luật của thanh niên hiện nay rất yếu, một số thiếu hiểu biết pháp luật. Những hiểu biết này trực tiếp ảnh hưởng đến quá trình phát triển nhân cách của con người. Nghiên cứu nhân thân người phạm tội g.iết n.gười cho thấy, trình độ học vấn thấp đã tác động không nhỏ đến cách ứng xử, đến việc giải quyết các mâu thuẫn xảy ra trong đời sống hàng ngày. Không ít trường hợp, do trình độ học vấn hạn chế, nên chủ thể đã lựa chọn phương án xử sự trái với các chuẩn mực xã hội.

Một nguyên nhân nữa hạn chế tới sự ngăn chặn, phòng ngừa sự phát sinh tội phạm g.iết n.gười thời gian qua, đó là phong trào đấu tranh của xã hội, cộng đồng dân cư chống lại những hành vi bạo lực nhiều nơi còn yếu, đến mức báo động. Trước những hành vi bạo lực, trái pháp luật người dân thờ ơ, né tránh không dám ngăn chặn, đấu tranh với cái ác,… nên nhiều hành vi bạo lực diễn ra ngay trên phố, nơi công cộng.

Nguyên nhân của vấn đề này là, hành lang pháp lý cho việc phát động phong trào đấu tranh của quần chúng nhân dân còn chưa đầy đủ, chưa có cơ chế bảo vệ người dám đấu tranh chống lại cái ác. Chưa xây dựng được hệ thống phương tiện cũng như quy chế để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân có thể dễ dàng sử dụng nhiều phương tiện, biện pháp đấu tranh, ngăn chặn hoặc tố giác, trình báo kịp thời về hành vi bạo lực, hành vi trái pháp luật.

Đây thực sự là những vấn đề rất cần được các cơ quan pháp luật, đoàn thể xã hội nhìn nhận nghiêm túc để có giải pháp phù hợp.

Game online: Sát thủ giấu mặt

Theo Thượng tá – TS Nguyễn Minh Đức, tác động của trò chơi trực tuyến (Game online) và phim ảnh có yếu tố bạo lực là một trong những nguyên nhân làm gia tăng tội phạm. Rất nhiều vụ đối tượng thực hiện hành vi phạm tội g.iết n.gười do ám ảnh bởi những trò c.hém g.iết trên game hay phim bạo lực.

Sự bùng nổ công nghệ thông tin là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là các thông tin ngoài luồng xuất phát từ mạng xã hội, các trang web, blog cá nhân.

Các thông tin mang tính bạo lực, giật gân liên tục xuất hiện trên các trang báo mạng, các video bạo lực, đặc biệt là những vụ án xâm phạm nhân thân bằng bạo lực được các trang báo mạng khai thác, mô tả chi tiết gây tác động không nhỏ tới tâm lý của đối tượng, gây hoang mang trong dư luận. thậm chí nhiều khi đối tượng còn học được cách hành động từ mô tả chi tiết trên báo.

Theo CAND